TE WAIPIRO.

Pipiwharauroa, Issue 9, 1 November 1898, Page 2

TE WAIPIRO.

Ko te roanga tenei o nga korero. I mtja atu o te whakatuheratanga i te wahi tuarua o te korero mo te waipiro, me tuhi iho nga mea i kitea e tetahi tangata hei whakamarama i te mahi a te waipiro e patu nei i te tangata. : . ; ‘V I eke taua tangata ki runga i tetahi maunga teitei titiro ai ki tetahi whenua koraha. Roa rawa ia ki reira ka kitea atu e ia etahi manu e rere ana. Takitaro rawa, ka tau ratou. Mahi atu i a ratou mahi, kotahi ano te rewanga, mete rite ano o to ratou ahunga ki te kainga. Kaore hoki ratou i roa e rere ana, ka mahue mai tetahi 0 ratou ki muri. Na,wai nga hoa i tatata mai, ka aua tonu atu ki mua— te whakaro ake ano a te tangata ra ki tona porori kite whai i ona hoa. Kaore i roa tona mahuetanga mai ki muri, ka kitea atu ka maanu noa i te takiwa te titiro whakamatatau ake ano te tangata ra. Kaore i roa ia e maanu ana, ka kitea atu e porotiti ana, me te kapakapa ano o nga parirau. He poto noa te kapakapanga, ko te takanga iho o te manu - mate rawa ? Ehoa ma ! kua mau mai ranei i a koutou te hopu te take mai o te mate o te manu nei ? Kei te mea pea etahi, he mate ohorere tena ? Ko te nuinga ia kei te mea “Kaore ! he aitua hou rawa tena.’’ I te kuare o taua tangata ki te mate o taua manu haere tonu atu ia kite titiro. 1 tawhiti ano ia e haere atu ana, kua mohio atu ia ki te take o taua aitua. Te mahi i tau ai nga manu, he hopuhopu kiore hei kai. Mau ake a ona hoa, he raped, he kiore. Mau ake tana he kiore tipua, ara he witara (weasel). He kiore tino kino tenei. Kei te rere te manu ra, kei te mea pea e hoki ana ia kite mau i tona kai ki tona kainga, a kaore i te mohio iho, tenei kei te haere tahi raua ko te mate. I a ratou e hopuhopu kiore ana, kaore pea ia i ata whitiwhiri. Ko te kai tonu ki a ia. Ta te kuare pai hoki 1 Kei te rere te manu, kei te ngongoa ake nga toto e te witara—ko te patu tenei a te witara i te kai. Te paunga

ano o nga toto, ko te takanga iho o te manu mate raw a ! Kaore i tino rereke atu te ahua o te mahi a te waipiro e inumia atu nei e te tanguta. Mau ana i te tangata, timata ana te ngongo ite paahi. Inumia atu ana, timata ana Id te kaha o te tangata ngongo ai, na te mea ano ka pau nga rawa, me te kaha o te tinana, ko te matenga. .He nui nga tangata no rangatira kua takataka iho i o ratou turanga nunui, na te waipiro i patu. He maha kei nga “Refuge ’’ (wharemo nga koroua rawakore) e noho ana, haaunga te nuinga o nga tangata kei nga whareporangi, me etahi atu wahi, e noho ana. Kua oti ake te wbakaatu i roto i te wahi tuatahi nga korero a nga mea kua tino rapu i te ahua o te alcohol. Kui kitea iho, he tino paihana. Kati apiti atu kite alcohol, ko te narcotic. He tino paihana hoki tenei. He nui nga tu paihana e mahia mai ana i te narcotic, ara he ether, he hydrocyanic acid , he chloroform, he opium, ana atu etahi. Na te alcohol ka kori, ka kamakama te tangata. Na te narcotic, ka hiamoe, ka haurangi ka anini, na te alcohol ia i kino ai te mate o te mahunga. Ko te puku tetahi mate. Kaore te tinana e whiwhi toto. Ka whakahemokaitia te tangata. Ka whakahiahiatia kia hoki atu ano ki te waipiro. Na te alcohol tenei mahi. Ana atu te nuinga o nga mate e ahu mai ana i runga ite kai waipiro. Ko te tino mate e kitea ana e nga kanohi, kua pa ki te Maori, he whakaaro pohehe. Te hokinga haurangitanga mai ki te kainga, kei te pa,tu i nga wahine, me nga tamariki, a i etahi wa ka tahuri atu ki nga hoa taane* moto ai, a ka waiho tenei hei take mauaharatanga. Whakarerea ake te waipiro, te paihana, kaore rawa nga whakaaro e penei te kotiti ke. Heoi kati nga whakamarama hei whakatupato i nga mea kua pa kite waipiro, tae atu kite hunga kaore ano kia pa. Kua tino horopa rawa tenei mate ki te iwi. Te kati mai pea.i nga pakeha, kaore kua horapa hoki ki nga tamariki pakupaku. He mea pouri rawa tenei. Kaore ano o ratou tinana, me o ratou whakaaro kia pakari noa. Ko ratou nga mea e whaka-

arohia ana hei whakakapi i nga turanga o nga matua, ara hei tangata mo nga marae. E nui ana nga mate kaore e taea e tatou te karo. Ko nga mea e taea ana, karongia inaianei; kei apiti atu ki nga mate huhua e buna nei i te tangata. Whakapaa mai te kaha o nga tinana, me nga mabunga ki te rapu huarahi e puea ake ai te iwi i roto i nga pouritanga o enei, me etabi atu whakahaere be a te Pakeha. Kua mahi atu a konei. Ko te rakau a te Pakeha i whakawhiwhi ai kia matou ka waiho bei raupatu i ona huarahi be. Ko Te Kotahitanga o Te Aute Kareti, ahakoa he ropu tamariki, na te aroha kite iwi i whakatoitu te ngakau kia rapu tikanga e puta ai te iwi i nga huarahi he, kaore nei e taea te tatau. Ko te hui tuatoru a tenei Kotahitanga ka tu ite 14 o nga ra o tenei marama ki Tuparoa, Te Tai Rawhiti, ara ki waenganui o Ngatiporou, Kia kimi tahi i te ora mo te tinana me te wairua. Kati, kia kaha ! Kauparea atu te waipiro i nga taitamariki, me nga tamariki pakupaku; ara ite katoa. Tukuna kia tupu hei tangata, hei iwi. Tohutohungia kia aroha ki te tangata, kia wehi kite Atua. Kia tupu ake ai hei iwi e puta atu ana te honore mete kororia kite Atua, a e puea ake ana kite ao marama. , - [The End.]