TE HUNGA KURU (7-11 PIPIRI 1989)

Muka, Volume 2, Issue 4, 1 October 1989, Page 3

TE HUNGA KURU (7-11 PIPIRI 1989)

Ko tenei iwi ko nga Kuru (Kurds), te tangata whenua o te Whenua Korukoru (Turkey). E ai'ki a ratou> kbrero mai kite Ahorangi, ki a Timoti Karetu,,ko ratou i tenei whenua e noho ana i mua noa mai i te taenga mai o te iwikua nui ake nei i a ratou i naianei. E ai ki nga tatauranga ko tona 56 miriona te nuioriga tangata kei tenei whenua e noho ana, a, o'j . roto mai i taua tokomaha ko tbna 15—16 miriona note iwi Kuru. "■;' -.*. iv; ', a--/. • • "*"fl "-. "<'"'-, ,- .■':'.■■ ,". : '• u *-'"

I aua ra ko Kurutanga (Kurdistan) te ingoa o te rohe i noho ai te nuinga o te iwi Kuru, engari ahakoa ko taua wahi tonu te wahi noho ai te nuinga o ratou, ko te ingoa Kurutanga kua whakakoretia. Ko te wahi nei kei te uranga mai o te ra, a, ko nga whenua e rohe mai ana i reira, ko Ruhia kite tai whakararo, ko Irana (Iran), ko Iraki (Iraq) me Hiria (Syria) kite tai whakarunga, a, kite torengitanga ote ra, ko Kirihi (Greece) me Purukaria (Bulgaria). Na, ahakoa 15 miriona te nui o te iwi nei kei te Whenua Korukoru e noho ana, e paratl ke ana ta ratou noho i Irana (2 miriona), i Iraki (5 miriona) me etahi atu whenua penei i Horana, i Tiamana me Ingarangi.

Ahakoa kotahi tonu te whakaipurangi mai o te iwi nei me to ratou reo, kaore tonu e marama i 6 konei te reo o etahi o ratou na te tikitiki kupu atu i te reo o te nuinga o nga whenua e nohoia nei e ratou. Ki te ata mataitia te ahua o ta ratou noho, ko aua mate e pa mai nei ki a tatou, e pa atu ana ano hoki ki a ratou. E whaioranga ai me matua matau ratou kite reo ote iwi Korukoru, a, ko to ratou reo kaore i te paku arohia mai i roto i nga kura, i hea noa nei ranei o nga wahi e noho nei ratou. Na tenei ahua, kua tlmata te ngaro haere o t 5 ratou reo, a, penei i a tatou nei, ahakoa e ki ana etahi he Kuru ratou, kaore ke i te mhhio kite reo, ki nga tikanga ranei a 6 ratou tlpuna. Kaore hoki te reo Kuru i paku ahukahuka atu ki to te iwi Korukoru, na reira tamia ihotia ana, engari ko tona paraharahatanga tera, kaore ke he oranga mai.

Na te peneitia iho o ratou e nga Korukoru ka tahuri nga Kuru ki nga mahi e arohia mai ai 6 ratou aureretanga, a ratou Inoi; katoa nga mahi nei he nanakia ki ta tatou titiro, engari na aua mahi i mohiotia te mamae e haehae ra kite tau o te ate. Katoa nga mahi whakapataritari, whakatumatuma na te aha? Na te aroha nui ki to ratou reo mete kuika nui o te ngakau kia heke iho taua puiaki ki nga whakapaparanga ka puta kite whaiao, kite ao marama a tona wa. Ko te awhero nui o te iwi kia motuhake ta ratou na tu i to ratou ano rohe, engari kaore tera whakaaro o ratou i te paku whakaaetia mai e te Kawanatanga. Ko ta ratou ke, kia wawe tonu te kotahi o te reo, kia wawe ano hoki te rite o te iwi Kuru ki te iwi Korukoru.

Ko te whakatauteute nui o te ngakau, ko te kaha o te ngaro o te reo i waenganui i te hunga taiohi. Ahakoa te mau o te reo i te wa i mua atu i te haerenga kite kura, engari mutu rawa ake te kura kua kaha ke te riro i te reo Korukoru, a, whakarerea ana to ratou ake reo ki rahaki. Na te rawakore, kaore i te taea e ratou tetahi whakahaere e ora tonu ai to ratou reo, na reira i pau ai i a matou te roa o te wa e whakawhiti huatau ana, e tohetohe ana, e kimi ara ana e taea ai e ratou ta ratou e whai nei. Ko ta ratou he titiro mai ki a tatou mete tarahae mai ano ki nga ahuatanga e taea ana e tatou, ara, ko te Kohanga Reo tena, ko te Kura Kaupapa Maori tena, ko Te Taura Whiri I Te Reo Maori tena, ko te whawhai tonu a tatou ki a tatou i plrangi ai, i whakaaro ai e tika ana ki a tatou. Na enei waimarietanga o tatou ki ta ratou matakitaki mai e hemanawa nei, e whanowhanoa nei, e puku nei 5 ratou rae kite arokore mai o te iwi Korukoru.

I powhiritia mai te Ahorangi he hiahia no ratou kite mohio ki nga ahuatanga e pa ana ki a tatou Maori nei, ki a matou hoki, ki Te Taura Whiri, me ona ritenga katoa. Mihi mai ana ratou mo te whakatunga o matou e to tatou Kawanatanga. Koira te mihi nui, ko te riro ke ma te Kawanatanga e ki, "Ae, e mana ana tenei reo."