He Ara Whāinga

Muka, Volume 14, Issue 4, 1 July 2002, Page 6

He Ara Whāinga

Nā Julian Wilcox/Ngāti Tūwharetoa, Ngā Puhi, Te Arawa

Tera etahi e pohehetia ana he reo matua te reo Maori i te rohe o Te Whanganui-a-Tara. Ina te tokomaha o nga Maori kei taua takiwa e noho ana, he maha ano hoki nga kaupapa e whakamahi ana i te reo hei oranga hinengaro, hei oranga wairua.

Ko reira ano hoki te ropu o Te Poito Whakarewa e whakatere nei i te waka o te reo mo te hunga whanake, kei pariparihia te tai, kei monenehu te kura.

Katahi te ohorere ka puta i taku kitenga i tetahi panui e mea nei, ko te reo Wiwi ke, te reo korero o te rohe, whai muri atu i te reo Pakeha. Aue!

Ka wehi au, ka pamamae! Mete mea nei, tokomaha nga uri Wiwi kei te pitomotu o Aotearoa e noho ana.

Engari mo tena! Na reira, te aro mai i a au, he aha i pera rawa ai te tokomaha o te hunga e aro ana kite reo Wiwi, kia parea atu to tatou reo ataahua ki muri, hei kai ma te tokoiti!

Kua roa te ao e pohehe ana, koia pu tena ko te reo whaiaipo o te ao. Koia ano hoki te pohehe o etahi o Ngai Tatou na whai ano ratou ka huri kite ako i taua reo. Mete pohehe ano hoki, ma te ako i te reo Wiwi ka muia koe e te manu, ano nei he rakau

whakamarumaru! He aha hoki! Whakamutua atu! Taku whakapono, kahore pea he reo whaiaipo i tua atu i te reo Maori. Ara nga waiata me nga moteatea e whakatauira mai ana i nga korero hei whakararata i tau e karangirangi mai na!

Heoi, na te mea i tu aku pihi mo te take nei, i haere atu ahau kite Whare Whakangungu i te Reo Wiwi, kei te puku o te taone nei o Poneke. Katahi na ko te whare whai rawa!

E hia ke nei nga rauemi reo Wiwi, nga pukapuka me ena tu ahuatanga e kitea mai na. Mea rawa ake, ka kite au i te maramataka e tohu mai ana i

nga ngohe, nga mahi, nga whakangahau e whakaterehia ana i te tau. E hoa ma, kohaehae pai ahau ki te iwi Wiwi nei! Atu i tera, na te mahere rautaki i nga mahi mo te tau, kua mohio nga iwi, he aha nga mahi kei te haere ake hei whakarawe i a ratou ki to ratou reo.

Ehara i te mea, he mea whakarite nga ngohe a-tau nei a Te Poito Whakarewa hei whakapataritari atu, hei whakatauteute rainei kite hunga manene nei o Wiwi, ki a wai ake iwi rainei.

Engari, ma te rautaki i nga tohu, nga mahi, nga ngohe me nga kaupapa i te

tau, katahi pea te tokomaha ka huri aroaro, hei ara whainga pea mo ratou a, mea rawa ake, kua wawae ake te ara.

Na reira, ao kau ana te pupuhi o haumihi ki a koutou katoa, kite hunga ano hoki kua roa nei e tautoko ana i nga mahi a Te Poito Whakarewa. Koinei nga mahi kua whakaritea mo te tau, e tupono ai nga Maori o te rohe, o te motu whanui ano hoki.

Ma reira pea, ka tupono ora ake ai te reo, hei pou pea e manakohia ana e tatou katoa o tenei whenua o Aotearoa.