Kōrero Māori

Muka, Volume 17, Issue 3, 1 June 2005, Page 4

Kōrero Māori

v H'ca iC'Ct/ia n/scf

Panui-Hiko #1 - Haratua 2005

Tena koe Nau mai ra kite panui tuatahi mo ‘Korero Maori’- he hotaka parongo reo Maori hou i whakarewangia i te puatatanga o tenei tau e Te Taura Whiri i te Reo Maori. He mea tautoko hoki e te Kawanatanga, ara, e Te Puni Kokiri. No te timatanga o tenei tau i puta ai te whakamataaratanga kite motu whanui i te taha tonu o ‘te reo Maori i te Raumati’. Whai muri i tenei ko Matariki i te Hune, ko Te Wiki mo te Reo Maori ite Hurae 25 kite 31 me te tuaruatanga o Nga Tohu mo te Reo Maori’ i te 14 o Hepetema, ara, te Ra mo te Reo Maori. Ia tau, ia tau, mo nga tau e torn ka whakamahenitia te arotahinga ki tenei kaupapa, a, ka mahia he rauemi hou e kitea ai nga take o naianei, nga korero hoki o te wa. Huia katoatia, e whitu nga waitara parongo ka tautokona e te komihana tae ana te mutunga o te tau 2005: ina ra, he hotaka tauwhainga reo Maori mo Whakaata Maori; he whakaari a-reo irirangi mo te hunga i pakeke mai i te reo; he whakaari reorua a-reo irirangi mo te taiohi; he paetukutuku taunekeneke; he kete parongo mo nga matua katahi and ka whai pepi; e rua and nga pukapuka kiwaha mo ‘Korero Maori - Give it a Go!’ me te whakataki i tetahi hui reo ahurei hei whakanui, hei whakatairanga i a Matariki.

He hotaka tauwhainga hou a ‘Kupuhuna’ i roto katoa i te reo Maori. E whakaputaina ana e Kura Productions mo Whakaata Maori, he mea tautoko and e Te Taura Whiri. E rua nga kapa tauwhainga o te kemu nei; he kaimakatiwhiri, he tauwhawhai no ia kapa e whakataetae ana mo te tohu moni. Ko te whainga, ka riro ma tetahi e whaki atu te kupuhuna ki tona ano hoa o tona kapa ma te tiwhiri. Ka puta te whakaaturanga tuatahi hei te

weheruatanga o te tau 2005. Kua tonoa e Te Taura Whiri te reo irirangi papaho i te Whanganui a Tara, a Te Upoko o te Ika kite waihanga i tetahi purakau reo Maori a- irirangi mo te hunga i pakeke mai i te reo. Ka noho ko te purakau nei a ‘Makorea’ hei whakaari nui whakahirahira. He mea tuhi kite reo Maori e Katerina Mataira, a, kua whakaaetia kia hanga houtia mo nga reo irirangi iwi Maori a-motu. Ka watea hoki ki nga reo irirangi a-iwi tetahi wahanga panui irirangi e arotahi ana kite hunga taiohi hei akiaki i taua whakatupuranga hou kite korero Maori. He paki reorua a ‘Brown Street’, e 30 hekona te roa o ia wahanga i waihangatia e Te Taura Whiri mete reo irirangi taiohi o Mai FM. Hei ia paki e whakaakona ana he kupu hou i tona ano horopaki e nga kaiwhakaari tokowha. E whakarite ana Te Taura Whiri i tetahi pataka korero reo Maori mo te hunga korero, tuhi hoki ite reo. Ka whai wahi and a Aotearoa whanui. E rua nga tino aheinga o te paetukutuku taunekeneke. Tuatahi, hei pataka pupuri korero, whakararangi hoki i nga puna korero o tenei wa. Tuarua, hei kuwaha ipurangi taunekeneke e ahei ai te kaitoro kite tapiri korero atu kite paetukutuku mete tango korero mai. Ka whakarewangia te paetukutuku i ‘Te Ra o te Reo Maori’ i te Hepetema.

Ka whakaemihia tetahi kete rauemi reo Maori mo nga matua katahi ano ka whai pepi. Ka matua arotahi atu ki nga whaea me nga papa Maori he rangatahi tonu. He purongo, he rauemi kei tenei kete hei tautoko i te korerotanga mete whanaketanga o te reo Maori i te kainga. E anga atu ana kia whai kete te whanau i te whanautanga mai o te tamaiti. He kete ano ka whakaritea i muri mai

mo te hunga he rereke ona tau. Ka whakarewangia te kete nei i ‘Te Ra mo te Tamariki’ i te Oketopa. Ka arotahi atu nga pukapuka e rua mai i a ‘Korero Maori - Give it a Go!’ kite hunga tauhou mete hunga kua taunga kite ako ite reo, kite rangatahi Maori, ki nga tangata o Aotearoa whanui hoki. Neke atu i te 350,000 nga pukapuka i tohaina noatia i te Pepuere ma Foodtown, ma Woolworths, ma Countdown hei tautoko i te whakamataaratanga o Progressive Enterprises i a ‘Whakanuia a Aotearoa’. Hei te Hune ka whakaputaina te pukapuka tuarua mo Matariki 2005. E akiaki ana nga pukapuka i nga kaipanui kia ‘Korero Maori’ ma te whakamahi i ona korero i roto i nga mahi o ia ra. Ka matua arahi tonu Te Taura Whiri i nga mahi huhua hei whakatairanga i te reo. Ko ‘Te Wiki o te Reo Maori 2005 mai i te 25-31 o Hurae, ko te tuaruatanga o ‘Te Tohu mo te reo Maori’ i ‘Te Ra mo te Reo Maori’ i te Hepetema nga mahi nui ka kokiritia e Te Taura Whiri. He tuatahinga tenei mo te komihana kite whakatu i tetahi hui whakahirahira kite whakanui me te whakatairanga i a Matariki tuturu, ara, i te tau hou Maori i te 8 o Hune i Te Whanganui a Tara.

E mohio ana Te Taura Whiri i te Reo Maori ma te mahi tahi me etahi atu e tu pakari ai nga mahi whakanui i a Matariki, ka mutu ka noho hei hui tohu hira mo Aotearoa. Ina taea ana e Te Taura Whiri, ka mahi ngatahi me etahi atu e whai wahi ana. Ka mahi tahi te komihana mete Minita mo nga Take Maori a Parekura Horomia kite whakahaere i te hui whakatairanga i te tau hou Maori i te 8 o Hune i Te Whanganui a Tara. Ka whakatauira ake te hui i te putake o Matariki hei wa whakamaumahara, hei wa mahi ngatahi, hei wa akoako,

whakariterite, hei wa whakanui hoki i to tatou ake tuakiri ahurei. Ka noho hoki te hui nei hei tuapapa kite ruku hohonu i te whakaaro kia kitea ai nga ara whakamua.