Te Paki o Matariki Ka takoto teni Part mo ake, ake tonu atu. MAUNGAKAWA, HUNE 2, 1894. TE MANA MAORI MOTUHAKE. o AOTEAROA ME TE WAIPOUNAMU.

Paki o Matariki, 2 June 1894, Page 1

Te Paki o Matariki Ka takoto teni Part mo ake, ake tonu atu. MAUNGAKAWA, HUNE 2, 1894. TE MANA MAORI MOTUHAKE. o AOTEAROA ME TE WAIPOUNAMU.

NGA WHAIKORERO A TAWHIAO I TE 21 O NGA RA O MEI, 1894. PAI ANA 1A KI TK WHAPUAKI I ENEI KORERO. Taku kupu ake kia rongo tonu mai koutou katoa.— He kupu ake naku, kia orate Tumuaki ratou ko ona hoa : ma te Atua tonu koutou e tiaki, mana tonu te kupu e whnkatika. E ngu Matariki e nga Manukura e nga VVliakamarumaru e te Iwi nui tonn, katoa katoa katoa, ma te Atua tonu tatou katoa e tiaki. He kupu ake naku kia ata whakarongo tonu mai koutou ki tenei korero ake aku. He knpu nakn mo Tutangatakino, me nbbo ia i konei me ana Wahine, me au hoki; ka nolio au i konei me aku Wabine, me aku Tamariki: me Mabuta raua ko Te Wherowhero, ka riro mai i a au ki konei, kaore au e pai kia waibo bei ngare-ngare-nga. He kupu ake naktf. mo Iriwhata, mo Atutahi, me baere mai ki konei nobo ai, me a raua Wabine. Ko ahau ka nobo i konei, koinei taku 'Kainga' hei nohoanga mokn, mo maUiu ko aku 'Tamariki, mo aku Moko■puiisi. lie pai ano tetebi inn hairu iiiiii ki knnei, kei koni'i ano tetebi. mc haere mai ki kmici. He kupu naku mo Ti'Tiliirahi, im> TeAnii, mc liaere mai ki konei mo a raua Wabine. Ko alum ka nobo i kouci, ko aku Tuinariki kaore e mabue atu i a au, me aku Mokopuna ka poto mai i a au ki konei. Ko tetehi tangata e mea anaau, ko Te "Wbarakura raua ko tana Tamaiti, me ana Mokopuna, ko abau ko konei au Mebemea kei Hnkauui ctcbi, tetebi ranei, tie haeve mai ki konei; —He aba hoki kei konei, ko te 'PU' nei boki tenei, puta puta puta. "Kei to Pu, kei te Hiahia. kei te Koronga" koia tenei, puta noa pena, puta noa ki a Ngatirankawa, puta puta puta. He mea naku, kia tata au o tatou ki konei, be mamao rawa boki te baerenga mai o enei i nga waabi tawhiti, ka waibo noa ibo to tatou 'Whabe' kia tnhera noa iho, kia titiro atu ai tatou kite mahi a nga tamariki e mahi raaina, ma tena boki ka tika ai nga mahi e mahia ana. He mea ake naku, ki enei taima i mabue ake nei, tae noa mai ki tenei taima, koi nei taku— Tetebi 'Mei pai' te ata takoto o nga tikanga, me ifi ata takoto o nga mahi, me

to ata takoto o nga roo koia abau iki ai; Kia kaha, kia kaba, kia kalia ! Kia maia, kia main, kia maia ! E korero ana tenei i mna tonu. kna liuri ki tetohi whaitna heoi ano, kaore e ngaro te tikanga, ki to hnri ki tua, heoi uno haere i to haere ; e ngari ki to haere kia pai te haeve, kaore boki o ngaro te ingoa kite pai, kaore e ngaro kite tika, ka rarigona ano te pai, ka rangona ano te tika. Koia taku kupu e kopikortiko ake nei, mo te 'Kaha mo te Maia,' Kite whakahaore kia maia kite whakahaere, he mea ake naku— "Ka okioki i te tuatabi, kei rauri atu ka wha-j kamatauria koe, kia pai te whukatakoto i te kupu, koi mea te whakaaro ka tika. "Kia wbia koia?" Kia 1 2 3 4 5 6 kei tac kapa-kapa, koia au i ki ai nana tonn. Kia kaba, kia kaba, kiii kaba: Kia maia, kin maia, kia main. Heoi ano aku knpu. NA TAWHIAO

Heorkei te nolio tonn te hnibui Huihui o Matariki. me o ratou Manukura, hui tahi ki ngi VVbakamarumaru, nu nga Miuitii, i whakatutnria bei pnpuvu i nga tikanga e tau ai he p.ii ki nga Iwi Maori, me a ratou tikanga, me ta ratou whakatakoto i nga Turc e nobo pai ai ratou. I hiabia ai abau kite whakatttu i enei korero, tena pea koutou e nga Iwi, kei te wbnkaaro mai. Pcwhea m nga kirero a Tawhiao ia ia o noho mai ii''i i t.e Knuhnngainii ? k n i ra tenei: Km tukiisi atu in cuA\< i U IVpu o te -o o nga rii n 'i, koi i n :i <•- tabi Tenei boki tetehi korero a Tawhiao ka wlmkimturiii atu nei kia kout'iu. ti nifa Iwi. <'iig.i 11.-ipii, c iiya Hen. <' ng,i lliiihmnga tangata e'linlm uiainei k hi-; tin i A'ltiiitM i me to W.univianiu, whiti atu i ngu Mmit.'re— Kua korero! mai a Tawhiao ki a baere atu alian ki to whakaatu kite Ao katoa, i ana knpu moa ake nei korevotia atn. Otira e nga Iwi enga Hapu e nga Rangatira e nga tangata titiro hoki i euei korero; ki a maraina auo ta koutou whakauro iho ki ana korero, ehani i te meakoaua korero a Tawhiao, e aim ana ki nga Iwi ki nga llapu ranei, kite whenua ki nga whenua ranei (kaore) engari e aim ana kite' kotabi o Te mahau ko Keroi Kailiau nei tetebi ona Ingoa? koia tenei: " I tuhiae Tawhiao ted tebi rota ki a Kerui kaiban ko te Mahau; nei tetehi ona ingoa : He tono atu i te lII'RI o te kaumatua ia ia e takoto ana me tetebi o nga Hillil, he mea hanga hou, i hanga hei hiiri mo Tawbi-] ao. I maharatia ai he mea hanga hou taua hiiri, kaore tena hiiri i kitea i mua iho, a no muri niai i te 25 o nga ra o Hurae 1893 ka kitea kua oti tetebi hiiri pena te ahua, maharatia ana tai a hiiri he mea mahi pokanoa te mahinga

lie ram voii'jo ki nga tikauga i vhakatakntoriti i nito i te Kauli-tnganui o Ao ti'irnn, i te 9 o nga ra o Alpi 1893 e lnnmm i te nimugi Tare i tiikna atn i t.) 2") o ng.i i'ii .t Hnrne ka mahne. nei i te tu-imio n ravangi, ara:—Ko tc IIIIUI \VH\I MAN A. Ko tuua Tn. re hoki, i whakataua e te Runanga Nui o te lwi Maori i te 10 o nga ra o Mei 1893. Ko te whakatarmga tenei. " Me banga tonu kite ahua o Tawhiao te hiiri, me ponei te ingoa o waho KO TE KIINGI 0 AOTEAROA Ura KO TE HIIRI WHAI MA.YAO i'E KIIN(i)TAXGA O AOTEAROA A kiia una taua, lniri_e te huihui o Matai'iki me o ratou Manukura ara e te ltunauga o te lwi Maori, kia kotahi tonn te hiiri peua te ahua ki roto i te Kauhanganui o Aotearoa mete WaipoTinamn takoto ai, hei whakainaiia 1110 nga mabi e mahia ana e te Runanga Maori' a no roto i nga ra o tenei Tau, ka kite* kua oti tetelii lniri peua te ahmi ine euoi kna kororotia ake noi: Kola i inaliiiratia ai he;u)Bamahi jwkiuioa te mahinga o tana hiiri, kihai nei i tukna atu i roto i te kauhanganui o Aotearoii e Tn nei, koia'nei te take i tnhia iitu ai e Tavvhiao tana reta kia Kerei kuihnii, mo ana hiiri ki a wbakahokia mai ki a ia;—Kuia tenei taua reta. Maungakawa. Mei ,7 1394. Ki a te Mahau. Tena koutpa katoa. TIE KCJI'TJ atu tmku Ki a koe, ki a honiai to HIIRI o POTAI'AU, kaua nura e vniho ntu ma lirnnni. Tunvun, ko ti> ITII!:I mo tu Knulinmo ltom li tonu i to tn nt.u o tnku ji'i.i, knoro an r \m\ ki'a lciiui i to tnkt* o rou «'ii ai tnuu lIIIIM. lioniai ki a Tu kamnun.iiiiuu ki tu kinv ..• hiim-ii. ka ki.a e nu 1„. Illlltl MA-:-,-.V KnltK, Immili ugu'llllßl o run, Horn nnu. XATAWIIIAO. 1 t-\ tuonga m.ii o taua rota mete tanffiiiii tiki atn i ana HIUU, ko te ntu lii'ii a Kerei kailiau: koia teuei Taurewarewa. MEI 8 1894. Ki a Kiingi Tawhiao. E Te Ariki Atawhai Tohungia inatou. Tenoi tau reta tono rnai mo te 'HIUU' o te Kamnatua nei, uio te HIIRI hold i uialiin uei e te Kura rutin ko te Atairehia, hei tuki uno mo a ratou uei mahinga, i runga i te liana Maori llotuhoke, mete Kiingitanga Motuhake. Heoi ra e* te Ariki, kua kite iho nei au i tenunui rawa o kupu; i ki mai nei, ekore koe e kimi tikanga,— Ara kupu mo te Hiiri e ahoi ai te whakaroa, engari me hoatu tonu ki a Te Kamanomano, kite kore e hoatu ka trhakamana-koretia e koe taua Hiiri nei. Nn, e Pa e te Ariki Atawhai! Mohio tonu iho to pononga e hara i a koe tenei reta, me enei kupu. He aha koa e te Ariki, na te tangata tonoi mahi. he aha koa, ka utna atu e to pononga ki a koe, taku utu atu e ponei ana.— "Ko te take i purutia ai i to tono, he titiro na matou kite rereke o nga Ture me nga raohi o Te Kauhauganui, tino kite matou e tino piri ana kite Mana Kuini." Koi nei to take i purutia ai, e tatori atu ana i te wa e rite ai ki tau i mohio ai, ki reira rano te ra e tae atu ai o pononga, ki "Sou aroaro, me nga mahinga katoa.

Kui nei tonu te take i purutia ai, mei ki tonu mni koe uie haere atu te Iwi katoa, ko te ra ano tonei " te tataringa e oti ai tenei tikanga, kihai raw i noho kua haere tonu atu o mokai. Mehemea to tono mai nei, hei Hiiri mo nga Ture i tnkna mai i 'Te Paki o Matariki' nei, Ida ro-' ngo mai ko*: na te W'aputana aua Ture nei ; he aha ianei te pai kia hoatu ? Mehemea na te tangata teriei homaitanga i enei kupu, me to ingoa i taua reta nei, ka utua e au ki a koe. Me waiho Te Kiingitanga i raro, Ma pai ai te ivhakapiri ki nga Ture a te Waputana raua ko te Kuini, kei maumau pupuru noa o pononga kua whakaaetia e koe nga tikanga kuare o Te Kauhanganni, e wehi atu nei matou au pononga. mehemea ra nau,'ko tenei kaore au e mohio nau tenei tono. Koia tenei, kaore e hoatu nga Hiiri nei, engari mehemea nau ake te tono, ka tae tonu atu au H te kawe atu i te Hiiri nei.—Ara matou, kia mohio tahi hoki matou ki nga tikanga, me nga mahi hei mahi manga Hiiri nei Mehemea kota matou e mahi' nei, heoi ano: me he mea ko enei i tukua iho nei, kore rawa atu matou e pai. Heoi ano. Ka to Mokai, Na MAHAU. I te taenga mai o te reta kia Tawhiao, mete Hiiri hoki o Potataa; ako tetelii o nga Hiiri, kaore rawa i homai, katahi ka utua atu e Tawhiao taua reta i! M;ihau. Koia tenei—

MATTNGAKAWA. Mei list, 1894. Kia'lu.Uahaii, Tena km* KIA rongo nui km' ■ iuku. "Ka tukiia o ahau a Te Paki o Matariki Id to Ao katoa haere ai, kite whakaatu i— Kua kiia e ahau t« Hiiri i a koe na, he Hiiri mana-kore, me tou rco he reo mana-kore, e hara 5 a an an mahi" Kaua e haere mai ki a aa, noho atu ;. kaore rawa au e ki atu haere mai, (kao) noho atu, Ko te Hiiri taku i tono atu, kua kore e homai, ka kite k»e. ma l'e Paki o Matariki e korero. Na TAWHIAO.