KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 24, 31 December 1859, Page 5

KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

No te 15 tae noa kite 31 o nga ra o Tihema. Kahore kau he rerenga ketanga i roto i nga makete o Atareiria, tae noa ki nga rongo puta hou mai nei i Poi hakena o tc 14 o nga ra o tenei marama. Ko te paraoa e riro whaka* uaua ana, a kahore boki e tangohia nuitia te witi, koonaulu, tae anakite7 hereni mete toru pene, tae noa kite 7 hereui mete hikipene, mo te puhera. E kuraru ana te wha* kaaro o nga mohio kite utu mo te witi a houanga nei, e pehca ranei, e neke ranei e hoki ranei. Kei Wikitoria, e whakaarohia

ana, era e hoki iho nga ulu i o naianei. Engari ki Alareiria ki le Tonga, e kiiaana, ka neke, a e mea ana hoki nga kairaahipaatmi, ekorea raiou witi e lukua ki nga utu e whahuaMa ana inaianei, no te mea, e iti ana nga wili o houangae toe nei; aletahi, herererere no lewhakaaro o nga tangata mo nga kai e kotia nei, e nui ranei e iti ranei. E penei tonu ana te ngoikore hokohoko i te wa i timataria ai te kawe i nga kai bou kite makete, no te mea hoki, e rokohanga ana pea te hunga i iti ona paamu e le mate moni, na tukua tonulia a raiou kai i roto i te wa pakeke. Kua ata hurihuri e matou nga korero katoa kua puta mai nei, a e mea ana matou, era ano e pai nga utu mo nga kai e utaina alu i konei. Koiahi te mea ewelii nei. Tena pea e male i te raki nga riwai kaore i whakatokia wawelia. Otira he tau raki tenei ki nga wahi katoa ole ao, kalahi ano te raumati i lino pukaka ai te ra ki Ingarani, ko lenei; aki te Kepa o Kuril Hopa hoki (te whenua e noho nei a Kawana Kerei), kahore ano he pata ua kite whenua, a laka noa ngamarama 13. Ko nga kau ko nga hipi, e hemoana i te mate kai ite mate wai, tini noa iho. Kei nga wahi whakatupu riwai ki Atareiria i era lau, he mano he mano nga tana i te hauhakenga, i tenei tau, he tino korerawa. Engari, ki Akarana nei, i tua pai. Aliakoa kaore i nunui nga riwai o era kua whakatokia wawetia, tena, e hua ana, e pai ana hoki; heoi ka ai mea pea tatou hei hoko aiu ki tawahi, hei utu hoki mo nga tini mea e ulaina tonutia rnai nei ki konci. ft Ko nga kaipuke enei kua u mai i roto i nga wiki ema ka pahemo nei. Ko le Waili Huana, kaipuke lima, -198 tana, Kapene Herama, no Poneke no Ahuriri, he utanga taonga, 2 tangata eke; ko le Roari Wahere, kaipuke tima, 291 tana> Kapene Honiana, no Poibakena, he ulanga taonga, 12 hoiho,

4 langata eke; ko te Perarapene, he paaka, 21 5 tana, Kapene Honi, he ulanga taonga, 25 langata eke; ko te Erieha, he kune, 56 tana, Kapene Kene. no Ahuriri, he pebanga kohatu; ko leHarima, he hipi, 1402 tana, Kapene Paraone, no Riwapuru, he ulanga taonga, 214 tangata eke ; ko te Roari Abere, kaipnke tima, 216 tana, Kapene Keneti, no Whakalu, no Taranaki, he utanga taonga, 900 pauna paia, 200 pauna hiako hanga hu, 6 pouaka hua rakau, 17 langata eke; ko le Haparaiba, 50 lana, Kapene Pareno, no Ahuriri, he ulanga taonga. Ko nga hokinga alii enei :—Ko to Hira, he kune, 68 tana, Kapene Wiremu, ko Poneke, ko te Kahere, he kune, 212 tana, Kapene Kaningama, ko Hangahai, tona utanga 70,000 whili rakau kani, 6 koare, 600 pauna tihi; ko te Torowhini, he kune, 41 tana, Kapene Taoli, ko Ahuriri, tona utanga, 5000 piriki, 500 pou me nga kaho taiepa, 21 tana wahie, 25 pod whare, me elahi taonga, 1 tangata eke; ko te Pekeha, he kune, 45 lana, Kapene Paraia, ko Ahuriri, tona utanga 6000 whiti rakau kani, 6000 toeloe wbare, 1200 liwatawata, 11 paihere ropi; ko teWaiti Huana, kaipuke tima, 198 tana, Kapene Herama, ko Ahuriri ko Poneke, tona utanga, 80 peke paraoa, 20,000 whiti rakau kani, 15,000 toetoe whare, 700 pou, me eiahi taonga, 28 tangata eke; ko te Perei, he perikitina, 106 tana, Kapene Makilonara, ko Poihakena, tona utanga, 15 tana kapia, 181 hiako kau, 14 tangata eke; kote Roari Ahere, kaipuke lima, 296 tana, Kapene Keneti, ko Taranaki, ko Whakalu, be utanga taonga, 14 tangata eke, ko te Roari Wahere, kaipuke tima, 291 tana, Kapene Honiana, ko Poihakena, tona ulanga, 150 hiako kau, 61 hanaraweli tihi, 1055 pauna huru hipi, 150 hipi, 16 tangata eke; ko te Perarapene, he paaka, 215 tana, Kapene Honi, ko Poihakena, tona utanga, 78 lana kapia, 6900 pauna huru hipi, 2000 whili rakau kani, 1000 pauna tihi, 21 tangaia eke; ko te Erieha, he kune, 56 tana, Kapene Kene, ko Ahuriri, tona utanga, 15,005 whiti rakau kani, 19,000 toetoe whare, 2000 pou, 50 hanaraweli taru maroj ke, me eiahi taonga ; ko te Noamahara, he j hipi, 846 tana, Kapene Pareire, ko Kiuama, ■he pehanga kohatu; ko le Taina, he kune, [9l lana, Kapene Ritera, ko Hopataone, to-

na utanga, 25,000 witi rakau kani, 850 pauna poaka, 266 pauna tihi, me elahi taonga, 4 tangata eke. Kua u mai i te tahatika, 77 nga kaipuke, huia nga tana 1810, 207 tangaia eke, nga utanga, 1810 puhera witi, 726 puhera kaanga, 7£ tana riwai, 66 hanaraweti aniana, 16 pouaka kupere, 1 pouaka hua heihei, 1170 pauoa pata, 5 hanaraweti poaka whakapaoa, 7 poaka ora, 2 kau, 5 hoiho, 20 heihei, 157 hipi, 10 tana hinu tohora, 8 tana hinu tohora, 2 tana hinu paraoa, 5 hanaraweti hihi tohora, 2 hanaraweti tihi, 14,150 pauna hum hipi, 52£ tana kapia, 865 tana wahie, 500 whili pou whare, 1150 pou me nga kaho taiepa, 5400 tiwatawata, 25,100 loetoe, 106,650 whili rakau kani, Sh tana kohatu kapa. Ko nga hokinga atu kite tahatika 67 kaipuke, huia nga tana 1571, 253 tangaia eke, me nga taonga.