Ko Te Whānau

Muka, Volume 11, Issue 3, 1 July 1998, Page 4

Ko Te Whānau

N ā Tipene Crisp

Nau mai, haere ra taku pukapuka kite iwi e whakamomori ana kite reo Maori nei. He panui hou a Ko Te Whanau hei awhina i nga whanau e ngakaunui ana kite reo, engari kahore ite matatau kite korero. Kei te mshio tatau, kei nga whanau te oranga o te reo, ara, mehemea e kaha ana te korerotanga o te reo i te kainga i waenganui i te whanau, ka ora haere te reo. Kei te rite tonu te puta mai o tenei korero i nga rangahautanga a te hunga e tohunga ana ki nga ahuatanga o nga reo iti o te ao. He pono tonu te korero, he nui te wahi ki nga kura me nga mahi paho engari ehara enei mea i te riwhi mo te korerotanga o te reo i te kainga. Tona tikanga, hei tautoko ke enei mea i te reo i te kainga!

Heoi, kei te mohio tatau he ruarua noa nga whanau e kaha ana kite korero Maori ite nuinga ote wa, a, kei te mohio ano tatau he mahi nui tonu te whakapakari i te reo ki waenga i te whanau. Na reira matau i noho ai kite whakaaro he aha etahi huarahi e awhina ai matau i tenei iwi e whakamomori nei kite reo. Mete mohio ano hoki, he nui nga patai mo te taha kite reo hei whiriwhiri ma enei whanau. Hei tauira; ko tewhea te reo me korero ki nga tamariki? Ko tewhea te reo me korero ki to hoa? Ki whea korero Maori ai? Ki whea korero Pakeha ai? Me pewhea te nui o te wa e korero Maori ana e mau ai te reo i aku tamariki? He aha te wahi kite pouaka whakaata? Me

pewhea ina kua kore e mohio ki nga kupu e rite ana?

He patai nui enei patai katoa, a, kaore e kore ka rereke nga whakautu a ia whanau. Engari, ma te whanau anake enei patai e whiriwhiri, ehara ma Te Taura Whiri, ma tangata ke ranei. A ma nga whanau ano a ratau whiriwhiringa e whakatinana. E kore enei mahi e taea e etahi atu. Ma te whanau anake. Engari, e ki ana matau me hoatu nga korero

me nga rangahautanga e hangai ana ki enei patai ki runga ake nei kia whiriwhiri nga whanau i enei take i runga i te mohio, ara kia kaua noa ratau e kapokapo korero i te takiwa.

Koianei te tino kaupapa o tenei panui, he whangai atu i nga korero me nga rangahautanga e hangai ana ki nga whanau, mete hoatu ano hoki i etahi rautaki e whakatinana ai ratau i a ratau i whiriwhiri ai mo te reo.

I te panui nei, ara, Ko Te Whanau, ka tirohia nga korero a te hunga e tohunga ana ki nga mahi whakaako reo, nga korero a te hunga e whakaora ana i etahi atu reo iti, mete hunga ano hoki kua roa e korero Maori ana ki waenganui i a ratau ano. Ka tirohia hoki nga patai me nga maharahara o nga matua Maori e tuku ana i a ratau tamariki ki nga kohanga me nga kura i te panui nei, a, ka kimihia mai etahi whakautu hei awhina i a ratau.

Ka wha nga putanga o te panui nei i te tau. Ka taia e Te Taura Whiri, ka tuku ai ki nga kohanga me nga kura, ki nga reo irirangi me nga tari and hoki o Te Puni Kokiri me Te Tari Taiwhenua. Hei muri ake nei, ka ta a Te Taura Whiri i etahi pukapuka mo Te Reo Maori i te Kainga, ko te take hei tautoko i enei mahi.