Untitled

Waka Maori, Volume II, Issue 34, 17 September 1864, Page 1

I tera nupepa kua puta ta matou korero ki nga raruraru, ki nga pouritanga, ki nga aha atu o tenei motn i muri iho o te taenga mai ote pakeha ki konei. Ehara ite mea he kore no te kino, no te whawhai, i mua atu ito te pakeha taenga mai: lu; taki-va Maori hoki tena —nana atu a;;a kino, ar.a vhawhai. Engari he rapa do ma ton ki r.::a take i he ai tatou i muri nei, i to laki-.va i hua ai he takiwa ma rani a, he takiwa. kua puta te maramatanga o te ngakau o te <.angata. E kore ano ra e lupu to kino i rote i te ako tika, i roto i te hunrahi marama e whakatakototia ana; tera ko te ara c tupu ai—no roto i te whakaaro he a te tangata; no roto i te tauira kino ; no roto hoki i nga ritenga o te maoritanga. Name vvhakanaere takitaLitia e matou enei ritenga— ko te ako iika. ko te huarahi raarama katahi, Kaore he kupu mo tenei —e takoto noa ana hoki. Ekore ano koutou e ahei te ki mai he ako kino ta te pakeha tana ako, he hnarahi pnari ranei tana huarahi i whakatakoto ai. Kite mea ka ata tirohia e koutou nga ritenga o te pakeha, akuanei kitea ai he marama anake ; na te tangata i whakapirori ke katahi ka tika ke. Ko ta te pakeha e hiahia ana ko te Ture o te Kuini kia puta; te Ture e manaaki ana i te tangata, e hapai ana i te tangata liei tangata; te Ture kua kitea tona ahua pai o namata, a, taea noatia niai tenei takiwa—koi waiho ko tena tangata ko tana ture ake ano, ko tena tangata ko tana ture ake ano, a, riro i te tangata i te k.iha te oranga, ite tangata iti te matenga. Heoi tena. Na, ko te ara i tupu ai ka rua—; ££ no roto i te whakaaro he a te tangata ; no roto ite tauira kino." E mea ana matou he whakaaro he to nga maori o te raotu nei ki nga mahi ote Kawanatanga o mua iho. He mea ta ratou he takahi ta te Kawanatanga i a ratou, he tango i nga whenua, he whakakuare ite tangata, he aha noa atu. E he ana tenei. Mehemea kua ata tukua mai ki a te Kawanatanga nga ritenga katoa mana e whakatakoto ; mehemea hoki kua whakamanaia rawatia e nga iwi katoa aua

ritenga me kua oti te whakatakoto, penei kuakore rawa rawa atu he kino e kitea ana i tend mot'.;; penei hoki kua kore e mate noa nga tangata kua maumautia kite mate j p3nei hoki kua kcrc ravva e riro noa tetabi wahi, pak'u noa nei, o te whenua—ma te hoko ar.ake ka riro ai. Otira ki hai i pai nga tangata kite Kawanatanga ; ki hai i pr..i kia haere tahi, kia hoe i runga i te waka kotahi; titiro ke atu ana ki nga waka e lcake ana ki mua ki tana whakaaro atu, katahi ka riro ka whai; heoi, ko tona tahuritanga i rr.nga i te tcka —heoti tonu te alma o ie mea e whai ana kite tauira kino, he irate. Koia hoki ra ko Waikato, ko te kingi, te tauira nana i vvhakahe i a tat<;u. Tct::.';i.. " ko nga ritenga o te maoritanga," ka kaore hoki he ngaronga o te ahua o to takiwa o te maoritanga o mua, Ko te kov/hanga tc-na o te kino, o te mate. Tae riuva mai te pakeha kua hoha nga iwi mohic ki nga ritenga o mua, kua kitea hoki te kino ; koa tonu ratou kite taburi kite pakeha hei hoa mona, hei homai whakaaro mor a. Korangatia ana te pakeha hei noho i on a k-v.ng?,; tukua ana etahi wahi whenua mona kia whai take ai te noho. Ko etahi iwi o uta i noho tonu i runga i tona maoritanga, kaore hoki he pakeha i tae atu ki ona kainga. Na. titiro ana matou inaianei ko nga iwi en a i tupu mai ai nga kino o muri nii—ko nga iwi i kore e tahuri ki nga ritenga pakeha. Titiro ana ratou kua kake nga iwi o te taha raoana, kua mahue ratou ki muri; katahi ka mate i te puhaehae. Ko te tahuritanga kite whakatu Kingi hei patipati mo te motu katoa kia tahuri ki a iu hei nui mona, kia hoki mai ai tona nun a ole takiwa inaoritanga ra ano. !N:t, ko te tino take tenei i tupu ai nga kino 0 konei ki ta matou titiro. Kaore hoki he kino e kitea ana i roto i nga iwi e manaaki nui ana i te pakeha. Tukua ana e nga tangata o "Whanganui he whenua kite paiceha, kaore hoki he tautohetanga i muri iho mo te whenua; kaore hoki i tukua e ratou etahi iwi kia poka noa ki ona pakeha e noho ana i runga i aua whenua kua oti nei e ratou te hoko. Koia hoki me Ngatiapa, nana a Rangitikei i-hoko, lie pena ano ; me Ngatiawa, raua ko Ngatitoa. nana a J?o Neke, a Porirua, i hoko, he pena ano ; mete Arahura i tera moutere, he tabi ano. Tetahi, ko te Awaitaia, te tangata nana 1 boko a W haingaroa kite pakeha. He rangatira nui taua tangata no Waikato. Kore.

xawakiatukuaeiate kino kirotoki onarohe i te whawliaioteKingitargaki te pakeha nei. Tohe noa a Waikato ko ia hei Kingi, otira kaore i tahuritia atu e ia; hei aha ki a ia te ingoa kau o te rangatira? ko te tin anatan ga ote pai tana i vvhai ai. I te lioko whenua ano a Ngatiwhatuaki te pakeha, a, e hoko nei ano hoki inaianei; kaore hoki he kino i tata ki to ratou kainga. Ko Ngapuhi te ivvi tuatalii nana i karangatia te pakeha ki uta nei; a, noho tonu iho taua iwi i rauri nei hei hoa aroha no te pakeha. Ko Ngatikahungunu hoki tetahi iwi i karanga ki ce pakeha ; me ton a whairawatanga hoki kua puta kei runga noa atu i to nga iwi katoa ote motu nei. Na te aha i pena ai ?na te pakeha ra. Ko Ngaitahu i tera moutere, he iwi iti noa nei, e noho ana i waenganui tonu o te tokomaha ote pake:, a; kaore hoki hei wehi o ratou, kaore he aha — e noho rangatira tonu ana i raro i nga Ture ote Kuini. He iwi whai rawa hoki ia i Wakatu, i Kaiapoi, i Otakou hoki. Heoi, menemea no te pakeha te take o te kino, tena ano ra e kitea i nga kainga o nga ivvi kua oti nei te whakahua e matou. E rongo ana matou ki etahi tangata kuare e ki ana he hanga kino te hoko whenua ki te pakeha. Te mea i pena ai he kore whenua ona hei hoko, he has tetahi ki nga tangata e whai whenua ana. Kotahi koki ta matou kupu ka kati. Kaore i hangaia e te Atua nga v:henua hei vynenua takoto noa. I hangaia hei noho mo te tangata, hoi whakatupu kui ma te tangata, hei mahinga noatanga atu ma te tangata. Na, ka kore e kapi i nga maovi, e pai ana kia karangatia te iwi e tokomaha ana te tangata hei noho, hei tuara mo koutou kia ora ai koutou i etahi iwi o te ao—hei ako hoki mo koutou i nga mahi o te ao. Tena ano ra e pena a muri ake nei; ka kore i tenei whakatupuranga, kei tera ■vvhakatupuranga, kei nga tainariki, te pera ai.