Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VII, Issue 16, 15 August 1860, Page 1

Ko tenei, kua oti te mahi o te runanga ki Kohimarama. I tae atu te Kawana, ratou ko ana apiha, ki reira i te 11 o enei ra, na runga atu i te poti o te manuwao nei ote " Nafta." Eua huihui nga rangatira ki tatahi kite karanga ki uta (ko ta te Maori ritenga hoki): no te unga ki uta ka tahi ka whai haere te ropu o nga tangata, kei mua ko Paora Tuhaere, he rangatira no Ngatiwhatua, e kawe haere ana i te kara o te Kuini; tona arahi tenei i a Kawana tae rawa kite whare runanga. Ka tae te Kawana ki tona nohoanga ka tahi ka whakaputaina e ia ana kupu poroporoaki hei Whakaotinga mo te runanga; whakamaoritia ana e Te Makarini, hari pu te whakahokinga ote runanga. Tera ano kei tetahi wharangi o te Karere nei taua korero whakamutunga a te Kawana,

Ka mutu tena ka karanga a Te Makariniki a Hoii.,Kin^Te,Anaua kia wnakatika mai, na, tu ake. Heoti ano, ka mau te ringa o Kawana ki tetahi rakau tokotoko, he mea tino ataahua—tona hiriwa hei whakapaipai, me nga tohu o te Kuini, me te ingoa ano Jioki o Hori kei runga i te hiriwa e mau ana—hoatu rawa e te Kawana, i te ingoa o te Kuini, mona tena; ka hoatu ano, e torutahi nga rakau, ko taua tu ano, hei kawe enei mana ki etahi rangatira tokotoru o Whanga"nui—ko Te Mawae,ko Pelii Turoa, ko Aperaharna Tipai. Ka, tahi ka puta te kupu a Kawana, ka mea, kp te whakahaunga mai tenei a to tatou Kuini atawhai ki a ia, kia tukua e ia enei tohu aroha ki aua tangata, hei utu mo ta ratou mahi paiki tona Kawanatanga i Niu Tirani, i kitea nuitia inga wa kua pahure nei. Ka mea hoki te Kawana he wahi pai tenei hei hoatutanga, inahoki ka tukua i te aroaro o nga rangatira nui o era nga wahi katoa o Niu Tirani. Heotiano, ka rere atu te ringa o Hori ka, mau ki nga rakau. Na, ka tahuri tana titiro kite runanga, ka tahuri mai ano ki a Kawana, ka mea, ". Whakarongo mai e Kawana! Kia rongo mai hoki koutou e nga rangatira o tenei runanga! Kua tae mai ki ahau te tohu o te Kuini (ka hapainga ake i konei te rakau) —ko tana tohu aroha ki tona tangata Maori. Na, kia rongo mai koutou! Hei tohu ano hoki tenei moku ka piri tonu ki te Kuini. Ka u tonu ahau kite Kuini, a mate noa ahau. Ka hemo au, ka riro tenei rakau i taku tamaiti, ka whai mai ano i te tikanga o tona matua. Na, ka waiho tenei rakau tohu mo ratou ka piri kite Kuini, ake I ake! ake V Ka mutu i konei, ka puta atu te Kawana ki waho, ka eke atu ano ki te poti; na, ka whakakua nga ranga-

tira i to ratou waiata poroporoaki. No te heketanga o te ra ka whati nga rangatira, eke ana etahi Id te " Emu," he tima iti nei, hoki ana ki Akarana; ko etalii ka noho atu, ka Ratapu marire ki Kohimarama. Kahore i whai takiwa kite taone, hohoro tonu te hoki ki o ratou kainga, he awangawanga hoki kia tae ki o ratou whanaunga e mate ana i te rewharewha. Ko tenei, kua tae atu nei ki tona hapu ki tona hapu, kia Id atu matou tera ano te mahi ma ratou kei ta Pita Te Hon, te rangatira o Katapere. Tona taenga atu ki tona kainga i nga wiki e rua ka pah em o nei, karangatia ana e ia he runanga, rupeke katoa ana nga tangata o tona whenua, na korerotia ana nga mahi katoa o te runanga nui nei o to ratou iwi Maori. / Koiano ko te mutunga pai tenei o te runanga ki Kohimarama—tona huinga tuatahi i hui katoa mai ai nga rangatira o Niu Tirani. Ka tahi ka kitea te v» T hakaaro tika o enei rangatira. Kahore i waiho Ida puta nga puhaehae o te ngakau me nga niauahara o mua, rupeke tahi ana kite mihi tetahi ki tetahi, kite hurihuri marire i nga tikanga e tupu haere ai, e ora ai te Iwi Maori./ Ka puta rate haeata ote rangi pai! IS ate whakapono i para te huarahi e kake haere ai te Maori, a, heoi te mea mana e arai ko te ngoikore, ko te kuare o te Maori ano./ Ka mau tonu te riri mete mauahara i roto i nga iwi, penei, e kore e kake hohoro te Iwi Maori, ka roa rawa te takiwa e rite ai te tino whakakotahitanga kite Pakeha. I tika ano te korero a Tamati Waka Nene i te ra timatanga o te runanga, i mea ra, " Tae mai ana te Kawana ki a tatou, tae mai ana hoki te Ture o te Atua ki a tatou, i ora ai tatou. Na te Ture ra ote Atua i huihui mai ai tatou i tenei

ra kite whare nei." He rangi pai pea tenei ka ao ake nei mo te Iwi Maori! Ka whakarerea iuaianei nga ritenga kino a te Maori, ka whai i nga tikanga pai ate Pakeha; ka whakamutua te ture Maori, ka tango ki nga ture tika, ki nga ture marama ate Pakeha; ka tahuri ke i nga whawhai, i nga tautohetohe huakore nei, ka rapu ki nga mahi o te atanoko. I penei hoki te ahua o nga korero i tenei runanga. / Kua takoto hoki te tikanga o nga rangatira Maori e whai whakaaro ana, he nui nga painga mo te Iwi Maori e tupu mai ana i te runanga. $ Kua mohio hoki ratou he timatanga tenei mo ratou e tino kitea ai amua atu te mahi Kawanatanga —he timatanga ia mo ratou Ida tapoko atu ki nga runanga whakarite ture mo tenei motu. / Otira me whai tonu ratou kei takoto ngaro enei painga; ara, ko nga tamariki me tuku atu ki nga kura kua oti nei te whakarite e nga Mihinare, e te Kawanatanga hoki; kia akona ratou kite matauranga o te Pakeha, kia nui atu to ratou kaha i to nga matua kite whakahaere runanga, kite rapu tikanga e ora ai te iwi. Waiho nga tamariki kia akona; na ko nga matua me mahi ano kite hinengaro i tukua mai ete Atua ki a ratou, me rapu i te pai mo te iwi; a, ma konei ka tupu haere ai te Maori, ka whai ingoa hoki i roto i nga iwi nui o te ao. Kua whakaaetia ano e te Kawana tetahi runanga penei a te tau e takoto ake nei, 1861. Heoi, kia hira ake te pai o tera ito te tau nei 1860. Ahakoa karangatia ki Akarana,ki Poneke ranei, ki hea atu ranei, me haere nui mai; me tuku atu e nga iwi katoa o te motu nei tona tangata me tona tangata kite runanga nei. \ Kua mea hoki etahi, kite karangatia tera runanga hei Akarana ano, e kore nga tangata e haere mai

ite " Upoko ote Ika." Kei waiho, e hoa ma, i runga i te whakaaro penei. Kahore hoki lie tikanga o tera, o te wahi e tu ai te runanga. Kaua e waiho ma te puhaehae ki tena e arai tenei main e hua nui ai te pai mp koutou. | ? Ko ta matou hoki tenei i tiao Kiahia ai, kia tupu haere te Iwi Maori ia tau ia tau, kia puta ai hoki he iwi nui, he iwi ora, a kia tino whakakotahitia mete Pakeha, kia whiwhi tahi me ia ki nga painga katoa e tau iho ana ki nga tangata o te Kuini. Hei tera Karere te whakaotinga o nga korero a nga rangatira o te runanga. Kua tae mai te pukapuka o nga korero o te hui o nga Maori ki Katapere i korerotia ra; taria kia ata pau nga korero o te runanga ka taia enei hei tirohanga ma koutou. Tera ano kei tetahi wharangi o tenei Karere nga, "Korero whakatuturu" i takoto i te runanga i te ra whakamutunga ota ratou mahi. I whakaaetia nuitia enei kupu e te runanga, kotahi tonu te kupu i whakahe atu ai etahi. Ka whakatika atu matou, ta te mea, e tino whakahengia ana e ratou katoa, e te tini o nga rangatira mana, whai whakaaro hoki, tera mahi kuare, te "&ingi MaQri." I korerotia hoki e matou tona tikanga i tera Karere. Tenei hoki te rongo puta hou mai i Waikato, ko etahi o nga tangata i uru kite whakatu Kingi kua motuhake inaianei, a e whakahe ana. Ka kite hoki ratou kahore ona pai, e maumau kau ana te Maori i tona taima, i tona mahi hoki ki tera mea tinana-kore, e kore e wheau kua memeha.

Ki ta matou whakaaro, kahore he wtiakaaro kino, kahore he riri kite Pakeha i timataria ai tenei mahi whakatu Kingi; otira, e rite ana ki te hanga tamariki, e rere haere ana i runga i tona whakaaro hanga noa; waihoki, kia hoha i tona whakapataritari, ka mutu te takaro, ka hold ki to ratou matua ki a Kawana, hei hoa niona kite rapu i nga tikanga e tupu ai te pai kite Iwi Maori.