G.—B

wahine i te tangata, ka hoki mai ratou ki uta, a ia ratou e hoe ana ki uta ka tae a Manaia ki taua ika e mau ra te matau i te puku, ka herea tau a ika me te matau ano e mau ana i to puku ki te taumanu o te waka ra, hei whakamohio mana ia Rongotiki, kua mohio a Manaia i te he o te ohu ra ki tana wahine, ka u a Manaia ki uta ka tahuna te ahi a Rongotiki, ka tahu i te roi ma Manaia, ka mea atu a Manaia haere e whae ki te tiki i taku ika, ka tae te wahine ra, ka riro mai te ika ra i aia ka tae mai, ka mea atu a Manaia kia Rongotiki, " Ko te ika tena i tonoa ai koe, kei mea koe, kaore ano ahau i mohio." Ka talii a Manaia ka taka i tana whakaare ki te patu i taua iwi ra, ka haere aia ki taua iwi ra, ka mea atu " kia nunui te tao kia matengatenga ai." He maminga tenei na Manaia kia toimaha ai nga tao, kia kore ai ratou e kaha ki te hapai i aua patu, kia kaha kore ai ratou ki te rapu utu mo ratou. Ka haere hoki aia ki tona iwi ake ano ki te whakakiki, kia tikina mai taua ohu kia patua, ka maranga mai te iwi a Manaia, a ka tae mai ki te kainga, a ka oti ka rite nga koti koti o te iwi a Manaia, ka tahi a Manaia ka tuke tuke atu i tana tamaiti kia rere ki te whiu i te mataika, a kihai taua tamaiti i rere. Ko te ingoa o taua tamait ko Ta-urenui, a ia Manaia e tungatunga atu ana i tana tamaiti tupu, ka rongo atu tana tamaiti whakapanga i te tono a Manaia, ko te ingoa o tena ko Kahukakanui-a-Manaia otira kihai a Manaia i mohia he tamaiti a Kahu nana. Ano ka rere a Kahu ki te patu ite mataika, a no te whuinga i tana patu ki te tangata tuatahi ka karanga a Kahu " kei au kei a Kakukanui-a-Manaia te matangohi " ka tahi a Manaia ka mohio he tama ano hoki tera nana, a ka arohatia e Manaia. Ka patua te iwi ra a ka mate, ka rere to ratou rangatira a Tupenu, ka arumia e Manaia, ka whaia i te one o Pikopikowhiti, a kihai a Manaia i horo i taua tangata, ka karanga a Manaia ki tana wahine kia Rongotiki kia hoa i ana tupewai, ka hoa te wahine ra i te tupewai, me te tupe ano hoki i te tupapaku, a ka ngoikore te tupapaku, ka mau ia Manaia. A ka mate nei a Tupenu me tana iwi ia Manaia, ka haere te rongo ki etahi iwi ano a Tupenu, ka rewa mai te taua hei patu ia Manaia, a ka mate te nuinga o te iwi a Manaia, ka mahara a Manaia, aianei matou te ngaro rawa atu ai ki te kore, a ka mate ko ahau, e ngari pea me haere noa atu ahau, me rapu kainga ke noa atu hei oranga moku. Ka tahi ana ka tahuri ki te aukaha i te waka o tana taokete. Ko to ingoa o te waka ra ko Tokomaru. Ke mahia te waka ra ka oti ka tahi a Manaia ka karanga atu ki tana taokete. " E tai e kore ranei koe e pai kia haere hei hoa moku." Ka mea atu te taokete " Hei hoa mou ki hea," ano ko Manaia " Hei hoa haere ki te rapu whenua ke atu mo taua i tawhiti." Ka mea te taokete " E kore rawa ahau e haere." Ka mea atu ano a Manaia ki aia "ae me noho hoki ra koe." Ka oti te waka ra te aukaha ka toia ki te wai, ka utaina ko ana tamariki ko tana wahine, ko tana iwi hoki, ka tahi a Manaia ka mea atu ki taua iwi. "Ko taku taokete me patu hei ika paremo mo to tatou waka." Ka karanga atu a Manaia ki tana taokete." E hoa kau mai koa ki konei, kia ki atu ahau ki a koe, kia poroporoaki iho hoki, no te mea e haere ke ana ahau, ka mahue iho koe." Ka tahi ka haere atu te taokete kia Manaia nawai ra i raro te wai, a ka to nga turi, a ka to nga hope, ka karanga atu te taokete " Manaia e nekehia mai te waka ki uta mai ka ngaro au ite wai." Kua korero ke atu a Manaia ki ana tangata kia tukua mai te waka ki waho ki te wahi hohonu kia rewa ai nga waewae o tana taokete ka hopu iho ai i aia ka "patu. Ka mea atu a Manaia ki te taokete e haere mai ra " kau mai kaore he wai" aka maminga a Manaia i tana hoe, ka werowero ki te wai kia hua atu ai te taokete he pono na Manaia kaore he wai. Nawai ra ka rewa nga waewae ote taokete, aka kauhoe, nanao tata iho a Manaia ke te upoko, tahi ano te whakarerenga iho o tana meremere kua^ mate te taokete i aia, no te matenga, ka mau a Manaia ki te kuri a te taokete ka riro mai ki te waka ra. Ka rere mai a Manaia ki te rapu whenua mona, ka rere mai a ka tawhiti noa mai i te whenua i rere mai ai, ka rongo te kuri ra i te haunga whenua, ka tau te kuri ra, ka taruke kia rere ki te wai. Ka pohehe nga tangata ote waka ra ka mea. "He aha ra kei te kuri nei." Ka mea ano ratou kaati te pupuri me tuku ki tana e hiahia ai. Ka tukua te kuri ra, aka rere ki te wai ka kau me te au haere, i muri te waka ra rere atu ai, nawai ra ka po, me te whai tonu atu te waka ra i te mahia o te waha o te kuri ra, nawai i rangona atu, aka ngaro. Ka kau tonu te kuri ra a u noa ki uta, a ko te waka ra i whai tonu atu i muri i te aronga kaunga atu o te kuri ra, i po a ka awatea, a ka rongo ano ratou i te waha o te kuri ra e au atu ana mai kia ratou, i u te kuri ra ki uta i te taha o te ika-moana, a ka u atu hoki te waka ra, ka kite i taua ika e takoto ana me te kuri ra i te taha o taua ika. Ka u mai nei taua waka, ka tnaaha hoki pea ka kitea te wahi i kimihia mai ai e ratou. Ka tahuri ratou ki te taunahanaha i taua ika ka mutu, ka mea atu a Manaia kia ratou, " Taria marire e kotikoti ta tatou ika, tahuri ki te hanga whare mo tatou," a hanga ana he whare, me te ngaki toru atu i etahi wahi ote whenua. E hanga ana etahi i nga whare, ko etahi e karanga ana, " Hei konei he pa mo tatou." Ko etahi ka mea " Hei ko rarahe pa mo tatou," aka mahi penei tonu etahi, a ka titokotoko ratou ki mamao atu i te wahi i u mai ai, a na te mahi penei o etahi ka matara noa atu ki tawhiti. E penei ana te mahi a tenei hunga. Kei muri ano ia ratou etahi waka e rere mai ana, aka u mai era ite wahi i uai a Tokomaru. Ka u mai aua waka i te wahi i mahia ai aua whare me aua ngakinga, taunaha tonu iho aua waka i aua whare me nga maara, me te tohora ano hoki. Ka haere nga tangata o nga waka hou ki te rapu i te iwi nana nga whare ra, ka kitea mihi atu ana, mihi mai ana. Ka ui atu a Manaia ma ki era, " Nonahea koutou i u mai ai." Ka mea mai nga waka o muri, "No na hea hoki koutou i u mai ai." Ka mea atu enei "no mua noa atu." He mea atu hoki nga waka o muri "no mua noa atu ano hoki matou i u mai ai." Ka mea atu a Manaia "no mua atu matou ia koutou." Ka mea mai tera, " Kahore ko matou no mua" ka totohe ratou, tohe atu tohe mai. Ka tahi a Manaia ka ki atu kia ratou." Tena he aha te tohu o tou ekenga mai." Ka mea mai era, " a he aha hoki tou tohu ekenga mai." Ka mea atu a Manaia, " Toku tohu he ika moana." Ka mea atu era, "Na matou tena ika." Ka mea atu a Manaia, " Kahore, ma koutou e titiro ki oku whare, ki toke puri ki aku maara." Ka mea atu era, "Na matou ena mea, tena iana ka haere tatou ka titiro." Ka mea atu a Manaia, "Naku enei inea." Ka mea mai era, " Kei te porangitia koe." Ka mea atu a Manaia, " E naku anake enei mea." Ka mea atu era, " Tena kei hea tau tualiu." Ka ki atu a Manaia, " A kei hea hoki tau tuahu." Ka mea atu tenei "tatou ka haere kia kite." Ka kite a Manaia, whakapono ana aia ki te mahi hianga a te iwi ra i aia, hua noa a Manaia he pono nga mahi tekaa te iwi ra, a raru ana a Manaia.

21