HAERENGA KI HAURAKI, WAIHOU, TAURANGA, OPOTIKI, ROTORUA, MAUNGATAUTARI, WAIPA, WAIKATO.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 22, 31 October 1859, Page 5

HAERENGA KI HAURAKI, WAIHOU, TAURANGA, OPOTIKI, ROTORUA, MAUNGATAUTARI, WAIPA, WAIKATO.

E hoa ma,Ka tahi ahau ka hoki mai i te whakataka haere i enei kainga. E rima aku marama i haere ai ahau, na, he whakapuaki tenei i aku whakaaro ki nga mea i rongo ai i kile ai ahau. Oiira, e kore e roa aka korero, kei lioha koulou, ka kore hoki e whakarongo mai. Whakarongo mai. Ite27 o nga ra o Aperira, 1859, ka rere matou ki Waiau ki te whenua koura, ka u, ka haere ki uta, ka tae atu ahau kite Whare o Arakuri, ote rangatira o Kapanga, he nui te atawhai o tenei tangaia ki a matou ko aku tangata, ko tana hanga tonu ki nga Pakeha katoa. Na konei manaakitia ana tona ingoa e matou. I puritia ahau e ia ki tona whare nobo ai, be whare papa, e rua hoki nga ruma. I taku haerenga kite whare-moenga, ka kite abau i nga mea o roto, he moenga, he tepu, he nohoanga, he karaihe, he kanara, he parahi mahunga, he heru, he laora horoi, he hopi; ntii atu le pai, mete mea hoki kei tetabf whare ote taone enoho ana. Me penei nga tangata katoa, kia pai o ratou whare, me timera anake, me whai ruma, ko nga wharemoenga, kia whare ke rno nga tane kia whare ke mo nga wahioe. Nui atu te kino 0 te whare timera kore, ka mamae hoki nga kanohi ite auahi; mete whare ruma kore hoki, nui atu te kino, he maha nga he eputa 1 te moe huihui ki ie whare kotalii, hei aba i korerotia ai nga kino o tera tikanga poaka. Ko etahi atu o nga whare, he kino rawa atu.

kahore e pai hei whare noho mo te tarigata. Otira, .te roa taku kitni i te take i peoePai te ahua, i kite hoki ahau,iie nui te niatii kai waipiro a nga tuitnmariki; kotahitonu ta ratou mea e hiahia ai ko te waipiro, he mea tiki ki Akarana ki Waiheke, a i nga Pakeha o reira ano tetahi. He aha ki a ratou te kai pai, te kakahu, te whare. Na konei hoki, ko nga mahinga kai, kahore he taiepa, waiho noa iho hei takatakahi ma le kararehe. He iwi rawakore tenei, ekore hoki e kahaki te whakatupu kai, kaati tonii, ko etahi kai ouou nei hei mauawa kau e tupu ma ratou, kohore kau mo te hoko: a ko te utii riro mai mo a ratou rakau, ka pau atu hei hoko rama. Na, e peliea tona tukunga iho, to tenei tikanga? Tona tukunga iho koia tenei, e kore e roa ka ngaro, ka memeha atu nga tangata, raahue iho, torutoru iho nga tamariki hei noho i te kainga i muri i a ratou. E hara koia tenei i le mea whakapoui'i ? He mea whakapouri. Tena ; me pehea, na wai hoki te he ite mea na ratou anake ano? E hara i te mea ko te Pakeha bei bao i te whenua mana anake, engari, te mea pai, kia noho tahi kia mahi tahi nga Pakeha ; me nga Maori. - E rua nga whare-karakia o tenei kainga, he whare papa, olira pouri noa iho te : ngakau oo ratou miniia, o o ratou kai-wha-kaako, ite kore tangata e kitea ki rotb. E nga tangata o Waiau, e ara, maranga 'ake i te moe, taliuri atu ano kite ara tika, kite mahi ano i nga mahi a Te Atua. I rongoahau,h3nui nganama o tenei iwi, a tohe ana ahau kia hohoro te wbakarite, he mea taumaha hoki te nama, he mea hohoro te tupu te nui haere. Ko etahi o nga nama, kotahi te kau tau o te natnanga, ko etahi, tekau ma rima nga tau e takoio ana ; ko enei me bohoro touu le whakariie. Ka whai moni ano me he mea ka tahuri : kite mahi rakau mo nga mira kani. E hara tera ie noho mangere noa iho i kainga Maori. A kia pera ano ki nga kainga katoa, kia hohoro te whakarite i nga nama, kia whakamuiua rawatia taua mahi te nama ; e mea aua hoki a Horomona, " Ko te tangata i te nama, hei pononga ia ma te tangata nana i whakatarevva mai."—Whakatauki 22. 7. (Hei muri te roanga.)