WHARE WHAKAWA, WAIPAWA.

Waka Maori, Volume III, Issue 68, 20 January 1866, Page 65

WHARE WHAKAWA, WAIPAWA.

E taia ana e matou enei korero i raro nei kia rongo nga tangata kite mahi o tena tangata e patu ana i tana wahine, te whaea o ana tamariki; kia rongo hoki nga tangata ki ta te pakeha whakaaro ki tenei inahi kino. E whakaaro ana matou ki a Eenata he tangata mahara ia, he ahua rangatira hoki tona ahua. Ko tenei kua kitea tona kino he mea tika ki a panuitia hei whakatupato i te tokomaha kei pena ano etahi tangata a muri ake nei. I te 31 o nga ra o Tihema 1885 ka patu a Renata Pukututu i tona wahine i a Urania i Patangata. He patu kino rawa tana patu i taua wahine—mate nui ana te wahine. JS T o te 4 o nga ra o Hanuere ka whakawakia taua tangata i te aroaro o te Kupa i Waipawa. ""Ka korero a Hori Nia Nia, ka mea; — I te Ratapu i to 8 o nga haora ka tae ake a Renata ma. I Otamatiti e moe ana. Ka tae ake ki Patangata, ka noho ki tona pito o te pa. Ka haere mai nga tangata o waenga ngakinga kite karakia. Ka taea te 11 o nga haora ka hui katoa matou kite karakia; ko Renata ka noho ano kite whare, me tona wahine, me etahi atu. Ko to ratou na noho he kai waipiro, e wha Tifsa patara i pau i a ratou i te kainga kotahi—tokovvhitu nana i kai i nga patara e wha, ko au ano tetahi. Te paunga o nga patara e wha tokorua i mate i te haurangi, ko Roka, ko Miriata. Ka haere ratou ki to matou kainga, ka mahue iho a Roka i ro whare—i mate i te waipiro. I roto i te haurangitanga a Roka ka kanga tera ki a Renata, ka patua e ia, ka motokia, ka kikia e ia. Ka mutu to matou karakia ka haere, etahi o matou ki o matou whare. Ka roa matou e noho ana ka puta mai a Urania. Ka ui au ki taku wahine ka ki mai he meatanga no te tane a Urania. Kite pain i a ia, na reira i oma mai ai. Ka ui au ki a Urania ; —" He aha te take i kiia ai koe kia patua ? " Ka ki mai i ia;—"E mohio ana koe he hanga noaiho," Ka noho matcu ; ka karanga mai nga tangata ; —" ko Renata tenei e haere mai

nei mete rakau." Ka tae mai kite kainga ka ui mai ki a Hirini, ka ki atu a Hirini; — " Ina kei te whare na a Urania." Ka haere mai a ia ka litiro mai i te whatitoka o to matou whare e nolio ana a Urania i wuenganui i a Arapera raua ko Mere—ka tu i waho ite whare. Ka karanga atu au; —"E Re e mataku ana matou i a koe e mea mai i waho oto matou whare." Ka ki mai;—" E hoa he whakatakariri rawa noku ki taku wahine." Katahi ka tomo mai ki ro whare kite to atu ite wahine ki waho ; ka rere atu taku wahine ki runjja; ka panaia e Renata. Ka watea ana a Arapera ka whui ano ia ki a Urania. Ka rere mai ano a Arapera ka rere ki waenganui i a Renata raua ko te wahine. Katahi ka turakina a Arapera kite whenua; hinga tahi ana nga wahine tokorua, ko Arapera ki rungo ake i a Urania. Takoto kau a Arapera ko te kiri kau anake. Ka karanga maua ko Rapata kia whakamutua te wawao a Arapera, kia tukua kia patua a Urania. Kihai i rongo a Arapera ki to maua kupn ko Rapata, tohe tonu kite wawao. Ka toia e Renata te wahine, haere rurua atu raua ko Arapera ki waho o te vOiare. Ka tae ki waho ka apitilia e Re. nata te wahine kite taiepa; ko tetahi ringaringa ona kite pupuri ite rnahunjja, ko tetahi ringa kei te nonoli i te kuki. Katahi au ka rere atu ka karanga atu au ; —" E Re, kati te patu i tou wahine." Ka matara te ringa i te kaki, ko tera i te mahunga i man tonu. Ka toia eia te wahine kite whenua; ka hinga ki raro te wahine ; ka eke tetahi turi ona ki runga kite takapu o te wahine; ka whatoro ano tetahi rin?a kite kaki o te wahine. Ka titiro matou ka mate te vvahine, ka tuarua ano taku rere atu. Ka ki atu au ; —" Kati te patu i tou wuhine. Hua noa ake nei au e whakaaro ana koe ki au tamariki." Katahi ka matara ano te ringa i te kaki o te wahine. Ka whero rawa te kaki o te wahine. Ka ki atu au kia whakamutua tona patu i tana wahine, kaore ia i rongo. Katahi ka tukua atu e matou kia patua taua wahine e ia. Ka patua e ia, he moto, he kiki, ka pena haere tona mahi. Na te mea he hu rahirahi ana hu i kore ai te wahine e tino mate rawa atu. Ka maringi nga toto ote wahine ki raro kite whenua, ki runga tonu i ona kakahu ano. Ka tuatoru taku re« renga atu kite whakarauora ite wahine, katahi ka mahue i a ia ka riro mai i au te wahine. Ki hai i roa iho ka hoki mai ano a Renata he tono i ona moni kia boatu e te wahine, he patu ano. Na te hohoro ote hoatu i nga moni i hoki atu ano i reira, i kore ai epa tona ringa kite wahine. Hoki mai ano i muri he tona i te wahioe kia haere raua kite ngakinga; ka ki atu te wahine ekore ia e kaha kite whakatika. Ka mutu ta Hori Nia Nia tana korero. Katahi ka patai te Kai Whakawa ki a Urania, ka ki mai taua wahine he tika katoa nga korero a Hori Nia Nia. Muri iho ka korero ko Rapata Tiakitai he whakatika ano i nga korero a Hori.

te pataitanga atu Id a Kenata ka ki mai he tika tana patu i tana wahine engari he haurangi nona. Heoi, oti ana i te Kai Whakawa kia kotalu maranna mo taua koroke ki roto kite whare herehere i Nepia nei whakamahi ai kite kuru kohatu. [He tika hoki. Mehemea i whakaritea e te Kooti kia kotalu tau rawa mo taua tangata kite whare herehere ka ki ano matou he tika. He kino rawa hoki tana mahi; he mai kuare rawa atu. Mehemea pea he tane ekore ia e toa kite patu; tena he wahine he mea takoto noa ki aia te patu. Kota matou e titiro nei, ko te noho marire o nga tane o te kainga; te rere atu ka pana i te tangata ra ka tangohia atu te wahine kite wahi ora noho ai.] Tera hoki tetahi whakawakanga i tu i te aroaro o te Kupa i Pawhakairo i te 22 o nga ra o Tihema. Ka Karauria Pupu te whakapaetanga ki a Ahipene Tururu nana i to i a Pitaka raua ko tona kuia, ko Ruruhira, i Paheru Manila i roto i nga ra o lluare, a aitia iho. Kaore i tika taua korero. Ivorero ana a Pitaka kite putanga o Ahipene ki roto ki to raua whare ko Iluvuhira ite po kite tona ahi mo tona [>aipa. Ka roa e noho ana i reira ka mataku a Pitaka ki ona korero e ki atu ana mehemea kaore ana wahine mana ton a Pitaka. Engari kaore ipa ona ringa ki aua wahine, ko ana kupu anake. Ileoi kaore i tika i te Kai Whakawa tc whakapae to i aua wahine. Katahi ka tukua te tangata ra kia haere—mutu ana te whakawa.