Ko te tima o te Kawanatanga, te Kira, kua rere ki Wharekauri kite kawe i nga herehere Hau Hau ki reira noho ai—no te Hatarei te 10 o nga ra o Maehe i rere atu ai i Nepia. E whitu te kau nga Hau Hau i utaina atu i konei, hui ki nga wahine, ki nga tane, ki nga tamariki. Ko enei i mahue ki muri nei kia hoki mai ra ano te Kira katabi pea ka kawe atu ai. E rua te kau ma rima nga hoia o te taha Kuini i haere tahi i a ratou, he pakeha etahi he hoia maori efahi. Ko Kapene Tamati, te Kai Whakavva o Wharekauri, tetahi i haere tahi atu i a ratou. E mea ana te Kawanatanga kia retia mai e nga maori o taua moutere tetahi wahi whenua hei nohoanga mo nga herehere. Ka'ruritia mariretia te whenua, ko te tangata ko tona wahi, ko te tangata ko tona wahi. Ma te Kawanatanga e hoatu he hapara, he toki, me etahi mea atu hei ngaki i te whenua, me nga purapura hoki. He kai hoki ka hoatu ano ete Kawanatanga i te tuatahi, muri iho kia tupu nga mara kai ka whakamutua te kai a te Kawanatanga—hei reira ai ka hemo te mea mangere. Tera te takiwa e whakahokia mai ai ki tenei motu kite pai ta ratou noho i Wharekauri—ka whakahokia mai ka tukua kia hoki ki o ratou whanaunga. Ko nga maori e noho ana i tera moutere inaianei no Ngatiawa, no nga hapu nei no Ngatitama, no te Kekerewai—no Ngatimutunga etahi. No te tau 1836 i rere atu ai te taua o enei hapu i Po Neke, te taengaki Wharekauri ka mate nga tangata o reira i a
ratou, ara nga Moriori, waiho ana hei taurereka—ehara hoki te Moriori i te iwi mohio kite riri. Te Rangatira o Ngatiawa i haere atu ai ko Poraare ; kei reira e tanu ana inaianei. I tenei takiwa etoru rau e waru te kau ma wha tonu nga Maori e ora mai nei kei taua moutere ; ko nga Moriori kotahi tonu rau te kau ma whitu—bui katoa nga Maori me nga Moriori ka rima rau ma tahi. Ko te pamamao atu o Wharekauri i tenei motu e wha rau maero. Kia hoki mai te Kira ka korerotia ano e matou nga korero o reira. [Ko te Pukapuka neina he mea mahue na nga Hau Hau i to ratou pa i Tukurangi i rungai te hiwi i Waikare Taheke i te hororga o te pa i te po i nga maori Kuini—i a Kopu Pitiera ma, i a lhaka Whanga, i a Paora te Apatu ma. He omanga hoki no taua Poropiti teka i te wehi i mahue ai tana pukapuka teka.] Te Kapakapa. Kite kainga kite Ariki. Ki a Matenga Ruta, ki a Reihana. E hoa ma, whakarongo mai. Mehemea he korero kei a koutou hurihuri marika mai i kona, ma korua hoki e mohia ko Nama kei Orewha. Ko te Urewera, ko tenei ra tau ai ki Waikare. Na konei ahau i mea atu ai kia mau marika a koutou whakaaro ki a Nama. E tauma, whakarongo mai, tenei te kupu, Kua puta mai te whakaaturanga hou a to tatou Hau Pai Marire ki a hau ; te tuatahi he Mango na Puhirua; te tuarua he Pakake na Rakaupuhi. Na kia mohia koutou kite titiro i te ahua o enei mea e rua; no te riri tuatahi ena, hai reira te mohiotanga mai ma te ngakau o te tangata. Ko tenei he Pakake ano. Na ko te ki mai a te tangata ki a hau ; " Tunua kite ahi kia kakara ai." Na, ka mutu ten a ka ki mai ano taua tangata ki a hau; —"Kia ata mahi, kin ata mahi. Mehemea ku ata mahi koe k-i pae ano he Pakake." Na ka mutu tena. Moe iho ano ahau ka whuka kitea mai ano ki a hau e horr.;ii ana he kao kumara ; taku naomanga atu kainga ana e a hau. Ko tenei e hoa ma ka tata K.i te ra e whawhai ai—me kai e koutou. Ko tenei hoki tetahi, kite pa kite whawhai ko te
toto o tatou whanaunga mauria atu whangaia kite Apa Hau, ara kite tangata nana te mahi. Na ka kite koutou ite tino kuao e takoto ana pokaia te manawa, tunua kite ahi kia maoa, whangaia ki to tutou Hau Pai Marire. Ka huri, huri mutu. Na to koutou hoaporopiti, Na Pene Titi,
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18660324.2.3
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Waka Maori, Volume III, Issue 71, 24 March 1866, Page 77
Word count
Tapeke kupu
747Untitled Waka Maori, Volume III, Issue 71, 24 March 1866, Page 77
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.