TAUPO.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 8, 15 April 1862, Page 9

TAUPO.

Ko te Kai-whakawa Tuturu o Taupo. ko Te Roea e mea ana, ko nga tini tangata Maori i roto i nga wahi o tera whenua nui, e ahua pai noa iho ana, a, e whakaae ana ratbu ki nga likanga hou o te Kawana, a Ta Hoi i Kerei. £ whaki nui mai ana ki: te ata rite p nga'tikanga ra, ki nga mea e biauiatia: ana e nga iwi Maori, no te mea, e whai teo ana ralon i roto i le Kawanatanga o te taba Maori, i. runga i enei riiea hou. v : :> i I pupuru nga Rangatira qjj^anttwejj

Tahataharoa me era atu wahi i a Te Roea, kia whakaarahia uga mea mo te wbakawakanga ki'tenei, ki tenei kainga, otira, i wbakaaro ia, me wliakatuiuru be nohoanga mona,. ki Oruanui. E whakariterite. ana ratou, i reira, i nga tikanga mo te whakaturanga o nga Kai-whakawa Maori, mo te whiriwbiritiga boki o nga Tumuaki me nga kai malii mo nga Runaiiga kua oii te whakamana nei e te Ture. E meinga ana e kaha ake ana nga baa pai o nga tangaia o Taiipo i uga iwi noboia nga wabi i pahaki atu; a nui atu boki to ratou atawbai kite tangata haere. He iwi ahuwhenua hoki, abakoa te mamao o to ratou walif i nga taone hokohoko. He bira nga kau; a, e meinga ana, ka nui te wai-u ki tenei, ki tenei kainga, he rite tonu; i tenei wahi ia, kahore ano i hanga pala. Ko nga bipi, 2,000, ko te buruburu (wuru) e takolo ana, e wba e rima tana; te riio ki nga taba moana boko ai, he kore buarabi. Kua mea, kia wbatua ta ratou wuru kite paraikete, 4ua u mafboki i Ingarangi, ki Akarana, nga huri me ona laonga, mo taua mabi wbaiu; a, lakiiaro, ka wbakaturia kite kainga, Mibinere i Taupo. He parau, me era atu taonga mabi wbenua kei ia ratou, no te taba moana ki Kapili, no Ahuriri boki. I riro mai era taongu i riinga i te nui o te moni, i te mailings nui, i te manawanui boki. - Na » k ntenga b nga buarabi, e mea ana ale Roea, u ko nga Maori o Oruanui, me era atu wahi," kua wbakaae kia timata ano te ara "e raabia ana e ratou i rdnga i o ratou wahi papatupu i mua atu o te whainga ki Taranaki;" a, ite haerenga atu oTe Roea i naia tata nei, ko nga Maori *'o te taba Marangai o te Roto, i Ahuriri e mabi ana, e hanga ana i te huarahi mo te Kawanapnga o ia wbenua." Nui rawa te tika o euei ritenga, a e puta nui te whakapaiote tangata kite Mibinere uekaba o laua wabi, nana nei enei tika nga i wbakatupu,- a Te Kereibi. He maba nga hapu e nobo mai nei i Taupo; ko te iwi i runga ake, ko iNgaiXtuwharetoa; to ratou rangalira, ko Te Henheu Iwikau, he tangata tobunga kite tito waiata Maori, he tangata wbai mana, i tona kainga ake, i waho hoki o nga robe o tona wabi. ko tetabi ia o nga upoko i roto i nga Maori, o te taba pupuru wbenua. Muri mai, ko Ngatiraukawa, "he iwi kaba, e nobo haere ana i Maungatautari, tae noa kite taba bauanru o Taupo. I tenei wa, ko tetabi wabi o tana iwi e nobo haere ana i nga tabataba wbaka KapiU. Ko Matevaia, me era atu rangatira o Ngatiraukawa, J P"'' aTa Roea kia whakaarahia

nga tikanga o tona whakawakaoga kroratou riri kainga; mai raia, he tikanga kotabi la ratou ko Waikato Wbakarunga, heoi, kua koa, mei nobo-te Kai-whakawa i a ratou, otiia, tinai f marama i a Te Roea kia noho i a raiou. " £ mea ana au i taea ano e au," e ai ko Te Roea, *• te wbakakore te wbakaarb awangawanga, i whakapuakina e nga tangata o konei. 1 pataia an e tetahi i konei kite take i kore ai te tukua mai i mua e teKawana enei mea pai ? Ako te m«tunga e ngakipao te Maori ra koia enei, 'Mehe mea i homai enei tikanga pai li a matou,! mua alu ra, horerawahe tangata Kingi ki Taupo. Otiia, e mea ana matou, be wbakaaro pai ta te Kawana, mo- kona, ka hopu 6 matou ringa ki tenei tikanga bou."