NGA MOANA O TE ARAWA.

Toa Takitini, Issue 22, 1 May 1923, Page 13

NGA MOANA O TE ARAWA.

INGA ra whakamutunga o Maehe ka hui nga hapu o Te Arawa ki Te Whakarewarejva kite whakamana ite karanga a te Kawanatanga kia whiriwhiria nga tangata hei mema mo te Poari whakahaere i nga tikanga mo nga moni o nga moana. He nui te tangata i tae ki tana hui. Ko Chief Judge Jones te upoko whakahaere i tana hui. I reira ano hoki te Honore A. T. Ngata. He nui nga korero tautohetohe, engari no te mutunga ka takoto te motini kite tiamana kia whakaritea kia tekau-ma-rima nga mema mo te Poari whakahaere i nga moni o nga moana. Whakaaetia ana. , Whakaritea ana kia tokorima nga mema mo Te Lire o Uenukukopako tokorima mo Ngati Pikiao tokorima mo Tuhourangi, Rangitihi me Tarawhai. Ko nga tangata enei i whakaaetia hei mema mo taua Poari: Mo Uenukukopako ko Taiporutu Mitere, Raniera Kingi, Wiremu Ereatara, Taimona Matuha, Piri Munr.o Mo Ngati Pikiao ko Te Wirihana Tamati, Peeti Hareti, Morehu Kirikau, Hemi Te Uara, Hugh Macpherson. Mo Tuhourangi, Rangitihi, Tarawhai ko Mika Aporo, Aperahama Wiari, Raureti Mokonuiarangi, Keepa Ehau, W. A. Te Waaka. Kei te mahi te Kaiwhakawa Tumuaki i nga rekureihana me nga' kaupapa whakahaere ma te Poari. Kia oti era mahi ana, katahi ka kahititia nga mema mo te Poari. Hei tera wa mohiotia ai kua mana o ratou tuunga hei mema mo te Poari. TE ETITA. He nui te pouri o te Etita mo te roa o tana whakahoki atu i nga reta tuku mai ki a ia, me nga tono mo te pepa, me nga moni tuku mai ki a ia. I roa ai te whakahoki atu i nga reta i te pangia te Etita e te mate, a i te hohipera e takoto ana mo nga marama e rua. I te taumaha ote mate ka tapahia e te takuta. He nui te mihi kite Matua ite wahi ngaro mo tana manaakitanga, i hoki mai ai ki te ora i tenei wa. Kia ora katoa te hunga e manaaki mai nci i ta tatou pepa. TE WHARE KARAKIA O TE PAKIPAKI. Kua oti te Whare-karakia kohatu oTe Pakipaki. Koinei pea te tino whare-karakia ataahua o nga takiwa Maori o Nu Tireni katoa nei, haunga ano ia nga whare nunui penei me Rangiatea i Otaki, me to Manutuke, me to Rotorua. Ko te whakamiharo o tenei whare katahi ano ka hanga he whare Maori kite kohatu. Kaore he wahi 6 tenei whare e pirau i te mea he kohatu katoa

a raro, nga tara, me te uhi o runga he kohatu ara he pereti.. Heoi ano te wahi rakau ko nga heke. Kaore he wahi hei kai ma te huhu ma te pirau. Ka tu pai tonu tenei tu whare mo etahi ran tan, tae atu pea kite mano tan. HE AATA WHAKAIRO. Kua tae mai te aata whakairo a- Te Arawa hei aroha ma ratou ki te Whare-karakia oTe Pakipaki. Na Te Wheoro Poni tana aata i whakairo, ahe aroha hoki taua taonga na Peti. Kanui te whakamiharotia o tenei taonga e nga tangata ote Pakipaki. Kia ora a Te Wheoro raua ko Peti mo tenei aroha nui kia Tangiora raua ko Mohi me nga tangata katoa o te Pakipaki. HE WAARA WHAKAMAHARA. Kei te hanga i tenei wa te waara kohatu me nga keeti maitai kite taha ki te rori ote Whare-karakia iTe Pakipaki. Ko tenei taiapa kohatu hei whakamahara ki nga tamariki i mate atu kite pakanga. HE RA NUI KI TE PAKIPAKI. Kua tuturu mai i te Pihopa te ra hei whakapuaretanga i te whare-karakia i Te Pakipaki, ara kei te Hatarei te 16 o nga ra o Hune. I hikitia ai mo tera wa kia rokohanga ai te Pihopa o Ini a ara a Pihopa Ataria (Azariah). Kua waiho ma te Pihopa 0 Waiapu raua ko taua Pihopa Maori o Inia taua whare e whakapuare e whakatapu. Ko te karakia kei te 10.30 o nga haora ite ala. Ko te wahi tuatahi ko te hura i nga pou o te keeti whakamahara ki nga hoia i muri tata iho ko te whakatapu i te whare, a i mini ite tina ko nga mihi ki te Pihopa o Inia me ana take ki te iwi Maori. Tera e takoto te pereti i taua wa hei whakaaro ma nga hapu ki nga taonga mo roto ite whare, ki te waara kohatu, me nga raruraru o te hui. TE KAWANA. He whakaatu tenei kei te haere mai te Kawana kite whakatakoto i te kohatu o te kokonga o Te Aute Kareti i nga ra o Hurae. Kua whakaritea koinei he ra hei kitenga mona i a Ngati Kahungunu. Kua tukuna atu ki a Hori Tupaea me ona hapu nga whakahaere mo te taha ki nga Maori i taua ra. Kei te karangatia e ia he hui ki Te Hauke hei whakariterite mo nga whakahaere mo taua ra. WHARE MIHANA KI PORANGAHAU. I runga i te aroha o Heemi Rapaea ka tukuna e ia tona whare 1 Porangahau hei whare-mihana i runga i te kore utu. Kua whakaaetia e te Pihopa te manaaki a Hemi, a kua tae ki reira a Mi ss Bulstrode te tumuaki i mua ake nei o Hukarere. Hei tino taonga tenei whare-mihana mo nga tangata o Porangahau. Kia ora koutou nga tangata o Porangahau, kia nui hoki ta koutou manaaki i to koutou koka i a Miss Bulstrode. KOHATU O TE HEUHEU. Na te Kawana i hura te kohatu o Te Heuheu i Waihi, Tokaanu, ite Mane te 30 o nga ra o Aperira. Na Hoani Te Heuheo. i whakaputa te mihi a Ngati Tuwharetoa kite Kawana. I muri iho ko te kapa haka, e rima tekau nga tangata. Katahi te

Kawana ka tu atu ka mihi ki nga tipuna o Ngati Tuwharetoa tae noa mai kia Te Heuheu Tukino. Kua mohiotia to ratou whakaaro nui i to ratou piri pono kite Kawanatanga, i te urunga o nga tamariki kite tautoko i te mana 0 te King! i te wa o te pakanga, i te tapaetanga a Te Heuheu 1 te 40,000 eka whenua hei oranga mo nga hoia, me te rahuitanga i te paaka o Tongariro hei painga mo nga iwi o Nu Tireni mo ake tonu atu. Ko nga kupu whakamutunga a Te Heuheu i penei: “Kia pai te manaaki ite Kawanatanga.” Tera atu te roanga o nga mihi a te Kawana, katahi ka hurahia nga tohu mo Te Heuheu me te ki ano a te Kawana: “Kia mau te aroha, kia ora. Hei whakakororia i te ingoa o te Atua, hei whakamahara hoki mo Te Heuheu ka hurahia e ahau tenei tohu whakamahara.” Ko nga kupu kei runga i taua kohatu e mau ana e penei ana, “ Ko Tongariro te maunga, ko Taupo te moana, ko Tuwharetoa te iwi, ko Te Heuheu te tangata.”