WAIKATO.
Na te Ta o te Houta (he tima no Akarana) nga korero o te whawhai. Kaore ano he parekura tikanga. Engari he pupuhi noaiho tetahi ki tetahi i Paterangi. Ko tona hanga ano ia, to te whawhai—ka kitea te mea e haere ana i tahaki atu o nga kainga ka takoto atu te pu kite pupuhi.. Engari ta te hoia ; tana mahi he pupuhi i nga pu uui—tau rawa nga mata ki roto ki Paterangi. I te 5 o nga ra o Pepuere tifciro atu ana nga pakeha e mahi ana tehoa riri kite keri i nga awaawa o nga . parepare kia hohonu iho ; katahi ka pull ia kite pu nu-i, tau rawa nga mata i waeuganui i a, ratou ; ko te ohouga i oho ai, mete rango e maraugaranga ake ana—a, mahue ana te mahi i taua wahi. I taua rangi ano ka haere atu tetahi rangatira lioia kite toro i tetahi taha o te pa ; ko te taha kite huanui e auga atu ana kite kauru o Mangopiko—ko te taha anake ia e kere ana e hangai ki nga pu nui mo te pupuhi. Kotahi te hoia i mauria hei hoa moua j i runga hoiho fcaua tokorua. Ka haere raua i te parae, ka tae ki tawhitinoa atu o nga mea o te hoia i waiho hei tutai. Tenei etahi rangatira hoia i te kaiuga e koatatia ana te pa maori kite karahr; kite rawa atu nga tangata maori e ngoki mai ana i runga i te tau o te hiwi ; e haere' mai aua kite wahi e haere atu na taua tokorua, he kai patu ia—ko etahi e rere haere mai ana i te taha ki raro o tasa. hiwi, f te taha o te repo. Katahi ka puhia te pu repo j rere ana te mata, pakaru rawa atu i runga ake o nga upoko o nga mea e ngoki mai ana. i runga i te hiwi—he oho anake ena i te rere o te maramara. Engari nga mea i raro, rere tonu mai era ; otira kua tahuri mai tenei nga tokorua ra, e hoki mai aua. Ki hai i roa e haere ana kua taka te hoiho o te hoia ra ki roto ki tetahi rua tawhito, takoto tonu iho. Katahi ka tangohia mai e te hoia tona tera, me tona pu, me tona hoari ; ko te paraire i mahue, he tatata rawa hoki no nga kai whai. Tae rawa ake nga maori kua tu te hoiho ki tahaki j whakamatau noa tetahi o ratou kite hopu, te mau hoki—a noa, a noa, kia haere atu whaka te taha ki nga maori, tohe tonu taua hoiho kite hokimai. Ko nga pakeha o te kainga kite pupuhi noa atu ki nga kai whai, kaore hoki i tu—he tawhiti rawa hoki. Tena te tu nga maori i runga i nga hiwi i tetahi taha, me nga pakeha i tetahi taha, matakitaki ai. No te korenga e mau te hoiho i te tangata ra, katahi ka whakaarahia tona pu ka, pu-
liia—ka mate te hoiho na. Ko etahi o nga kai whai kua "whati kino atu, he wehi ki nga pu rcpo. No te taenga atu o nga kai whai ki o ratou hoa ka timere katoa mai ratou. Ko nga tokoruai puta ora mai kite kainga. I taua rangi ano tokorua uga hoia e kaukau ana i Waipa. Ka mutu te kaukau ka puta to raua •whakaaro kia haere raua kite tiki taewa ma raua i tetahi wairenga i raro ilio o nga lmvi i Pirongia. No te taenga atu ka puliia mai raua e etalii maori i reira e noho ana. Katahi ka tahuti mai, me to pupulii tonu mai nga maori i muri —otira i puta ora mai ano kite kainga. Ko tetahi o ranu- itn kite rekereke, ko tctabi i pahure lo kiri ote upoko. Ko nga main tonu enei i tenei takiwa kua pahure akc nci—he pupulii atu, he pupuhi mai. Engari no muri rawa, no te 11 o nga ra o te marama nei, te riringa i tokomaha ai nga tangata i mate. Ko te korero tenei, ara : Ko te main a nga hoia he kaukau i ro awa i Waiau. Te kitenga a uga maori i taua malii, ka hoehoe tonu mai i runga ■\vaka whakamomoka ai me kore e mate etahi i a ratou. Katahi ka men nga hoia me whakatakoto he pehipehi kia man ai aua koroke. Ileoi, haere atu ana etahi (tokoiti noa nei) kite kaukau, mete powhiri haere i nga taore kia mohiotia e te hoa riri kaore he pu i a ratou e haere na—ko to ratou nuiuga i takoto i taliaki. Tera hoki nga maori te uoho pehipehi mai ra, ; no te taenga atu o te hunga i nga faore ka puhia mai, hinga ilio tokou'ha, mate rawa ; nga mea i tu tokorima—no muri tetahi o enei i mate ai. Katahi ka ivhakatika te pehipehi a te hoia. ka kawe i tana main ; mate iho nga maori 24; nga mea i tu a kiko, te kau noa atu —mana etahi e mate atu pea. Kua kawea mai nga tupapaku a nga maori kite pa hoia.
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18640220.2.4
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Waka Maori, Volume I, Issue 19, 20 February 1864, Page 1
Word count
Tapeke kupu
862WAIKATO. Waka Maori, Volume I, Issue 19, 20 February 1864, Page 1
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in