KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VII, Issue 9, 31 May 1860, Page 12

KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

NO TE 1 O MEI TAE NOA KI TE 51. Ka tu te Keiti, no Poihakena, mete kawe rongo mai i era atu Koroni o Atareiria—i rewa mai hoki ia i te ra tahi o te marama nei, tutata mai ana te rongo. Ka rongo matou, kei te mau tonn te utu o te paraoa ki tera i korerotia ra, a, e ahua ake ana kia kake, te ahatia e nga utanga nui i te paraoa no Amerika. Ko nga utu tenei e koreroiia ana: mo te paraoa lualahi 23L, mo te paraoa tuarua 20;. mo te lana; witi, e waru hereni tae noa ki le warn bereni mete hikipene; papapa witi, 1 hereni mete terepene, ara, mo te puhera; taewa, e 7 pauna tae noa kite ngahuru pauna; aniana, e rua tekau pauna tae noa kite 23 pauna mo te tana. Ko nga utu ra tena i Poihakena, i Poipiripi. E rere ke ana te utu ki Arareiri; ko le paraoa, e 21 pauna tae noa ki le 21 pauna mete awhe; witi, e iwa hereni mo te puhera. Kei Hopataone e rere ke ana hoki ; ko te paraoa, e rua tekau ma wha pauna, tae noa kite 25 mo te tana; witi, ngahuru hereni mo te puhera; taewa, e ono pauna ngahuru hereni tae noa kite whitu pauna; aniana, 16 pauna tae noa kite 20 pauna mo te tana. Ko te pai ra ote utu i tenei taki-> wa, koiano kei to matou korcro ano te tika, ara, ko te tohe tonu a matou kia tino uaua te whakahaere parau mete whakato kau leni te tini o te taonga ka hono tonu te puta mai i tawahi, a, tenei kei a tatou te tikanga o te makete hei whakanui i nga hua o te ahuwhenua. Ko te rongo o Poihakena i lata mai nei, ara, no le 10 o nga ra, kei te piki haere te utu mo te witi, mo le paraoa, i reira, i era atu koroni hoki. Ko nga utu tenei o tena wahi o tena wahi, ki tana e koreroiia ana:—Poihakena—Paraoa 21 pauna tae noa ki le 25

pauna; witi 8 hereni lae noa kite 8 mete hikipene; papapa witi kotahi hereni mete -terepene; taewa, e 7 pauna tae noa kite 9 pauna; aniana 28 pauna tae noa kite 35 pauna; ki Arareiri, ko te utu o te paraoa, 20 pauna lae noa kite 21 pauna mete awhe: witi e 9 hereni mete ngahuru pene. Ki Hopatoane, te utu o te witi, ngahuru hereni me teterepene tae noa kite hikipene; paraoa, 23 paana tae noaki te 25; papapa witi kotahi hereni me nga pene e warn, tae noa ki nga pene ngahuru; taewaeonopauna ngahuru hereni, tae noa kite 7 pauna; aniana, e rua te kau pauna. Ko nga kaipuke enei kua u mai i te marama ka pahure neiko teEmere Arihona, he pirikiline, 99 tana, Kapene Teira, no Wanganui, i tu ki Manukau, he mea nga utanga—e toru kaho poaka, 1 keke hinu, 2 tana taewa, 20 puruki, e rima tangata eke; ko te Awaraihi, he hipi, 753 tana, Kapene Koti, no Ranana, he utanga taonga, 113 tangata eke; ko te Keiti, he paaka, 542 tana, Kapene Piripi Hone, no Poibakena, he utanga taonga, 8 tangata eke; ko te Ewana, he bipi, 645 tana, Kapene Ritihana, no Ranana, he utanga taonga. 64 tangata eke; ko te Erene Ruihi, he paaka, 336 tana, Kapene Rohi, no Nowa Kotia, he utanga taonga, 235 tangata eke; ko te Wikitoria, he lima manuwao, 3 nga purepo, 600 tana, Kapene Nomana, no Taranaki, i tu mai ki Manukau; he kawe tana i nga hoia 180, o te Ropu 40, me nga hanga hoki o te whawhai, ki Taranaki tetahi lima manuwao hoki ote Kuini, ko te Koriria, 11 nga purepo, 580 tana, Kapene Panana, no Taranaki, i tu ki Manukau; ko te Waiti Wana, he kaipuke lima, 198 tana, Kapene Heremi, no Poneke, no Nepia (Ahuriri), 35 nga kau, mete tini ote taonga, 6 tangata eke; ko te Hira, be kune, 68 tana, Kapene Wiremu, no Wakalu, 100 pubera parei; ko te Hateraiti, he kata, 30 tana, Kapene Hoata, no Nepia, 300 puhera witi, 220 pubera purapura karaehe; ko te Henare, he kuna, 42 tana, Kapene Warihi, no Poneke, 70 pauna tupeka, 1 pouaka tini; ko te Wikitoria, tima manuwao, 3 purepo. 600 tana, Kapene Nomana, no Taranaki, i tu ki Manukau; ko te Ereiha, he kune, 58 tana, Kapene Kiana, no Nepia, 134 puhera witi, 10 puhera kaanga, 88 takai taonga; ko le Hepa, he kune, 58 tana, Kapene Karaka, no Nepia, 133 takai taonga, 11,200 tereti, 1 hoiho, 2 tangata eke; ko te Hamiroka, be kata, 35 tana, Kapene Makimana, no Karaitiati (Katapere), 851 puhera witi, e 9 tangata eke; ko te Keti Tiakete, he hipi, 1597 tana, Kapene Kira, no Riwipura (na Mereponi

mai), lie utanga taonga; 149 tangata eke.. Hira ake te pai o lenei kaipuke i to nga kaipuke kal'oa e rere mai ; ana ki Niu Tirani. I le tunga o taua kaipuke ki Akarana-nei, i eke atu a Kawana Paraone ki runga ki te matakitaki, raua ko tana- hoa, ko elahi alu Pakeha rangatira hoki o te Kawanatanga; -ko te Pirinihi Arapala, ko te tima hari meera, 705 tana, Kapene Poutene, no Poihakena, he utanga taonga, 26 tangata eke; ko te Pereira, he pariki,-148 tana, Kapene Koti, i rere mai i Hawai, e rima nga kaho hinu kokonata, 400 hua kokonata, 2 tana tarutaru maroke, 2 tangata eke; ko te AVaiti Wana, he kaipuke tima, 198 tana, Kapene Heremi, /no. Poneke, no Nepia, 35 nga kau, 40 e wha pouaka, 43 tangata eke ; ko Tanilini, he kune, 67 lana, Kapene Tuaii, no Otakou, 4000 puhera ooti, 40 poaka paipa ; ko te Eataira, he kaipuke lima, 285 tana, Kapene Teone, i tu ki Manukau. no Taranaki, no runga hoki, 26G hipi, 240 pauna paia, 17 hanaraweli 80 puhera, purapura karaehe, 10 takai, 15 tangata eke. Ko nga kaipuke enei i rere alu i konei:— ko le Ataratiki, he kuna, 71 tana, Kapene Keri, ko Poihakena, he rakau kani, 7000 pulu, kolahi tangata eke; ko te Pelerapeini. he paaka, 215 tana, Kapene Paro, ino Poih a ken a, e 48 tana kapia, 880 pauna wunihipi, 2 takai hiako hipi, 25 tana taewa, 400 puhera papapa witi, 5000 pauna aniana, 54 tangata eke; ko te Hila Pere, he pariki, 188 tana, Kapene Makekene, mo Nukatera, 42 laewa ; ko te Hone Rahono, he paaka, 295 lana r Kapene Pere, mo Warapareiho, he pehanga kohatu ; ko te Iloli Henehona* he pariki, 171 lana, Kapene Tieme, mo Nukatera, he rakau kani, 6000 pulu; ko te Waiti Waua, he kaipuke lima, 198 lana, Kapene Heremi, mo Nepia, mo Poneke, lie utanga taonga, e 7 nga tangata eke; ko te Mewihi, he kuna, 50 tana, Kapene Henehana, mo Wakatu, 10 lana paraoa, 4000 putu rakau kani, 2000 tiwalawala, 2000 toeloe whare, 258 takai taonga ; ko te Wikiioria, tima manuwao, e 5 purepo, 600 lana, Kapene Nomana, no Manukau, e rere ana ko Taranaki; ko te tima manuwao o te Kuini ko te Koriria, 41 nga purepo, SSO tana, Kapene Panana, no Manukau, e rere ana ko Poneke; ko te Haparailie, he kata, 50 tana, Kapene Parana, mo Nepia, 6 tana paraoa, 4 tana papapa wili, 25,000 putu rakau kani, 40,000 toeloe whare, 429 takai taonga; ko te Keili, he paaka, 342 tana, Kapene Piripi Teone, mo Poihakena, tona utanga 54 tanataewa, 4825 pauna hum hipi, 2 takai hiako hipi, 20 tana

paraoa tuatoru, iU tana paraoa, 40,000 putu rakau kani, 75 lakai taonga, 47 taogaia eke; ko te Hataraiti, he kata, 50 tana, Kapene Kola, mo Nepia, lona utanga, 50,000 toetoe whare, taonga rerere ke, 5 tangata eke; ko te Waili Wana, be kaipuke tima, 49S tana, Kapene Hereme, mo Nepia mo Poneke, 20 peke paraoa, 453 takai taonga, 5 tangata eke; ko te Reti Tiakele, he hipi. 4507 tana, Kapene Rira, mo Mereponi, 28 takai hum hipi, taonga rerere ke, 57 tangata eke; Pirinihi Arapata, tima hari meera, 705 tana, Rapene Poatene, mo Poihakena, 400 tana taewa, 45 lakai huru hipi, 163 hiako, 42 hanaraweti wheua, 700 taringa pihi, 114 peke aniaoa, he taonga rere ke, Si tangata eke; ko te Ilepa, he kune, 58 tana, Kapene Ivarana, mo Nepia, 2785 poro rakau 2 peke paraoa, 435 takai taonga; ko te Eatira, he kaipuke tima, 286 tana, Kapene Teone, no Manukau, e rere ana ko Taranaki, 40 tana hanga lioia, 45 tangata eke; ko te Perei, he pariki, 448 tana, Kapene Koti, mo Whakatu, he.pehanga kohatu. Ko nga kaipuke enei o te tahaiika i u mai ki konei lac noa ki to 4 5 o nga ra: —4-6 nga kaipuke, huia katoatia nga lana, 4047, nga tangata eke 489, nga puhera witi 2866, nga puhera kaanga 466, nga puhera parei 44, nga puhera aporo, pea, 192; huihuinga kai rakau, ara, te karepi, te kuini, 500 pauna; e42 tana taewa, 44 hanaraweiti aniana, 44 hanaraweiti pumikini, 5 hanaraweiii poaka whakapaoa, 45 hanaraweiti poaka tote, 25 hanaraweiti muka, i hanaraweiti honi pi, 60 karona hinu paraoa, 7 h tana hinu tohora, 44 tana kapia, 26 poaka, 42 heihei, 5 kau, 4500 tiwatawata, 4420 rakau laiepa, 55,500 toetoe whare, 55,000 rakau kani, 504 tana wahie. Ko nga kaipuke hoki i rere atu mo te lahatika, huia katoatia, 45; huihuia nga tana, 1479; nga tangata eke, 120; me ana utanga taonga mo te hokohoko, mo te oranga hoki. No muri mai 7i nga kaipuke. Huia nga lana 2458, nga tangata eke 225. Huihuia ona ulanga, 9755 puhera witi, 548 puhera kaaanga, 4 87 puhera aporo, 594 puhera kolakola, 09 lana taewa, 59J tana kapia tana hinu tohora, 41 hanaraweti poaka whakapaoa, 154 hanaraweti poaka tote, 1 hanaraweti honi pi, 27 hanaraweti ika whakapaoa, 15 hanaraweti pumikini, 9 hannraweii nicroni, 5 hanaraweti tiihr, 40 ha* naraweii kutnara, 40 hanaraweli tanapa, 2 lianaraweti karotc, 20 hanaraweti tangai rakau, 550 pauna liarni, 249 hipi, 4 hoihoi, 22

, heihei, 63poaka, 400 putu pou whare, 4500 j tiwatawata, 409,000 toetoe whare, 96,000 putu rakau kani, 500 pu rakau poro, 572 i tana wahie. Huihui nga kaipuke i rere atu i konei mo le tahatika 65; huia nga tana 4493, ko nga ; tangata eke 475, me ana ulanga noa .