KURA KAUPAPA MĀORI

Muka, Volume 4, Issue 2, 1 March 1991, Page 2

KURA KAUPAPA M Ā ORI

No nakua tonu nei ka korero whanuitia te Kura Kaupapa Maori; tokomaha i hoki nga matua kei te pTrangi kura penei mo a ratou tamariki. \ Engari, kaore ano pea kia tino marama ki te iwi whanui• he aha te ahua o tenei tumomo kura, he aha hoki , tona rereketanga nga Kura Reorua, me etahi atu o nga kura. No whea te ingoa nei “Kura Kaupapa Maori”?y Ki taku mohio na Pita Sharpies o te Marae o’ . Hoani Waititi, “i whakahua hei kupu 5 whakamarama i te ahua mete tuhaha o te Kura o Hoani Waititi na ratou o te marae o Hoani Waititi i whakatu. I tuhaha ai taua kura na te mea ehara no te Tari Matauranga te whenua, te wharekura me nga kaiwhakaako. No muri mai ka timata ko te Kura o Hoani Waititi me to Ruamata. Ko tera i tu ano ki runga marae engari na nga matua o nga tamariki i: whakatu. Katahi ka tu ko te Kura o Waipareira, engari ko tenei i tipu mai i tona Kohanga Reo. Otira, he ' kura tuhaha ano raua. Na enei kura e toru i para te huarahi, haunga e whai ana ia kura i tana ake kaupapa. I tua atu o enei kura, kua timata ke etahi o nga Kura Reorua ki v te rumaki i etahi o a ratou tamariki i roto i te reo, me to ratou ; whakahuahua = he Kura Kaupapa Maori to ratou kura. Kotahi pea te ahua orite ■ o ratou katoa, ara, ko te whakapono ko te reo Maori anake te reo korero, • te reo tuhi me te reo whakaako o roto i 6 ratou kura. .. ‘ v - I roto i nga hurihanga nui mo nga kura katoa i / raro i te kaupapa “Nga Kura mo Apopo” i whakatauria he “RopuiMahi mo nga Kura / , Kaupapa Maori”. Katahi ’ ano pea ka mau te ingoa nei, “Kura Kaupapa Maori” mo enei kura katoa./.Heoi.ano, na John Tapiata i whakatu te ropu nei hei whakatakoto kaupapa e whai mana :ai nga kura nei i roto i tte Ture Matauranga. Ko te ropu nei no nga Kura Kaupapa Maori o taua wa me . ratou e ahua tautoko ana i taua : kaupapa. Otira na ratou i whakatakoto nga korero e taea ai te k! he aha te Kura Kaupapa Maori; na ratou ano i whiriwhiri, i whakatakoto te kaupapa arahi i nga Kura Kaupapa Maori i V roto i a ratou mahi. Koia tenei ko te Aho • Matua. No ‘reira, i runga i te patai he aha te v : Kura papa Maori, ka taea te k! ko enei ona ahua: , 1. /• He whanau Maori te hunga whakatu, • QU-Qi whakahaere, pupuri i te mauri o te kura, \ ; e.g. Kohanga Reo, Komiti Marae, matua o / nga tamariki, Komiti Whakahaere ranei. v

2. Ko te reo Maori te tino reo o te kura. 3. Ko te “Aho Matua” te kaupapa arahi o te kura. 4. I timata mai te kura i waho o te Manatu Matauranga. 5. E hapaitia ana nga mahi o te kura i raro i nga tikanga me nga ahuatanga ako a te Maori. Ko enei ra nga whakatau a te Ropu Mahi mo nga Kura Kaupapa Maori. Mehemea i mutu mai i konei kua pai noa iho. Kaore, he whakaaro ke to te Manatu, he whakaaro ke to te Kawanatanga, he whakaaro ke to wlwl to wawa. I te mutunga, waimeha noa iho te purongo a te Ropu Mahi i whakatakototia kite aroaro ote Minita Matauranga mete Kawanatanga. Mehemea kahore te komiti mo nga Kura Kaupapa Maori o Tamaki-makau-rau i rapaki i a ratou hei taua aki i te Minita mete Kawanatanga kua tino mate tenei take nui. Na to ratou kaha i uru ai te Kura Kaupapa Maori ki roto i te Ture Matauranga o 1989. Na, kua whai mana nga Kura Kaupapa Maori i roto i nga ture o te motu, haunga kei te Minita Matauranga tonu te mana whakatu. Otira, i runga i nga tono a tena kura, a tena kohanga reo, a tena whanau, mo tetahi kura kaupapa Maori mo ratou, kei te Minita te tikanga. Na te mea, ko Maris O’Rourke te waha mete tino kaimahi a te Minita, he mana ano kei a ia, ara, he mana whakaae, whakahe, whakakore ranei. Na reira kia tupato tatou Maori ma. E ai ki nga korero kaore a Maris i te plrangi whakapau moni mo nga kura kaupapa Maori te take. Heoi ano na te mea kua takoto te ture, kaore e kore ka whakaaetia etahi kura kaupapa Maori, ara, ko nga mea he iti te whakapau moni. Pai ke tana huri ko etahi o nga Kura Manatu hei kura kaupapa Maori, tera ko te hapai i etahi o nga kura tuhaha o waho. Na reira, he Inoi tenei ki nga Kura Reorua kia kaua ratou e tere tono kia huria ratou hei Kura Kaupapa Maori. Kei te haramai tonu hoki a ratou putea moni. Kaore he rereketanga o tenei mehemea ka huri kura kaupapa Maori ratou. Ko nga kura tuhaha o waho e ki ana ka raru ke ko ratou; waiho kia tu pakari ratou katahi pea ka pai te tono.