HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Waka Maori, Volume I, Issue 9, 3 October 1863, Page 2

HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Ko te tangata e hiahia ana ki te tango i tenei nupepa, me homai ia kia kotohi te kau herengi —ka rite ai te nupepa ki a ia mo te tau kotahi. Ku tuhi mai te tangata tuhi mai, kia marama raica iiga reta, me nga ingoa o nga kainga, o ngv tangata, kia mohiotia ai. Kia te Kai tuhi o te ' Waka Maori.' Hepeteraa 14, 1863. E hoa raau e hoatu tenei reta kite perehi kia kite ai oku boa pakeha. Maori hoki. Koia tenei ka timata i rare- nei te whakahoki mo te vv-hara-ngi timatanga o te nupepa i taia i te 5 o Hepeteuoa. E whakahe ana au ki aua korero. Kaore he tika, kore rawa atu ; no te mea e amuamu ana tenei korero. He aha te ki mai ai he parau teki kia tangohia nga pu a nga maori: mehemea ranei he pono, me ki mai he pouo. Katahi koutou ka korero mai i a koutou atawhaitanga i nga whare turoro. Taku whakahoki mo tenei he ki Karaipiture, kei te 6 o Matiu :—' Kia atea kei meatia ta koutou atawhainga kite aroaro o nga tangata.' A, e tahuri ana koutou e amuamu ana, hua atu waiho tena hei painga mou kite aroaro o te Atua. Te tuarua o aku kupu ; ka tika to ki nou nga kakahu. Engari e hara i te mea homai noa nau, e rite ana; riro mai ana nga kakahu o te pakeha, riro atu ana te utu—heoi, kua nakutia te kakahu, kua nautia te utu. I pera hoki nga kai c riro mai ana i te maori: e utua ana ano e te maori —ora ana te maori i te kai, ora ana hoki te pakeha i te utu. Te tuatoru o aku kupu, mo tenei ki nau i whakaako te tangata maori kite Whakapono. E tika ana, engari ehara te Whakapono i te raea whaihanga nau. Kaore! Whakarongo mai kite kupu a te Karaiti. I a ia ka kake'ki te ranuH ka ki ia ki ana akonga :—"Haere koutou, akona nga tauiwi katoa, iriria ratou kite ingoa o te MaLiui, o te Tamaiti, o te Wairua Tapu.' Taua kupu, tono a te Karaiti ki ana akonga.. mo nga tauiwi

katoa; ahakoa pakeha, maori, mangumangu ranei—kiri ma, kiri where, kiri mangu, kiri rereke ranei. Heoi, wkakaritea tonutia iho taua tono a te Karaiti e ana akonga ; kawea mai nei ki a koutou, ki etahi wahi o te ao, a tae noa mai nei kite tangata maori. Ko te whakapono ehara i te tangata taua taonga kia waiho kei mea whakapebapeha mai kia matau. Kahore ! No te Atua tenei taonga, he mea tuku noa mai mo te tangata—a, tae atu ana ki nga mutunga mai o te ao. Heoi o aku kupu—ma te kai tuhi o te ' Waka Maori' tenei reta e hoatu kia taia mai. Kei koha koe. NA Paora Eopiha. [Eta, e Paora, tae rawa mai tau reta kua oti te nupepa o tera takiwa ; na reira i kore ai e puta wawe. Ko tenei kia rongo mai koe, ehara ta matau i te whakapekapeka i puta ai a raatou korero kite Whakapono. E titiro he ana koe ki te ritenga o aua korero. Heoi ta matau ko te whakakite atu ki a koutou nga mahi a te pakeha o mua, kia mohio ai koutou ekore matau e tahuri oho noa, take kore noaiho, ki a koutou. Hei tauiratanga hold ia. Ko koe e ki mai nei na te Atua te Whakapono, e tika ana ; engari na matau i kawe mai—ko matau kua waiho hei huarahi mo te putanga ote pai. He mea kohikoki na te pakeha i tona kainga mai ano i tae mai ai te whakapono ki a koe. Ko te tangata i whai rawa, ko ana koura; ko te mea i rawa kore, ko ana hiriwa ; ko te tamaiti ko ana kapa—heoi, ka rite ai he kaipuke hei kawe mai i te Kongo Pai: ka rite ai he oranga mo nga minita hei kauhou. Ehara ranei tenei i te aroha, ite atawhai no te tangata ? Eki ana hold te Karai ti; —" Ma ana kua hold te rakau ka kitca ai." Tetahi, —" Ma o ratou hua ka kitea ai ratau e koutou. E wakiia ana ranei te karepe ite tataramoa, te piki ranei i te puha V Na mo te ki a Nopera—na korua tahi hold a korua reta —mo te Id a Nopera, tera matau e tonu utu mehemea na matou te Whakapono ; ko te whakahold tenei, (i a Matiu nei ano), —" Ka ea i te kai main tana kai." Na, ko nga kai, ko nga kahu, e Id mai na koe na tau i riro atu ai. E tika ana ra, he mea rite etahi, ko etahi kaore. He mea takoto noa te whakahoki i nga kupu katoa o tau reta mehemea e aro pcra ana ; otira, kati. Ehara ite mea pai ki a matau tenei hanga te tautohe. Te mea i puta ai enei kupu a matou, nattanau —na reira i puta ai. Heoi, ekore matau e tahuri Id te korero i enei korero amuri ake nei —me kati taua i konei. Ekore hold e tika kia waiho te nupepa nei hei tautohetanga ma taua; kei tupu te pouri i a taua. Heoi ra, kia ata rnahara marire koe. Kaua e tirohia hetia etahi korero o te nupepa me ka puta a tetahi takiwa ake nei. Nau na i ki he amuamu—tena, ki ta matau whakaaro, he korero whakarite ia mo runga i nga ki a etahi pakeha ware tera e tangohia nga pu a nga maori—i korerotia kite Pawhakairo. He patu ta matua i taua korero—he whakakite i te ahua o te rakau o mua atu, kia mohiotia ai te ahua o nga hua mo muri iho. Ko te reta a Nopera kaore i taia ; no te mea kotahi te rite o a korua reta, ko aua kupu nei ano.]

Pawkakairo, Hepetema 28, 18G3. Kite Kai Tuhi o te (i Waka Maori." He pukapuka whakaatu tenei na matau mo nga korero a nga tangata katikati hipi. E ki ana ratau e rua pauna te kau herengi mo te rau hipi. Ko te toru tenei o nga tau e whakaatu ana i ta ratau utu ki a matau, katabi ano matau ka whakaae—e pai ana kia pena nga utu me ta ratau i pai ai. Kite takahi te tangata ka tonoa ia kia homai te rima pauna ma te tangata kotahi; kite tnea ka viro ma nga kainga nana i hanga tenei korero e takahi, ka tonoa ia kite te kau pauna. Ko tetahi atu, mo te wrutkaaetanga, taihoa e e whakaatu, mo muri atu. No te taengamai o nga reta tuatahi o Porangbau, o Eparaima. ki kouri katahi ka ui atu ki etahi kainga. ka whakahokia mai e ratou, 'e pai ana'—na konei i waiho ai tenei korero hei niahi. Ko nga kainga nana i timata ko Porangahau, ko Eparaima. ko te Kairakau—he whakaae ta

siga kainga katoa, puta noa ki nga rohe o Heretaunga. Na te RuxangA o te Pawhakairo. {Kite tohe nga tamariki katikati hipi kieneiutu € korerotia nei 5 heoi, kaore he mahi ma ratau—he pakeha mana e mahi. Kaore ano kia pera noa he utu ma te pakeha, ekore ano hoki e pena itia te maori. Engari kia rite te utu mo te mahi ki to te mahi utu nei ano— e tohea ki to te whenua rawa.]

Te Pawhakairo Hepetema 17, 18C3. Kia Hemi Wuru. Tenakoe. Tenei kua kite au i te whakamaoritanga i te panuitanga a Renata Pukututu i tetahi hoiho kei a ia, Na, kia rongo mai koe, no te hawhe 0 te tau IS.*>!) i whanau ai taku hoiho—e ono marama ka ngaro. Taku mahi he kimi kia paranitia, kaore e kitea i nga nohoanga hoiho 0 waho nei. Te ahua 0 taku, ena e tu a pouri nei te pakaka me ka matua taua hoiho. He tariana ano, kaore he tohu ke; no reira au i ki ai naku tera. E toru hoki aku hoiho e ngaro nei, erua nga Tiha, kotahi te tariana. lie whakaatu tenei naku kia tukua atu e koe kite " Waka Maori. Ka haere hoki au ki reira kite kainga i a Renata Pukututu aetahi ra e takoto ake nei. Te mea i roa ai he whakaatu maku, he kore kaore i hohoro te nnpepa ki au—i te Pereti tonu e takoto ana i Tutaekuri, inanoa uei katahi ka kitea. Na Karauria Pupu.