TE RAUKAHIKATEA.

Pipiwharauroa, Issue 34, 1 December 1900, Page 14

TE RAUKAHIKATEA.

NO te 25 onga ra o Noema ka mutu te kura minita i Te Raukahikatea, ka hokihoki ia tangata, ia tangata, ki tona kainga ki tona kainga, ki tona iwi ki tona iwi. No tera raumati ka pangia a Tuahangata Pereiha e te piwa, he roa tona takotoranga i te hohipera ki reira manaakitia ai e te pakeha. I tona oranga ake ka hoki kite kainga, a e tumanako ana matou tera ano ia e hoki mai ki te whakatutuki i te mahi i timataria e ia. Ko nga tangata enei o te kura i tenei tau : Ko Te Iwiora Tamaiparea me tona hoa me Ngarongoa, no Ngarauru, Taranaki; ko Reweti Kerehoma raua ko tona hoa ko Ngahiraka, no

te Rarawa, Te Aupouri; ko Eru Hakaraia raua ko tona hoa ko Rihi, no te Rarawa, Te Aupouri; ko Wiremu Keretene raua ko tona hoa ko Te Paea, no Ngapuhi; ko Te Muera Tokoaitua raua ko tona hoa ko Tuihana, no te Arawa ; ko Te Ropere Tahuri raua ko tona hoa ko Mihirini no te Arawa; ko Turuturu Ngaki raua ko tona hoa ko Ruihi no te Arawa. Ka kitea iho kaore a Ngatiporou a Ngatikahungunu me era atu iwi. Ko Poihipi M. Kohere to Ngatiporou i konei i tera tau engari i te nui rarva o nga mahi o te kainga kaore ano ia kia hoki mai. Ko Rev. Hapata Wiremu, M.A., te mahita tumuaki, ko Reweti T. Mokena Kohere te mahita tuarua. Ko te tumanako a te ngakau kia tokomaha nga tamariki 0 Te Aute e haere mai a tenei tau e tu mai nei. He Hakari Ataahua. No te 22 o nga ra o Noema ka tu te hakari ate kareti. He mahi hou tenei na nga Maori tu-pakeha o Turanga nei, te whakatu hakari. Te karanga tuatahi na Meri Aata ki tona kainga i te Hapara, te tuarua na Herewaka te Rangipaia Poata ki tona kainga i Kaiti, te tuatoru na Kamau Wherehi raua ko tona hoa ki Te Wainui. He hui tino pai katoa enei. 1 te hui ki Te Wainui ka whakaaria e te kareti kei a ia te hui whakamutunga o te tau. I tino puta te kaha o nga tangata o te kareti ki te whakanui i ta ratou hakari. I haere i runga i te tikanga pakeha te karangatanga i nga manuhiri, ko te hunga anake i karangatia e haere mai. Otira itera ote hakari he tokomaha i haere noa mai i runga i te ngakau Maori. He mea ta ra ano nga kupu powhiri. No te tekau ma rua o nga haora, ka timata te whakaeke a nga manuhiri, a te pakeha a te hawhe kaihe, ate tino Maori. He ra tino pai atu tenei, kaore he ua, kaore hoki i tino kaha te whiti a te ra, na reira ka haere mai nga manuhiri i roto i o ratou pueru raumati. I tu te hakari kite marae tonu o te whare o Te Wiremu, he wahi ataahua, mahorahora, marumaru ite rakau. Ko nga taewa, ko nga miiti, ko nga ika o te tina, he mea tao katoa kite haangi. Ko te teepu he whariki i whakatakotoria ki runga kite tarutaru. I reira te titi, te pipi, te kuku, te kina, te puha. Ko nga pereti kai he rourou ; kaore he paoka, kaore he naihi, ara i tino whakaritea katoatia ki ta te Maori tikanga. He hanga tau ano te wahine pakeha kite kai a-ringaringa, kite kowhiti pipi, kite kai puha. Ka tika hoki te haka harihari kai a te kareti:—

“ Haere mai e te iwi kaore kau aku kai auahi ana ! Heoi te kai ko te kite i a tatou an a hi ana ! Te pereti te naihi, — kaore i a au\ Te pereti te naihi, — kaove i a an ! Engari te riwai,— tend, tenei ! Engari te riwai,— tenei, tend ! Hei aha te riwai ? Hd whakapiri hi te taha 0 te kau wero, an ... an ... an e ha I” ( Ma te nuinga nga reta pakupaku.) • Ka mutu te tina, ka timata te haereere, ka timata te waiata, ko te piana i waho e tu ana. Te waiata tuatahi tonu na te Maori, na Taare herein raua ko tona hoa wahine. Ta raua waiala ko “ Life’s dream is o’er.” He maha nga tangata i waiata, he pakeha, he hawhe kaihe, he Maori. I tae mai a Erueti Rangiuia ki tenei hakari, te Maori tino mohio atu ki te patu piana. No tetahi rangi tonu atu hoki ia i tae mai ai i Poihakena, i te mahi whakalangilangi. Tetahi. mea tino pai o tenei hui ko te whakatangitangi a nga pere; tokorima tangata kite patu. He mea roreka te pere ki te waiata, i a tatou nei pere e patoto noa iho nei. Otira te mea i tino whakamihia ko te poi a nga tamariki Maori pakupaku. E tatari ana te tangata, ka puta mai aua tamariki i te ngahere, mete waiata ano, “ Ki tonu au i te koa, koa, koa.” Tino whakamiharo atu te tangata kite poi a aua tamariki. He tenehi,' ara he purei kupenga, ano tetahi tino ngahau o tenei huihuinga. He purei tenei na nga pakeha rangatira, otira i tenei ra whakauruuru ana te Maori i roto i te pakeha. E rua e toru ranei waiata, ka tu te tenehi, mete whakatangitangi tonu te piana. E rua rawa nga papa purei tenehi. Ko nga tangata kaore i tino mohio ka haere kite papa tuarua. I te wha o nga haora ko te ti; i whakaturia te teepu ki waho, ki raro i nga rakau, katahi ka utaina ki nga huhua kid a te pakeha. E rua rau pea ta Ngati-maua manuhiri, engari ko nga kai e rite ana ma te rima rau. He kai te arani e kore ana e toe, otira i tenei ra kaore i taea te kai te arani, te panana, te paina aporo. I tino whakamihia te teepu a Te Rau e te pakeha e te Maori. I nui rawa ai aku korero mo tenei hui kia mohio ai te tangata he ngahau ano ia a te iwi i ata motuhia mo te whakapono. Kaore he waipiro, kaore he purei kaari, kaore he takakino i te ahua o te tinana, i te whaterotero i te whatiwhati i te tinana, kaore he reo kino i rangona, otira kore rawa he tangata i hapa te ngahau ; te tamariki, te kaumatua. I kiia tenei hui e tetahi Maori, “ he hui kororia.” Ko nga tangata e kite ana i te whakaahua o nga tangata i tae ki tenei hakari tera e mi-

haro kite whakauruuru ote Maori ote pakeha, ote hawhe-kaihe. I reira katoa, kotahi tonu te turariga. Tera ano etahi tamariki Maori, hawhe-kaihe hoki, e mea ana he pakeha ratou, e whakapehapeha ana, e whakahawea ana ki o ratou whanaunga Maori. He whakaaro tutua, he whakaaro e tino kinongia ana e te Maori, e nga pakeha rangatira. Huri ake, Na Tipi-Whenua.