HE TUHITUHINGA NO NGA MAHI A TE HUI O TE HAHI MAORI O TE TAKIWA O HERETAUNGA I TE PIHOPATANGA O WAIAPU, I WHAKAMINEA KI TE WAIPATU I TE 31 O TIHEMA, 1888.

Mahi a te hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Heretaunga i te Pihopatanga o Waiapu, 31 December 1888, Page 5

HE TUHITUHINGA NO NGA MAHI A TE HUI O TE HAHI MAORI O TE TAKIWA O HERETAUNGA I TE PIHOPATANGA O WAIAPU, I WHAKAMINEA KI TE WAIPATU I TE 31 O TIHEMA, 1888.

EDWARD C. WAIAPU,

TOPEORA IEI TE N" te Ratapu, no te 30 o 'Tihema ka tae nga tangata o te Hui, me te iwi kainga ki te Whare-Karakia o Te Hepara Pai i Te Waipatu, e 26 itango i te Hapa a Te Ariki, puta ana hoki te kohikohi o te Ohaohatanga, £3 2s Gd. No te Manei, no te 31 o Tihema ka poto ano ki te Wharekarakia, ite 10b: 15m: I karangarangatia ete Pihopa nga ingoa o nga tangata o te Hui, me te whakao ano enei ki o ratou ingoa : Miīnīra:—Te Wiremu Hamiora, Atirikona, Te Wiremu Renata, Atirikona, Rey. Hone Pohutu, Rev. Nirai Runga. I MANGAI RElMANA:—Rihimona Manuhiri, Anaru Kune, Hohaia Te Hoata, Peni Te Uamairangi, Henare Tomoana, Henare Paraone, Hone Te Rautahi. Katahi ka ki te Pihopa kua tu te Hui, ka timataia hoki eia te mahi ki te Inoi. Muri iho ka whai-korero te Pihopa ki te Hui. I A WHAI-KORERO A TE PIHOPA. E hoa ma, e nga Minita, e nga Mangai o te iwi ; Taku kupu tuatahi ki a koutou, ko te takei kore ai e tu wawe to tatou Hui i tenei tau, ara ko toku haere ki Ingarani. I aßu I reira he nui te uiui mai a nga tangata o te Hahi ki teahua ote Hahi Maori ; he mea manawareka, hoki ki a au te whakaatu atu i te whakahoutanga i te mahi i roto i enei tau ka mahue ake nei. He tikā ano te pakarutanga o te taiepa i mua ake nei, te whatiwhatianga o nga manga o te rakau i whakatokia e te Atua ki tenei whenua, te takatakahanga e te poaka toa o te ngahere ; otira kua pai ano i muri nei, kua kaha haere te tupu o taua rakau i te mea kua atawhaitia nei e te Atua. He mano tini nga tangata o Ingarani kei te inoi tonu mo te Hahi Maori, kia whakaukia e te Atua te tu i runga i te whakapono ki te Rongo pai. I puta te ki a te Hui i tera tau, mo to tenei tau kia tu ki Omaahu. HUKua kore nei tena ite matenga oto tatou hoa, o Renata. He pai kia tu ake nga taitamariki hei hapai i nga mahi a nga kaumatua kua ngaro atu. - Kahore he tikanga e wareware al tetahi ki tona iwi ake. -KKo te Rongo pai hoki, ehara ite mea mo te iwi kotahi, engari mo nga iwi katoa, e whai-whakaaro nei ino te katoa to tatou Matua ite Rangi. Ko te huihuinga Pihopa i tae atu nei ahau, kotahi rau e wha tekau ma rima nga Pihopa

ho nga wahi katoa ote ao. Ko enei Pihopa, ehara ite mea no te Ingarihi anake, ina hoki ko te mea i noho ki toku taha, he mangumangu no Awherika. DEtahi atu, he Pihopa no nga iwi Maori o etahi wahi. He maha nga reo ote kahui a Te Karaiti, he maha nga tikanga ; kotahi ia te mea kei te katoa, ara ko te whakarere 1 nga mahi o te pouri, ko te mau ki nga kakahu whawhai ote marama. ŌNHeoi, ite mea e whakaakona ana nga tamariki Maori ki te reo Ingarihi, ki nga tikanga pakeha, ehara i te mea kia riro ai ratou hei pakeha, engari kia whai tikanga pai ai te iwi Maori.

Tetahi kupu a te Hui o tera tau, mo te whakatoputanga o nga Hui ote Hahi Maori o tenei Pihopatanga. He ngaro noku ki Ingarani i kore ai e taea te whakarite e ahan i roto i tenei tau ; otira ka taea pea aianei te whakaaroaro i te wahi pai mo taua Huihui.

I puta ano i a tatou i tera tau tetahi kapu mo te Paipera Maori kia perehitia me te mau ano nga raranei whakamarama i te taha oia wharangi, oia wharangi. Itae ahau ki te komiti ta, Paipera ki te whakaatu ito tatou hiahia. 6Ko ta ratou whakahoki mai tenei. -"Tena pea nga tangata Maori ka matau ki te reo Ingarihi inaianei ; tera pea e maumau noa te whakapau i te moni nui mo te perehi i taua Paipera, ina hoki ka tata te ngaro te iwi Maori. I uiua atu e ahau ena kupu, Na wai iki ka ngaro te iwi Maoril uHe nui rawa to ratou hiahia ki tenei mea. Ko nga Paipera e perehitia ake nei e utua katoatia ana, e te iwi Maori ; tera ano pea e puta 1a ratou he moni mo te perehitanga i tenei tu Paipera e hiahiatia nei. Iki hoki te Pihopa o Whakatu (Nelson), he £lO ta tetahi tangata Maorii whakaari ai ki aia mo tenei mea, me tana ki ano, tera e pita te moni pera i etahi atu. Katahi ka whakaaetia eto ratou tumuaki, 6He mahanga mea kino kua whakawhiwhia e te pakeha ki te tangata Maori, kauaka tenei mea pai e whakakahoretia. Kia oti te mahi mai i Niu Tirani ka tukua kia perehitia." i

Kei te mahara koutou ki aku kupu i tera tau mo te mahi i roto i nga iwi kahore ano kia rongo noa ki te mahi whakaora a Te Karaiti, mo te uru hoki ote tangata Maori ki taua mahi. I toku taenga ki Akarana, i kite ano ahau i a Te Herewini Pihopa, i ki hoki ia, ka nui te koa o tona ngakau ki te uru atu he tangata Maori o Niu Tirani nei hei hoa mona ki taua mahi. NMHe tohu tenei no te ora o te Hahi, te taku atu i te kai-mahi ki te kawe ite Rongo-pai ki nga iwi e noho pouri ana. -He whakarite tenei ite kupu poroporoaki aTe Karaiti ki taua Hahi. Ki te kore e totoro tonu nga manga o te Hahi, ka rite ki te rakau maroke. Ko taku inoi tenei mo te Hahi Maori, kia meinga e te Atua kia tupu, kia totoro ona manga puta noa i tenei whenua, kia tuku karere ano hei kawe i te Rongo-pai ki etahi wahi, kia whakakororiatia al te Atua, i I PAHE,

: T whakaaria e Henare Tomoana, i tautokona e Nirai Runga, minita ; I i I I

: EI whakapai ana tenei Hui ki te Pihopa mo tana whaikorero, he ki atu hoki tenei ki a ia, kia whakaae mai ia ki aua korero ana kia perehitia.

Whakaaetia, ama.

I whakaaria e Hone Te Rautahi, i tautokona e Henare 'TFomoana, ; I I

Kia whakaurua mai a Mohi Turei, minita o Rangitukia, Waiapu, ki roto ki tenei Hui.

Whakaaetia, ama.

I whakaaria e Nirai Runga, minita, i tautokona e Henare Tomoana ; , I

Ko Iharaira Te Puke, o Taupo, me whakauru mai ki tenei Hui,

Whakaaetia ama.

I homai e Henare Paraone te pitihana a nga tane, a nga wahine o te Hahi i Waimarama, i Kairakau, i Pourerere ; i panuitia, hoki taua pitihana.

I whakaaria e Henare Paraone, i tautokona e Peni Te Uamairangi ; I

Kia waiho a Te Muera Te Urupu hei whakakapi i te tunga o Manahi Te Aro, ina oti ia te whakapa hei Minita. : Whakaaetia ana.

I whakaaria e Iharaira Te Puke, i tautokona e Hohaia Te Hoata ;

He ki atu tenei ki te Pihopa me kore ia e pai kia whakapakia a Hoeta Te Hata i roto i te tau 1889, kia whakatuturutia hei Minita mo Taupo.

Me te whakaatu ano iai te pitihana a nga tangata o Taupo mo tenei mea.

I Katahi ka whakaaria e Henare Tomoana, ka tautokona eTe Wiremu Renata, Atirikona, kia penei te rere o te motini ; He whakapai ta tenei Hui ki te pitihana a nga tangata o Taupo mo te Minita mo ratou ; he ki atu hoki tenei ki te Pihopa kia tirohia e ia, me kore e kitea tetahi tangata watea hei Minita mo Taupo, i te mea kahore ano a Hoeta kia minita noa.

Whakaaetia ama.

I whakaaria e Henare Tomoana, i tautokona e Hone Pohutu, minita ; I

He whakapai tenei na tenei Hui ki te kupu ka puta i te Pihopa i roto i tana whai-korero, mo te whakaae a Te Komiti ta Paipera, kia perehitia tetahi Paipera Maori me te mau ano nga rarangi whakamarama o etahi wahi o te Paipera ki te taha oia wharangi, o ia wharangi ; he ki atu hoki tenei ki te Pihopa, me

kore ia e pai kia riro mana e whakaatu atu ki te Komiti ta Paipera te kupu whakawhetai a tenei Hui. VAI ARAI Whakaaetia, ama. I

HE PATAI ki te Pihopa nai-Hohaia:Te Hoata ;

Kia whakamaramatia mai te ritenga mo te oranga mo nga pouaru o nga Minita, TU, I UTUA ANA e te Pihopa ; He tikanga kua takoto i te Hahi mo nga Minita, kia-utu i te £2 i ia tau, I ia tau, hei tapiri mo nga moni marena, kia puta mai ai tetahi mea itii reira hei oranga mo nga pouaru o nga Minita. Kia uru atu nga Minita Maori ki taua ritenga, ka puta mai ano i tana, tahua he oranga mo nga pouaru:

.Ae whakaaria e Henare: Tomoana;i tautokona e Hohaia Te Hoata ;

Kia puta he kupu ma tenei Hui ki te Kawanatanga kia pehia nga haere a Te Kooti, e haere neiia me te tokomaha ano ona hoa, whakararuraru ai i nga tangata o tera wahi; o tera wahi. Whakaaetia, ama. I

I whakaaria e Henare Tomoana, i tautokona e Anaru Kune ;

Kia whakatūturutia e tenei Hui, ki konei, ki Te Waipatu he whakakotahitanga i nga Huī o te Hahi Maori o tenei Pihopatanga, a tenei tau e haere ake nei.

Katahi ka whakaaria e Mohi Turei, minita, ka tautokona e Te Wiremu Hamiora, Atirikona ;, I I

He ki atu tenei ki te Pihopa me kore ia e pai kia tu ki Whakato i Turanga, a tenei tau e haere ake nei, he whakatoputanga mo nga Hui o te Hahi Māori o tenei Pihopatanga, ina oti te Whare-karakia nui, whakairo, whakamaumaharatanga ano hoki ki to tatou Pihopa tuatahi, e whakahoutia mai nei, a ka oti ano e tenei tau. I I I ,

Makaa ana ko tenei ki te Hui, whahaaeta ana; ko te mea tuatahi ka mahue. A oETOITR i

I whakaaria e Mohi Turei, minita, i tautokona e Rihimona Mammhitio-lolnes a I I i E

He kupu whakapai tenei na tenei Hui ki nga Rangatira, me nea huinga nui o te iwi; i kitea nei i nga ra o enei wiki e toru e ngahau ana ki nga mahi o te Rongo-pai, e tautoko ana hoki i nga tikanga nui e tupu pai ai te Hahi. - 93

Whakaaetia ana.

I whakamutua e te Pihopa ki te Inoi, ki te Manaaki.

I panuitia, i whakapumautia, 31 Tihema, 1888.

TĪ POKO.