HE TUHITUHINGA No nga Mahi a te Hui o Te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga, me te Hui o Te Hahi Maori o te Takiwa o Te Kaha, i whakaminea ki Waipare i te 7 o nga ra o Tihema, 1885.

Mahi a te hui o te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga i te Pihopatanga o Waiapu, 8 December 1886, Page 3

HE TUHITUHINGA No nga Mahi a te Hui o Te Hahi Maori o te Takiwa o Turanga, me te Hui o Te Hahi Maori o te Takiwa o Te Kaha, i whakaminea ki Waipare i te 7 o nga ra o Tihema, 1885.

EDWARD C. WAIAPU,

Nō te 10.30 o nga haora i te 8 o nga ra o Tihema i huihui ai nga tangata, o te Hui, me te tangata whenua ki te Wharekarakia o Hemi Apotoro i Waipare. E ono tekau i tango i te Hapa a te Ariki; i puta. hoki te kohikohi o te Ohaohatanga mo te perehitanga i nga mahi a te Hui £1 19s. Gd. No te 8 o nga haora, ka huihui ano ki te Whare-karakia o Tllemi. Karangarangatia ana nga ingoa, me te whakao enei ki o ratou ingoa ; I faatia: Te Wiremu, Atirikona; Rev. Mohi Tarei, Rev. Matiaha Pahewa, Rev. Rihara Rangamaro, Rev. Rutene Te Aihu, Rev. Edward Tennings, Rev. Irimana Paeuta. Afangai Reumana:: Te Hati Houkamau, Hare Paihia, Hoani Ngatai, Epeniha Whaikaho, Hori Matamua, Rihara Paipa, Eiruera Pahau, Te Hira Tamihere, Wiremu Hunia Te Wa, Eruera Potaka, Mokena Paputene, Kereama Kaipara, Rutene Te Arahi, Wiremu Te Ruki, Ahipene Rangi, Matenga Waaka, Tipene Tutaki, Karanama Moepuku, Hohepa Karapaina, Te Watene Parakau. Katahi ka kiia e te Pihopa kua tu te Hui, ka timataia hoki e ia te mahi ki te Inoi. ) Muri iho ka whaikorero ia ki te Hui.

WHAI-KORERO A TE PIHOPA.

E aku hoa aroha: Hari tonu ahau i aau ka kite nei anoi a koutou, i nga tangata oia pariha, oia pariha o tenei takiwa. He nui toku pouri mo toku korenga e tae ki te Hui o tera tau, i whakaminea, ki waho o te rohe o tenei takiwa ; otira he nui ano toku koa i toku rongonga i te pai o nga korero o taua Hui: he nui hoki toku whakawhetai ki te Atua i toku taenga ki Te Kaha, i muri mai, no te mea kua ngahau i te Hui o te Hahi te mahi a tera iwi, a te Whanau a Apanui, kua ngakau-nui hoki ratou ki te Hahi kia kaha te tupu i rotoi a ratou. li mau nei ano te tohu o to ratou ngakau-nui, ko to ratou minita me ona hoa reimana ka tae mai nei inaianei hei hoa mo tatou ki nga mahi a te Hahi.

'Te pai o enei huinga o tatou i ia tau, i ia tau, ehara i te mea ko te whakahaere anake i nga mahi a te Hahi, engari tera atu ano tetahi, ko te mea i nga kowhatu ora o te Hahi kia u ki runga ki te turanga kua oti nei te whakatakoto, kia piri tonu hoki tetahi ki tetahi. IHe mea tika rawa hoki tenei, kia whakakahangia ngataiepa o to tatou pa, he tokomaha nei hoki nga hoa-riri. Kei te whakararuraru tonu ite Hahi te tino hoa-wha-whai ote tangata. I rupahu ai ia, he mohio pona ki tona taima,

kua poto, ki te po Kua aua noa atu, ki te awatea kua tata mai, ko te ra hoki tera o te putanga mai o te Ariki, e herea ai tera ki nga mekameka o te pouri mo ake tonu atu. Tetahi o ana mahi tinihanga o muri nei, he whakawai i etahi o te hunga kua, ora mai i roto i te kapenga o te karakia Hauhau, i mau ai ano ratou 1 roto ite mahanga ate Momona. He nui tenei mate o te Hahi Maori, te rironga o etahi o ona tangata te whakawai e nga korero wairangi a aua kai-arahi matapo. Na konei i kitea, ai te korenga rawatanga o te tangata e ahei te tu ko ia anake, ki te kahore te Wairua Tapu hei whakamarama i tona ngakau i te mea e korero ana ia i te Karaipiture, kei whakawiria ketia e ia hei mea e ngaro ai ia. Ko te rongo o tenei mate kua whakanuia noatia e te waha o te tangata ; otira na te mui o to tatou huihui inaianeiikitea ai te ahua, ehara i te pera me tona rongo kua fae nei ki nga, whenua haere ai. "Heoi tera pea e rite ki etahi akoranga maminga, kia hia ake ranei ona ra, ka ngaro. Kia puta ano ia to tatou aroha ki te kukume mai i te hunga kua tinihangatia e tenei akoranga whakamate, me te inoi ano ki te Atua kia whakahokia mai ratou e ia ki te huarahi tika. UKia mahara hoki ki ta Paora kupu ki te Hahi kua mau nei etahi o ona tangata ki roto ki te ioka pononga : "' Ei aku teina, ki te haukotia te tangata e tetahi he, ma koutou, ma te hunga i te Wairua e whakaara ake taua tangata pera ; kia mahaki hoki te wairua, me te titiro iho ano ki a koe, kei whakamatautauria ano hoki koe. Pikaua o tetahi nga whakataimaha o tetahi, hei whakaritenga ma koutou ita te Karaiti ture. (aratia vi. 1,2.) Tetahi mea hei whakau i te Hahi Maori ki runga ki te Whakapono, ki te manaakitia mai e te Atua, ko te whakawhiwhi ia koutou ki te minita whai-whakaaro, mohio. Koia hoki ahau i maaha ai i toku kitenga i te Kura kua whakaturia nei ki Turanga, ka timata te whai-hua. 'Tera pea e nui ona hua pakari a muri ake nei. Tokorua o reira kua uru ki te mahi minita i mua, ake nei, ko Te Irimana Paeuta e noho nei, ko Hoete te Matete hoki ote Pihopatanga o Akarana. Ma te Atua raua e mea, hei kai-mahi e kore e whakama, e wehewehe tika ana i te kupu ote pono. Kia puta a tatou inoi mo raua, mo te hunga hoki e whakapakia a muri ake nei, kia whakakahangia hei minita mo te Kawenata hou, kia neke ake aii a ratou te Hahii runga i tona whakapono tapu rawa. Tena tetahi mea e nui haere ai te mahi o taua kareti, ko a koutou tamariki kia whakatupuria paitia ake, ehara i te mea ki nga kura anake a te Kawanatanga, ki nga kura ranei o Te Aute, o Hukarere, o Tipene, eugari ki nga kura Ratapu ano hoki oia kainga, oia kainga. Kahore ano kia whai tikanga tenei mahi ki nga kainga Maori. Nei te kuware tonu nga tamariki ki nga mea o to tatou whakapono. Ko te mea tika, ko tenei mahi kia hapainga e nga kai-karakia katoa, kia waiho ai enei kura Ratapu hei pakiaka mo te rakau ka tu na ki Turanga, e kaha ai te tupu. I

iKa nui toku koa ki te maha o nga whare-karakia hou ka tu nei ki nga kainga o tenei takiwa. -He pai kia kauaka e hangaa ko enei anake, engari ko te tangata ano tetahi kia hangaa ake hei whare tapu mo te Wairua o te Atua. I : Tetahi mea e whakawhetai ai tatou ki te Atua. ko te iti haere ote haurangi waipiro i enei tau ka pahure ake nei. Ka pai kia hangaa he taiepa kaha hei arai atu i tenei poaka toa o te ngahere, e taka-kino nei ite mara waina ate Āriki, e whakatutua nei i nga tangata o te Karaiti. Ko Noa ano i mua, he kaikauwhau nei ia i te tika, i whakatutuatia e taua mea i tona putanga mai i te aaka, i ora ai ia i te waipuke i whakangarora i te iwi karakia-kore. "Hei whakatupato tenei i a tatou e noho nei ki roto ki tenei aaka, ki te Hahi a te Karaiti, kia noho tonu i runga i te mataara, i te inoi, kei hinga i te tini o te whakamatautauranga ate hoa-riri. AE ki nei te Apotoro, '' Kaua e haurangi ite waina, he toreretanga hoki tena ki te kino; engari kia ki koutou ite Wairua." ,Ma te u tonu ki runga ki te rangimarie, ki te hari o te Rongo-pai ka ata noho ai tatou irunga i te pai. Kia ringihia mai hoki ki roto ki o tatou ngakau te Wairua Tapu kua homai nei e ia ki a tatou ka kaha ai ta tatou whawhai ki te kino, ka rite ai hoki i a tatou te kupu nei: '' Kaua e aroha ki te ao ; kaua ano hoki ki nga mea o te ao." Ko taku inoi tenei, kia, meinga to tatou huihuinga nei inaianei i runga i te ingoa o to tatou Ariki, o Ihu Karaiti, hei whakau i a, tatou katoa i runga i te aroha o te Matua, o te Tama, he mea na te Wairua e whakapaingia tonutia nei, ake, ake. Amine. I whakaaria e Mohi Turei, Minita, i iautokona e Ahipene Ran E KEU ana te Hui ki te whai-korero ate Pihopa, he ki hoki tenei ki a ia kia whakaae mai ia ki aua korero kia perehitia. IWhakaaetia ana. I whakaaria e Mohi Turei. Minita, 1 tautokona e Te Mokena Taputene ; Kia whakaturia a Eruera Tienene, Minita, raua ko Ahipene Rangi hei kai tuhituhi mo tenei whakaminenga o te Hui. Whakaaetia ana. I whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Hohepa Karapaina ; Kia pootitia e tenei Huia Pita Pokia raua ko Te Katene Pohoiwi hei Mangai Reimana, mo te Takiwa o Torere mo tenei minenga anake ote Hui. IWāaiaaetia ana. I I whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Eeereoama Kaipara ; i Kia whakaurua mai a Rapata Wahawaha a Paora te Haenga ki roto ki tenei Hui hei whakapuaki korero anake. )Wāaāaaetia and. : I whakaaria e Ahipene Rangi, i tautokona e Wiremu Hunia ;

Kia whakaturia he Komiti hei tirotiro i nga mahinga a nga tangata o te Hahi o ia wahi, o ia wahi, i nga whakahau a te Hui o enei tau kua mahue ake nei, kia whakahokia mai hoki he korero ki te Tlui apopo. Nga tangata mo tenei Komiti, ko Mohi ''urei, Minita, ko E. THenene, Minita, ko Te Irimana Paeuta, Minita, ko Rutene 'Te Arahi, ko Mokena Paputene, ko Ahirene Rangi. IWāaāaaetia and. I whakaaria e Wiremu te Ruki, i tautokona e Wiremu Hunia ; He ki tenei ki te Pihopa kia whakaae ia kia whakatuturutia a Te Matenga Waaka hei Minita mo te Pariha o Whangara. T puta te ki a te Pihopa mo tenei ; Tera e ata, tirotirohia tena kupu a te Hui a tona wa e tika ai, e kore hoki e puta wawe he whakaae mana i tenei wa. I whakaaria e Mokena Paputene, i tautokona e Rutene Te Aihu ; Kia whakaurua mai a Wi Peiwhairangi raua ko Patara Rangi ki roto ki tenei Hui hei whakapuaki koreroanake. ĀWĀakaaetia ana. I I I I whakaaria e Karanama Moepuku, i tautokona e Wiremu te TKI: Kia whakaurua mai a Wiremu Mahuika raua ko Hoani Piwaka. ki roto ki tenei Hui, hei whakapuaki korero anake. Il'āakaaetia ana. I TI whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Wiremu Te Ti i Kia puta he kupu whakapai ma tenei Hui mo nga Rangatira, mo Te Hata Hokopaura raua ko Te Wikiriwhi Te Matauru, ka tae mai nei ki Waipare ki te hapai, ki te whakangahau i nga mahia te Hahi. Whakaaetia ana. I whakaaria e Rutene Te Arahi, i tautokona e Hori Matamua ; I I TA, He tono tuatoru tenei kia puta ano te whakaaro a nga Pariha ki nga urupa, ki nga whare-karakia kia ruritia, kia whakaritea hoki he kai pupuri kia kore ai e taea te whakanekeneke. If hakaaedia ana. I Katahi ka nukuhia te Hui ki te 9 o nga ra o Tīhema. T panuitia, i whakapumautia 'Tihema 9,. 1886. I

RDWARD O. WAIAPU, Upoko.

TIHEMA 9, 1886.

I te haora 10 ka huihui ano ki te Whare-karakia. IE Timataia ana te mahi ki te Inoi; muri iho ka panuitia, ka whakapumautia nga mahi onanahi, I

Te whakaaria e Mohi Turei, Minita, i tautokona e Ahipene angi ; I Ti Tle ki atu tenei ki te Pihopa me kore e taea e ia te whakarite kia whakaminea a tetahi wa nga Hui o te Hahi Maori o ia Takiwa o ia Takiwa o tenei Pihopatanga, ki tetahi wahi e whakaritea, kia kotahi te Hui. I haāaaetia ana. TI whakaaria e Ahipene Rangi, i tautokona e Rihara Rangamaro, Minita ; He kupu tenei ki te Pihopa kia puta he tono mana ki te Komiti ta Paipera, kia whakamaua nga Upoko me nga rarangi ki nga taha o te Paipera kia pera ano me te Paipera Pakeha. IY hakaaetia ana. I I pataia e Rihara Paipa ki te Pihopa, Me kore e pai kia whakapumautia a Areka Whareumu hei Mīnita tuturu mo te Pariha o Te Horo. I utua e te Pihopa. I pataia e Eru Pahau ki te Pihopa, Mo nea Karaati o nga wahi kua motuhia mo te Whare-karakia, mo te Whare Minita, hei a wai takoto ai, ko wai ranei hei Kaitiaki ? I utua e te Pihopa. I whakaaria e Kereama Kaipara, i tautokona e Wiremu Hunia ; ; He hiahia to tenei Hui, ki te taea, kia perehitia kia nui nga pukapuka ote ' Hahi i murii aTe Karaiti." vKia rato ai ki te Hahi; me whakaroa ano ia kia tae ki te tunga o te Hahi ki Tngarani, he maha hoki nga tangata e he ana ki te tupunga mai ote Hahi, na reirairiroaiinga whakawainga. Whakaaetia ana. I pataia e Te Hati te Houkamau ki te Pihopa, Me kore e pai kia whakaurua te Pariha o te Kawakawa ki te Pariha o te Kaha kia kotahi ai he Minita hei tirotiro mo enei Pariha kia kitea ra ano he Minita mo tetahi Pariha ka wehe aii nga Pariha. t I whakaaturia e te Pihopa, nga take i kore ai e pai kia whakaaetia... IT whakaaria e Ahipene Rangi, i tautokona e Rihara te Rangamaro ; He kupu tenei ki nga Minita o ia Pariha, o ia Pariha, kia whakaaturia mai ki te Hui te maha o nga Tamariki Iriiri, o nga Marena, o nga Tangata tango hapa, o nga Tupapaku. Ko nga mea katoa e whakaaturia ana ki te Hui, me whakamutu ki te 380 onga ra o Huneiia tau, iia tau. IWāakaaetia ana. I whakaaria e Rapata Wahawaha, i tautokona e Te Kereama, Kaipara ; Kia whakakorea nga tautohe a nga Pariha o tenei takiwa ki te Hui o te Hahi Maori i muri o nga tau e toru e haere ake nei,

ara o nga tau 1887, 1888, 1889 ;, Ko te Hui o te tau 1887, hei Rangitukia ; Ko te Hui o te tau 1888, hei Whareponga ; Ko te Hui o te tau 1889, hei Whangara ; i muri i enei me ata whakahaere, kaua e tautohea. If ahaaetia ana. I whakamutua te mahi e te Pihopa ki te Himene whakakororia, ki te Manaakitanga. T panuitia, i whakapumautia, 9 Tihema, 1886. I

Upoko.