WHAWHAI KI TARANAWAARA.
(He maha nga rongo korero ote whawhai kua tae mai , engari e kore e whakaponohia katoatia e matou. Heoi ano nga mea e whakaponohia e matou, a e tuhia hoki ki “ Te Pipiwharauroa ” ko nga mea tino tika, ara ko nga mea e puta mai ana ite “ Tari Whawhai ” i Ingarangi). ' TE WHAKARERENGA I PIONOKOPA. Na Kanara ‘ Thomey croft ’ i whakahau kia whakarerea a Pionokopa ete Ingarihi. Ko nga take i whakarerea ai he marama rawa no taua hiwi ki nga pu a te hoa-riri, he poupou no nga taha kaore e eke he pu nunui ki runga, he whanui rawa no runga ka marara noa te noho a nga kai-tiaki, he kore wai, he tokomaha rawa no nga tangata i mate. Kaore a Tianara Pura i whakahe ki taua Kanara, engari i whakamihi ki a ia mo tana meatanga i te mea tika i runga i enei take i runga ake nei. E 204 te Ingarihi i hinga ki Pionokopa haunga nga taotu me nga mea i riro herehere. I muri iho o tenei ka hoki mai a Tianara Pura ratou ko ana tangata ki tenei taha o te awa. REIRIMETE. Kei te tino whakamoea e te Poa kia horo a Reirimete. Kua lae ano etahi pu nunui ma ratou ki reira. Ko nga tangata o Reirimete hei nga awatea ka haere ki roto o nga ana whakaruru ai i nga pu ate hoa-riri. [Ko aua ana he mea keri ki roto otepa ]. Kua puta te whakaaro i te Poa kia hurihia a Reirimete kite wai. Kei te katia tetahi awa ( Klip River ) i runga ake o Reirimete. Ko nga mangumangu kei te math i taua mahi 1300. E taea ranei auake ranei. KA TAKATU ANO A TIANARA PURA. Kaore i maha ona ra ki tenei taha o te awa ka turia ano e Tianara Pura te haere ki Reirimete. Otira i tona whitinga ki tawahi ote awa ka kitea kua kapi katoa a mua o te huarahi i nga pu nunui a te Poa, heoi kaore ia i kaha kite haere tonu, a inaianei kua hoki mai ano ki tenei taha ote awa. Tenei ake ano te ra ka whakamatauria ano te haere ki Reirimete engari ka rapua he huarahi hou. MAWHEKINGI ( MAFEKING ). I tera marama ka tae te reta a nga tangata o Mawhekingi kite Kuini, he oha atu ki a ia, he whakaatu hoki ite ekenga kite 100 o nga
ra e haoa ana ratou ki roto o Mawhekingi. He nui te aroha o te Kuini i tona korerotanga i tana reta. Kua tae mai te whakaatu a Kanara Pawera, kanui to ratou ora ko ana tangata, kanui te kai tera e tae noa atu ki nga ra whakamutunga o Hune. I mea mai ano ia “ Kaua hei mahara wawe mai kia matou engari whakaaro atu ki nga wahi e tino mate ana ara ki Kimari raua ko Reirimete. He nui te whakamiharo o te ao katoa kite toa o Kanara Pawera ratou ko tana 800. Ka maha nga kokiritanga a nga mano o te Poa ki Mawhekingi kaore ano i rarua. Kei te whakaako a Kanara Pawera i ona hoia kite mau peneti i runga hoiho. Ka pai te whakahaere a te rangatira, ka whakarongo nga hoia. ‘ He ope toa te ope ririki' KIMARI (KIMBERLEY). Kua tae mai nga whakaatu kei te ahua mate a Kimari. Kua ara ano he hoa-riri hou hei whakauru i te Poa, hei tino pehi rawa hoki i nga tangata o Kimari, ara ko te pou mo roto. Ka rua te mate, ko te mata a te hoa-riri ki waho, ko te mate-kai ki roto. Kua tino tata rawa nga parepare o te hoa-riri kite taha o te pa, kua kai hoki nga tangata o te pa i te hoiho. TE WHAKAORANGA. I runga i nga rongo mate mai o Kimari ka whakahohorotia e Tianara Rapata te ope whakaora i raro i a Tianara Piriti (French). I tenei takiwa ka hinga tetahi matua a te Poa i nga hoia o roto o Kimari; otira kaore he tino painga o taua parekura, i te mea kua tino kaha rawa te Poa ki waho o te pa. E ahua raruraru tonu ana nga whakaaro o te Ingarihi i nga rongo mate mai o Kimari, ka tae mai te waea a Tianara Piriti “ Kua tae mai matou ko taku ope ki Kimari, kua hinga te hoa-riri, kua orate pa.” He nui whakaharahara te koa o te Ingarihi, mete whakamiharo o nga iwi katoa kite tere me toa o te ope a Tianara Piriti. I haerea e ratou nga macro e 75 i n § a ra e wha; he nui nga mea whakataimaha, nga wakena mau kai, pu, mata, me era atu mea mo Kimari; tuarua whawhaitanga kite hoa-riri i te huarahi. Kua whakanuia a Tianara Piriti e te Kawanatanga o Ingarangi ara kua meinga hei Meiha-Tianara. MAKEPOTEINI ( MAGERSFONTEIN ). Ko Makepoteini te pa kaha o te Poa i tawahi atu o te awa o Mota. I hinga ki konei tetahi parekura nui o te Ingarihi i raro i a
Tianara Metuene, i muri tata iho o te aranga ote whawhai. I maharatia e kore rawa taua pa e taea. Ite taenga o Tianara Rapata ki Mota katahi ka kitea te huarahi e horo ai taua pa. Kaore i kokiritia te pa, engari i whakahaua e Tianara Rapata tana ope ( 50,000 turupa ) kia tomokia te whenua o te hoa-riri, ara te takiwa ki muri ote pa. I runga i tenei whahaere ka katia nga huarahi whakaora katoa mo taua pa. Te kitenga ote Poa E ...! ko te mate tenei ka tata, katahi ka whakarerea to ratou pa kaha, i whakawhirinaki ai ratou i enei ra ka taha ake nei, ko te pakarutanga 1 pakaru ai. Katahi ka whaia ete Ingarihi, ka patua haeretia, tetahi parekura nui. He nui te herehere i mau, he nui hoki te taonga, kei te whaia tonutia inaianei.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19000201.2.12
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 24, 1 February 1900, Page 6
Word Count
990WHAWHAI KI TARANAWAARA. Pipiwharauroa, Issue 24, 1 February 1900, Page 6
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in