TEWHEA PANGO.

Toa Takitini, Issue 31, 1 March 1924, Page 9

TEWHEA PANGO.

ME whakaatu e te whakapapa te putanga ki a Ngahuruhuru Pango te tangata nana i man tuatahi mai te whakapono ki nga rohe o Te Arawa (ki toku nei whakaaro) a na ona uri hoki i manaaki te Hahi a tae noa mai ki enei ra. Te Rangiiwaho

I haere a Pango ki Ngapuhi kite kimi i tana tamahine i a Mangamangaiatua. Tae atu ia ki Paihia, ka tangi a Ngati Whakaue, nga mea i riro atu i te Waipuke. Ka ui a Pango, “ Kaihea te wahi kei reira taku mokai a Mangamangaiatua? ” Ka kiia mai, 44 Kua mate, kei Oihi e tanu ana.” Haere tonu atu a Pango kite hahu. Ka rangona kua hahua tana urupa, ka riri etahi o Ngapuhi. Ka haere a Pango ki Te Waimate. Ka tae te rongo o Pango ki Hokianga, me te riringa hoki o etahi 0 nga hapu o Ngapuhi mo to ratou wahi tapu. Ka tonoa mai te tangata a Te Tai raua ko te tupuna o Papahia Ngapuhi. Kaati kua, mau te rongo, waiho a Te Arawa kia haere ana, kite kimi i ona. TENEI TE WAIATA A PANGO MO TANA TAMAHINE. Tera te kotuhi mau tonu mai te rangi Homai ano koe kiia ringia atu Ki te hua roimata, e mapu ra i aku kamo, Naku ano ra i huri mai whakamuri Te kahu rere wa tahi, te arai I haere ai te korekore ra Hai kawe i ahau te ripa ki Oihi Ki a Manga ra ia, Ko to aroha ra e kai nei I ahau ii! Ka tae kite wa i hoki mai ai a Pango, ka haere mai ratou ko Te Wiremu Taiwhanga me te Matenga, me nga herehere i whakahokia mai e Ngapuhi kia Pango, tona tini. He nui hoki nga mea wheua i riro mai. Ka tae mai i Maketu i tona wa, ka haere mai ki Rotorua nei. 1 waenga o konei o Maketu, ka moe ite ara ratau. Mai o reira tae mae ki naianei, e kiia ana taua wahi i moe ai ratau, ko 44 Te Whare o Te Wiremu.” Te kainga tuatahi i noho ai ratau ko Karioi, i muri ka taemai ki Te Koutu, i muri ki Mokoia. Na reira ahau ka mea, ko taua Pango nana i mau tuatahi mai te whakapono ki nga rohe o Te Arawa ko Ngahuruhuru Pango, ehara i a Ngawene. Heoi ra mo tenei wa. —Na Tutanekai Pokaihau.

Kite Etita. TENA koe. He kupu mania nei enei hei hoatu i tetahi wahi maramatanga mo te tautohetohe a etahi o nga hapu o Te Arawa mo Ngahumhuru Pango raua ko Narawene Pango. I te 18 o nga ra o Akuhata, 1884, i te whakawa o Te Koutu poraka ka tu a Heemi Te Tupara ki te korero: “Ite wa i tukua a! nga rakau o tenei whenua ki a Te Hapimana, i haria mai nei e Ngahuruhuru, etc. 1 ‘t 7 °."4 a . ra ° Noema, 1890, ka tu a Taekata ki te aroaro o te Kooti Whenua Maori, Ko te keehi e whakahaeretia ana

ko Te Tuporo, No. 3. I roto i ana korero ka puta enei kupu: “1 rongo ahau i te haringa mai a Ngahuruhuru Pango i a Te Hapimana ki Te Koutou,” etc. Heoi ano. —Na Te Rire Whititera, [Kua marama te wahi ki a Ngahuruhuru, noho mai ana i roto i te pa tuwatawata. Otira me whanga ake tatou ki te pakutanga mai o nga pu a te taha ki a Ngawene. Ka hinga ranei nga pekerangi o te pa o te taha ki a Ngahuruhuru, kei te ahua maku ranei nga paura. Tena akina! I whakanuia ai tenei take e nga iwi, he hiahia no matou kite whakaara tohu whakamahara kite tangata tuatahi nana i man mai te whakapono, tae atu hoki kite wahi itu tuatahi ai te whare-karakia me te whare minita ki nga rohe oTe Arawa. Tena ano e kimihia nga timatanga mai o te whakapono i etahi o tatou hapu ote Motu. Kite kore e mahia inaianei ka ngaro tonu atu. Hei taonga tuku iho tenei ma tatou ki o tatou uri. —Na te Etita .]