G.—7
106
No. XXXll. —Kaiaeeeo. —Te Waka Kawatini, Paora Torotoio, nga Kaitono. Ko nga tono aTe Waka Kawatini raua ko Paora Torotoro, he whakahe kite Kawanatanga. He ki: Kaore tenei whenua i riro ki roto ite whenua i hokona eTe Makarini mo te Kawanatanga engari i waiho ano ki a ratou ki nga tangata Maori. Xi te ki a Te Waka, i puta atu ano he kupu patai mana ki a Te Makariui i te wa i tuhi ai ia i tona ingoa kite pukapuka ote hokonga. I mea atu :': E Ma',kei whea Kaiarcro? " Kimaianaia: " Hei aha c Wa', tena waahi iti ? " Aki taua whakaaro ki taua kupu aTe Makarini, kua kapea taua piihi ki waho, heoi tuhi ana ia i tona ingoa. I whakaatu mai ano hoki to Kaitono he tokomaha noa iho nga tangata nana tana tono i whakapuaki ki ia Te Makarini i tera wa, he tokomaha ano hoki nga tangata i haere kite whakaatu ki te Kairuri i nga rohe atu o te whenua mo te hoko, o te whenua hoki mo te waiho. Itu hoki a Paora Torotoro kite Kouti whakaatu korero ai. I mea ia he tika te korero aTe Waka kihai tenei whenua i riro ki roto i te whenua i hokona, ko te take hoki tera i tuhi ai ia i tona ingoa kite pukapuka ote hokonga. Xi tana ki, no muri noa iho ka rongo ratou kua riro katoa taua piihi whenua i roto i te hokonga ; no te wa ano o to ratou rongonga tuatahi i te rironga o tenei whenua ki roto i te hoko ka timata te tohe a Te Waka kia whakahokia taua whenua ki a ratou, a tae noa iho kite wa i tuku tono mai ai raua ki nga Komihana. I tv hoki a Paora Kaiwhata hei kai whakaatu korero mo te taha ki nga Kaitono, i mea i rongo ano ia i te whakaaetanga a te Makarini kia waiho tenei whenua mo nga tangata maori. I mea a Te Kupa, Anata Heketere, ko ia hoki te Kaiwhakahaere mo te taha kite Kawanatanga Kaore ona tino korero mo tenei piihi whenua, engari he whakaaro kau nana: i riro pea he rua tekau pauna (£2O) ki a Te Waka mo runga i tenei whenua i Kaiarero. Na, kaore he tino korero mo te taha kite Kawanatanga hei whakaatu mai i te peheatanga o nga korero a te taha ki nga Kaitono, koia ahau i whakaaro ai, he tika tenei tono ; oliia ma te Paremata te whakaaro mo te pukapuka o te hokonga. Wieemu Hikaieo, Komihana.
REPORT ok CASE No. XXXIII. Te Eanga.—Te Hapuku, Kerei Tanguru, and Eeiiata Te Eewa, Complainants. Te Hapuku complained against the Government for not fulfilling an arrangement made at the time of the sale of Maraekakaho, that a part of it was to be reserved for the Maoris. The Maoris stated that this land was not included in the sale of Maraekakaho to the Government. Mr. Cooper, Under Secretary, appeared on behalf of the Government, and said that all was included. He produced deeds, showing the names of the boundaries and the signatures of the persons by whom the sale was agreed upon. He further stated that the Maoris clearly understood all the provisions of that deed at the time when he explained the same to the Maoris. However, Te Hapuku was very persistent in stating that that land was not sold. He said that the deed of cession was not explained to him at the time of the sale: all that was told him was about the sum of £1,000 ; but when some Europeans went upon that land to work, he, for the first time, heard that it had gone. A dispute arose with those Europeans then. Now, I think that perhaps Te Hapuku is right in stating that he did not hear the boundaries, given in the deed of cession, mentioned; however, he was present when they were read out, but he did not hear, because his attention was taken up with the £1,000. As for Reihana Te Ikatahi's evidence, I am unable to express an opinion on the correctness or incorrectness of it. The statements of the others were not right. I believe the evidence given by Eenata Kawepo about this land. Wieehu Hikaieo, Commissioner. No. XXXIII.—Te Eanga.—Te Hapuku, Kerei Tanguru, Eenata Te Eewa. Ko te tono a Te Hapuku c whakahe ana kite Kawanatanga mo te korenga i rite o te kupu i kiia ite hokonga o Maraekakaho kia waiho tetahi waahi mo nga tangata Maori. Xi te ki a nga tangata Maori, ko tenei whenua kaore i riro kiroto i te hokonga o Maraekakaho ki te Kawanatanga. A i tv a Te Kupa, Anata Heketere, hei Kaiwhakaatu mo te iaha kite Kawanatanga, i mea ia kua riro katoa. I whakaaturia rnai hoki cia nga pukapuka i tuhia ai nga ingoa o nga rohe me nga ingoa hoki o nga tangata i whakaaetia ai tana hokonga. I ki ano hoki ia, i tino marama rawa i nga tangata Maori nga tikanga katoa o roto o taua pukapuka i te wa i whakaaturia atu ai c ia. Engari, ko te Hapuku, pakeke tomi kite tohe kore rawa taua whenua i riro. Xi taana, kore rawa te pukapuka o te hoko i whakaaturia ki a ia i te wa o ie hokonga heoi te mea i whakaaturia ko te mano pauna (£1,000) ; engari no te taenga o etahi pakeha ki taua whenua mahi ai, katahi ia ka rongo ite rironga. I ara ano he raruraru ki aua Pakeha i taua wa. Na, c whakaaro ana au he tika pea te korero a te Hapuku, kihai ia i rongo i te whakahuatanga i nga ingoa o nga rohe i tuhia kite Pukapuka o te hokonga ; engari i reira ano ia c noho ana i te wa o te panuitanga otiia ko to take i kore ai ia c rongo i riro ke tona ngakau kite £1,000. Ko te korero a a Eeihana te Ikatahi, kaore au i mohio kite tika kite he ranei. Ko nga korero a era atu kaore i tika. E whakapono ana au kite korero a Eenata Kawepo i whakaatu ai mo tenei whenua. Wieemu Hikaieo, Komihana. The above Eeports translated into English by me, T. E. Young, Interpreter, House of Eepresentatives.
Use your Papers Past website account to correct newspaper text.
By creating and using this account you agree to our terms of use.
Your session has expired.