WAIKATO.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VII, Issue 20, 31 December 1860, Page 3

WAIKATO.

Ko te pukapuka e mau nei, he mea tuku mai na Waata Kukutai kia taia kite "Karere." I korerotia tenei, kei kiia, i ahu mai ia i te Kawanatanga. E pai ana hoki te Kawana kia taia noatia ki tenei nupepa nga korero a tera a tera, ahakoa rere ke i tona whakaaro; otira kia ata pai ano te korero, kia kaua he kupu whakakake kite Kuini.

E tore ta matou korero e hold inaianei kite whakaaro mo te tikanga Kingi Maori. Kua oti ano tera e matou te korero i era atu "Karere." Kua korerotia e matou tona tikanga e he ai te whakakotahitanga o te Maori ote Pakeha, kite kahore e whakahonoretia nuitia te mana o te Kuini; kua korerotia hoki nga h* tun kite Maori e tupu ake kite Maori ana tohe ia ki taua mahi—tera hoki tona tikanga he whakakahore i te mana o te Kuini ki enei motu. Heoi, e mohio ana nga rangatira o Waikato, kua he noa iho ta ratou mahi Kingi. Tenei ake pea, ka whaki i tona he—te whakarerenga iho o taua mahi huakore, ka tino tahuri kite rapu tikanga e tupu haere ai te iwi. He kupu ruarua nei a matou, mo te rarangi whakamutunga o tenei pukapuka, koia ra tenei, —"Ko te " tikanga ki Taranaki, i a matou e " haere nei ki reira whawhai ai, ka"hore he he ki reira o ta matou " whawhai, no te mea hoki kua ma"rama a reira i enei takiwa hei " whawhaitanga ma te Maori ma te "Pakeha." E hoa ma, he rawa tenei whakaaro. Kahore ano i marama a Taranaki hei whawhaitanga. Ko ta Wiremu Kingi ratou ko ona hoa whakauru, he whakahihi kite mana o te Kuini, a, ka tika Ida pehia iho. Ko ratou katoa e uru atu ana ki taua mahi whakahihi, mo ratou hoki tona whiu. Ki ta matou, mei kahore te pokanoa atu o etahi iwi, penei, kua oti noa atu te kino, kua whakamutua e Wiremu Kingi tona pakanga. Ko tona mutunga tenei e mutu ai; na

konei matou ka ki atu ai, kaua a Waikato e whakauru atu kite whakaroa noa i taua whawliai, ta te inea, kahore lie painga mo te Maori e tupu mai ana i roto, he kino anake ana liua. *? / f :/ rf- . ...y...'-—■.. /■ »..-»~ ■.-*.,,> ...,.■ , •,[..'• -•*- Tihemal, 1860. Timatanga korero a nga rangatira o Ngalihaua raua ko Waikato mo nga he o rolo o Waikato—mo nga muni mo nga tahae— kia whakamutua taua ma hi kino. \ . Ko te tikanga tenei: kia lakoto pai taua tukiwa i Waikato nei limala atu i Ngaruawahia, a whakamulu kite puwaha. Kua korero nei matou kia mania e nga rangalirst kaloa aua he, kei waiho hei poke ki Waikato nei. Kaore e pai kia whakakinoa nga likanga pai kua takolo nei; engari me whakamulu rawa enei mahi raruraru. Nga Pakeha, me waiho i o ratou kainga i roto Waikato, a puta noa kite puwaha. I ki ai matou kia waiho ratou,* bei Pakeha alawhai alu, alawhai mai. Ta matou tikanga tenei, kia mau tonu enei ritenga, kia lakoto tonu ki roto o Waikato. Tenei te mea i rongo ai nialou ki le kupu a te Kawana ki a Waaia Kukutai, ma nga ware Pakeha e he ai, ma nga ware Maori ebe ai; inaianei kei te mabi matou i nga bara o Waikato, kei waiho hei tikanga wehewehe i waenganui o nga iwi Pakeha o nga iwi Maori. Ki le oli enei bara i a matou te mahi. heoiano, me ki ake enei iwi erua hei iwi kotabi i raro i te Ture. '< Heoiano ta matou i whakaaro ai ko te ki no ki Taranaki, hei reira he kino ki nga Pakeha. Ko a malou Pakeba e nobo ana ki o matou kainga Maori me waiho ki a nialou, kaore be kino ma matou ki a matou nei Pakeha. 2. Te tikanga mo le tangala male i le Pakeha : ka kitea te tangata nana i patu, ko ia ano hei uiu mo tana hara; te mate kibai i kitea te Pakeba nana i paiu me ata kimi marire; ka kitea, me male ano laua Pakeba, ki te kore e kitea, me aia kimi ano. Ma te ture pea ia e whakaalu. E kore boki e pai kia male nga tangata kaloa mo laua langata kotalii; engari mc waiho ano i runga ilo le ture tikanga

o. Te likanga mo te Pakeha male i le Maori: me penei ano. Ka male te Pakeha i le Maori, ko ia ano hpi utu mo tona hara ; kite kore e kilea le tnngaia nana i kohuru, nieaiarapiiano,a, me mateki leriiengao le ture; e kore boki e pai kia mate te tokomaha mo le langata koiahi. Enei ture'a matou i wliakatakolo ai mo Waikato, limata mai i Maungatautari, a Peria, a Maungukawa, a Tamaliore, a pula noa ki lepuwaha o Waikaio, la te mea hoki ko nga isvi lenei kua mahi i nga ritenga o te lure. Koia ka whakaiakoioria e maiou enei riienga kia lupu pai ai nga ritenga ki o matou takiwa, kia mahia pailia nga ritenga o te lure ki Waikaio. * -4. Ko te likanga ki Taranaki,- i a malou e liaere nei ki reira whawhai ai, kahore he he ki reira o ta matou whawhai, no le mea hoki kua marauia a reira i enei takiwa hei whawhaitanga ma le Maori ma te Pakeha. 3. Ko te likanga ki Waikato, a tae atu ana ki Aknrana, kua oli te whakatapu, kahore he whawhai ki konei. Na Matutaera Potatau, Na VViremu Tamihana Te Wahap.oa, ralou ko nga rangaiira kaioa o Ngatihaua, o Waikato enei Ture.