KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.
NO TE 1 TAE NOA KI TE 15 O NGA RA O Nowema. Ko nga rongo o Poihakena tae iho ana ki te 2 o nga ra o tenei marama. E kiia ana e ahua raru ana te makete witi, kaore te witi nie le paraoa o tangoliij nniiia i lenei lakiwa. Ko nga kai lioko e nni ana le witi e pnpuru to mi ana k;a (;ir :mo ki ta ralou ulu i pai ai, ki leki u; L 2ol. !0 nio le paraoa Alireila, mo u; paraoa pai ; olira kaore tenei ulu e paingia e lo hunga lioko paraoa.
E kiia ana kua limaia te raki. Ko letahi o nga nupepa o Metirana e mea ana. " Kua rongo matou, ka lino mate nga witi o Hingetana i te raki, he whenua whakaiupu nui tera i tc wiii, kei etahi wahi, kolia ana hei laru maroke, ko etahi, tukua ana kia kainga ete kau. Kei Woromi, e kiia ana, e nui ana te pai o te tupu, otira, kei te mate ua ano a reira." Ahakoa tupu nga kai o Atareiria, mate ranei, be mea whakahari ano te nui o nga kai kua ngakia nei i tenei lau. Ahakoa nui noa alu te kai e mahia e o tatou kai mahi paamu, e pai ana; —e lino hari ana matou ki nga .rongo epuia tonu mai nei, e. kiia ana hoki, eahua pai ana te tupu o te kai ki nga wahi katoa. Me he mea ka tirohia te upoko korero i te mahi o nga kaipuke, tena 8: kitea, i whakahokia mai i Poihakena te utanga paraoa Hiriana i kawea atu e te Parerapene. No muri nei ka hokona letahi wahi ki Akarana, ko te utu tenei, 231. 10 mo te tana. Otira, he nui te witi kua ulaina atu ki Poihakena i runga i le Moa, i te Perarapene. E nui ana ano ia nga paraoa me nga witi e pae nei hei kai ma konei; na, ko la matou tenei e pai ai, kia ora nga kai a houanga nei, kia oti te whakapu te whakamotuhake te wahi hei oranga mo tatou, na, kia nui ano nga toenga hei uta atu ki tawahi hoko ai. Ko nga unga mai enei i era atu .wahapu, ko te Haparaiha, he kata, 50 tana, Kapene Parane, no Ahuriri, tona utangq, 90 puhera witi ; ko te Hewba, he kiiii«% 56 . tana, Kapene Karaka, no Ahuriri, 4 tangata eke ; —ko te Perarapene, he paaka, 215 tana, Kapene Hone, no Poikakena, tona uianga ko nga witi me nga paraoa ano i utaina mai i Hiri, me etahi taonga, 5 tangata ekeko IP . he liipi, 799 tana, Kapene Pete-; pii ihi, no Uanana, he utanga taonga, 132 tangata eke; —ko te Pekeha, he kune, 45 tana, Kapene Paraea, no Ahuriri, he pehanga kohatu, i tangata; ko te Mimi-Raik?,. he kune, 97 tana, Kapene Kenehele, no Otakou, he pehanga kohatu; ko te Ane Hanehana, he pereki, 250 lana, Kapene Patana, no Ahuriri, he utanga taonga, I tangata eke; ko te Waiti Huana, kaipuke lima, 198 lana, Kapene Herauia, no Pon'eke no Ahurin, he utanga taonga ; ko ie Ana. he kune, 57 tana. Kapene vVarihi, ko. Ahuriri, he pehenga kohatu; ko te Porowenehara he paaka. 000 lana. Kapcne'Malini, he kaipuke uta hoia na tc Wiwi, 220 nga hoia kei runga,. no INiu Kareionia no Poihakena, he tiki kai mai, ko te Erieha, he kune, 56 lana, pene Kcne, no Ahuriri, he pehanga kobaiu; ko ic Hiri Para, lie pereki, <75 tana, Ka-
pene Pata, no Niukaihera, tona utanga 200 t?na waro, 500 puhera kaanga, SO kaho piwhi tote. Hoki atu ana ko te Taniati Henare, be pereki, 234 tana, Kapene Petona, ko Otakou, tona utanga, 152,500 whili rakau kan», 50 peke paraoa, 1 pouaka hiako hanga hu, 10 langata eke; ko te Torowhini, he kune, Kapene Faati, ko Ahuriri, lona utanga 3852 whiti rakau. 4000 loetoe whare, 400 tiwatawata, 8,500 pereki, 120 peke paraoa, me eiahi laonga, 2 langata eke; ko te Ana, he kune, 37 lana, Kapene Warihi, ke Ahuriri, he pehenga kohatu; ko teTarawara Paraiti, he kata, 50 lana, Kapene Kihari, no Manukau ko Taranaki, tona utanga 25,000 whiti rakau kani; ko te Waiti Huana, kaipuke lima, 198 tana, Kapene Herarna, ko Ahuriri ko Poneke, tona utanga 40,000 whiti rakau kani, 33 tana paraoa, 500 whiti pou whare, me etahi taonga, 55 tangata eke; ko te Moa, he pereki, 257 tana, Kapene Anibana, ko Poihakena, tona utanga 5000 puhera witi, 48i puhera papapa, 6900 pauna pata, 4240 pauna huru hipi, 260 karoua hinu tohora, 222 hiako kau, 24 lana kapia, me etahi taonga, 1 7 tangata eke; ko te Hewha, he kune, 56 lana, Kapene Karaka, ko Ahuriri, tana utanga 6110 rakau kani, me etahi laonga, 12 tangata eke;—ko te Perarapene, he paaka, 215 tana, Kapene Hone, ko Poihakena, tona utanga 77i lana kapia, 750 pauna huru hipi, 800 taringa kau, 570 puhera witi, 125 karona hinu tohora, 10 tangata eke; ko te Mameta, he hipi, 1233 tana, Kapene Henare Waili, ko Poneke ko Banana, tona utanga 52 tana kohatu kapa, 31 tana kapia, 1000 pauna haru hipi, 1 tangata eke ; ko te Poiowenehara, 600 tana, Kapene Maiini, he kaipuke hoia na te Wiwi, ko Turona; ko te Haparaiha, he kata, 50 tana, Kapene Parane, ko Ahuriri, tona utanga, 25,000 whiti rakau kani 20,000 toetoe whare, 5 tana paraoa, me etahi laonga. Kua u mai i te lahatika, 64 nga kaipuke, huia nga lana 1410, 157 langata eke, nga utanga, 2384 puhera witi, 585 puhera kaanga, 6 hanaraweti riwai, 144 hanaraweti poaka tote, 14 hanaraweti poaka whakapaoa. 708 pauna hinu poaka, 1 pouaka hua heihei, 10 hipi, 24 poaka, 42 kau, 1 hoiho, 2 tana hinu tohora, 5 tana hiako rakau, 49j lana kapia, 55 tana, kohatu kapa, 16 hanaraweti muka, 695 tana wahie, 100 pauna huru hipi, 2600 whiti, 15 tana pou whare, 54 poro kauri, 1210 pou me nga kaho taiepa, 5000 rata, 50,000 tiwata-
wata, 85,000 toetoe whare, 81,300 wbiti rakau kani, 1 poti weera. Ko nga kaipuke i boki atu kite tabatika 69—huia nga tana, 1551, 213 tangata eke, me nga taonga. Ko nga ulu hokoboko enei lae noa ki tenei lakiwa. Mea Paraoa, Paraoa, tuatahi, 241, te tana. Paraoa, tuarua, 20/. Paraoa, no nga mira Maori, W. tae ana ki te 16J. Pihikeie, e piki ana e heke ana nga ulu. 225. 265, te rau pauna. Taro, te rohi 21b., 6d. Papapa, Is. 3d. te puhera. i Kb. Te ti, 91. 10s., 10/. tepouaka. Uuka, 4d., 6d. te > una. Kawhi, 10d. te >au i y. Raihi, 2d. e iKtuaa. Hopi, 355. mo te Uanareweti. Kanara, lod. te pauna. Poaka Mk Era Atc Kai. Te piwbi mete pirikahu, 7d. mete Bd. in® te pauna kotabi. Poaka,(mea tote, mea tote kore,) sd.me te6d. Mea Ora. Kau Waiu, 8/. 12/. mo te mea kotabi. Kuwao Kau, 25,40 hereii mt te mm ketaki.
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/MMTKM18591115.2.9
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 23, 15 November 1859, Page 5
Word count
Tapeke kupu
1,161KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE. Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 23, 15 November 1859, Page 5
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.