He Kōrero nā Q

Muka, Volume 13, Issue 4, 1 July 2001, Page 4

He Kōrero nā Q

Kua roa au e hiahia ana kite tuhi korero mo tenei mea te tikanga, na runga i taku titiro rua mano, e, kei te pohehe noa iho etahi korero, whakaaro e rongo ana oku taringa mo te tikanga.

Heoi, noku ake oku whakaaro. Mehemea e he ana ki to titiro, kei te pai, engari kaua te karere e puhia (ara aHe Muka), puhia ke ko te tangata nana.

Ki a au nei, kua hereherea rawatia tatou e tatou ano ki a tatou ‘tikanga’. Ano nei, ina takahia, ina hurihia ranei, ko to tatou takanga tonutanga atu tena ki Te Reinga, oti atu. Ki taku whakaaro, e he ana tenei. Ko tenei mea te tikanga, he huarahi e tika ai to noho i runga i nga ahuatanga e rite ana mou, mo to wa, mo to ao. Engari, ka whakarongo atu ki etahi hunga nei, tera au e pohehe he mea pumau rawa ke tenei mea te tikanga, heke iho he whakatupuranga, heke iho he whakatupuranga. Te ahua nei, e mea ana ratou, ko a tatou tikanga to tatou rangatira. E kore au e whakaae ki tena, ko au ke te

rangatira o aku tikanga. Ina kite au horekau he patanga o tetahi tikanga, horo tonu te panga o taua tikanga e au kite taha ka tiki atu ai he tikanga whai take ake. Kia whai tamariki ake au aianei, e mohio ana au, ko reira tino pono marika ai te penei o toku whakaaro. Kia aha ai? Kia ora ai ahau me taku whanau. Ma wai hei teka mai kihai 6 tatou tupuna i pera? I pera marika ano ratou. He wa ano, he tikanga ano. He wa ano, he tikanga ano. Ka kitea e ratou, kahore tetahi o a ratou tikanga e hangai ana, whakatahangia atu ana. Mai ra and, nga iwi mangu o te ao, he kai tangata te mahi. Engari, i whakarerea e nga tupuna tera tikanga. Korero kai tangata kau ano koe i tenei ra, kua morikarika nga tangata ki a koe. Tirohia koa nga korero o mua mo mea tupuna, mo mea tupuna. E penei ana nga tikanga, a, mea rawa ake, kua hurihia. He mahi tenei na ratou kia ora ai. He maha nga tauira, engari hei aha i tuhia katoatia ai, ka pau katoa tenei pukapuka i nga tauira anake.

Otira, e marama ana au he aha tatou i penei ai. He tata tonu no to tatou ao

Maori kia ngaro, ka hinga atu tatou kite whakapumau ito tatou ao Maori. Mahi tika ana. Na reira i pumau ai e pumau nei. Engari, kua tae kite wa kia marama ano tatou he aha nga tikanga e hiahia ana tatou mo naianei. Hei taku, tera etahi tikanga e kore tatou e whakaae kia whakarere kehia. Penei i te manaaki nei. Penei i te aroha nei. Penei i te aha, i te aha. Engari kia marama tatou ma tatou ano e ki he aha he tikanga ma tatou i tenei wa. Kaua tatou e noho kapo i runga i te whakaaro, i whai take tenei tikanga i mua, no reira me hapai tonu e tatou i

tenei ra

E hoa ma, ma tatou ano to tatou ake apopo e whakairo. Rangatahi ma, kei a tatou te mana. Ka mea tatou, he tikanga, kua mana, he tikanga. Hei aha e mea ai, he tikanga Pakeha, he tikanga Maori ranei. Heoi he tikanga oranga. Mena he Maori koe, he Maori katoa o tikanga.

Kati, hei whakaaroaro kau. Ko wai te rangatira, ko te tangata ranei? Ko te tikanga ranei?