HOUHANGA RONGO KI TARANAKI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 20, 30 September 1859, Page 2

HOUHANGA RONGO KI TARANAKI.

Taranaki. E hoa, e te Kai ta o te nupepa o Akarana. Tuhia tenei korero kia rongo hoki nga Pakeha, no te mea kua tino matou i runga i te lino ture olngarani, kia peneitia hoki te lure ki Niu Tirani, kia kotahi ano te lure ko le lino kupu pai; o>ira lenei ake ano buihui ai nga Maori ki le kimi likanga whaka-kotahi, kia kotahi le lure, ko te lino lure o lngarani hei whakawa i nga mea kaioa. Waiwakaiho. Oiaraua le hapu. lie Maunga rongo na Ihaia ratou ko Nikorimamaki nga tangaia o Kaipakopako. Kalahinei ka maute rongo, ite27o Akuhata, i 859 onga lau o lo tatou Ariki a IhuKaraiii. Ka patai a More Waiihora, he monita no te Hahi Weteriana, ka patai kia Ihaia Parareka, Korerotia niai tou whakaaro kia rongo te iwi nei. Ka tu mai a Ihaia. Tenei taku whakaaro, Ekore au e hoki ki le kino kite kohuru a mua ake nei; ekore au e pa ki a Te Mangara, he mea tapu tana ki au, kei wliakapaea au e te ture o Te Atua, o Te Kuini. Tena, kite hoki koe kite kino, ko wai hei uiu mo lau he? Ko an ano. Ma wai koe e tuku kite male ?Ma nga iwi katoa ote ao, mana au e kawe kite ture o Te Kuini, ma lana ture au e paiu. Tena koa, e Tamati Tiraurau, lau kupu. Tenei ano; kua rongo le rangi, te ao katoa, i toku he; ko lenei, ka whakarerea eau te kino, te pakanga; ekore hoki tewai maori e heke atu ana ki le moana e hoki ano ki tona puna i rere mai ai. Hei ritenga tenei mo aku hara. 'l enei te upoko kutu nei; herua ki roio ks Huiierangiora, kua awhiiia au etc ruru kci kaiia c le kutipo. Tukud

I mai te aroha o aku whanaunga ki a au. Tukua mai! E Tamati Tiraurau, ko te nolle pai ranei koe? Ae; pono tonu, hei tohu ki o matou whakapaparanga o muri ake i a matou. Ngaiirahiri te hapu. Ka tu a Nikorima Ngahaupakeke, ko Pukere, ko Te Waia Te Riri, me ona langata katoa i roto i tenei liapu. Ko ana korero tenei e mau i raro iho nei, bei tiliro ma|nga iwi e noho ana i teao, ma ngaPakeha hoki: be pono ta matou ae ; pono tonu, hei lohu ki o matou whakapaparanga o muri ake i a matou. Ka tu a Nikorima: Tena koe, e te iwi, whakawhitia mai te ra ; homai te ora. Whakarongo ake, e te whanau, koia ia, e te pono, whakaorangia au. E kore au, e te iwi, e hoki atu whakamuri; ko Huiterangiora tenei; he ora tona ingoa; ete pono, whakaorangia au! Whakarongo mai, e nga iwi o raro, o runga, o lai, e te tua-whenua ; kua whakarerea e au te kino, te pakanga, i te 27 o Akuhata 1859. E kore au c pai kia hoki tuarua au kite kino, no te mea kua papaki o matou ringa kite pai. Ka patai atu a More: He pono to kupu? Ka ae mai, Ae. Kite leka koe kite lure, ka pehea te lure ki a koe? Ka whakamaiea au. Ma wai koe e patu? Ma nga runanga katoa o Niu Tirani, o te lure o Te Kuini hoki. Kei runga ko Pukere: Tenei laku kupu. E kore au e hoki kite patu tangata; kei te webi au; he mea piro ki a au ic mate. Whakarongo ake, e nga runanga; ka penei au mete har.ga tio e piri ana kite toka, tipu tonu, mau tonu. Mo te whakawakanga anma, mawai koe c whakawa? Ma nga runanga o te lure, o Te Kuini boki. Ka tu a Tamali Pawa ki runga: Whakarongo mai; e kore hoki au e piki kite wahi tapu, kei horomiaaue te Taniwlu, ara, e le lure, kei mate au. Ma wai koe e patu ? Ma nga runanga katoa o Te Kuini, o tc Maori, o te lure ote Atua, ole tangaia. Ka tu, koTe Wala Te Riri ki runga; E lika ana, e teiwi, e te runanga; kua taemai au ki Huiterangiora, kua kite au ite ra; kua mahana au, kua hoki mai taku mauri. Tiheia, tiheia, mauri ora ! Epono ranei to baka ? Ae. E kore koe e hoki kite kino? Ekore. Ka hoki koe kite kohuru ka peheatia koe ete ture oTe Kuini ? Ka whakawakia au. Ma wai koe e whakawa? Ma nga runanga katoa oTe Kuini. E kore ranei e riri ion iwi ki a koe? Kahore; note mea nakuanake taku kohuru, ko au ano hei utu; ma te Kai-wha-kawa au e whiu. Ko tenei tikanga oati kua mana i runga i tenei iwi, i a Ngaliawa, ku a

manaakitia e le iwi o Ihaia raua ko Nikorimo enei korero. E wha ran nga kai tiliro oNgatimaniapoto, ko Tikaokao, ko Te Wetini. He Maungarongo na nga tangata o Waitara, o Te Kaipakopako, ki a Nikorima raua ko Ihaia, ko Pukere, ki o matou hoa whawhai i roto i tenei iwi kotabi, i a Ngaliawa, kia whakamutua te whawhai, kalahi nei ka mulu i le 27 o Akuhaia, 1859 o nga tau o to tatou Ariki o Ihu Karaili. E mau i raro iho nei nga korero o to matou oalilanga, o le runanga o Huiierangiora raua kotepono. Kei runga, ko Te Taliana Papawaka, Kaiwhakawa Maori, ka patai ki nga langata o Kaipakopako, o Waitara. Kei runga ko Pene Mange. Ka mutu ia te pakanga, ko le Alua, ko teture, liel liaki i au; ki le patu tangata aii, ko an ano hei utu mo laku he. Korua ko wai? Ko au anake. Ma wai koeewhakaae? Ma le tare 0 Ingarani, o nga runanga katoa ole lure o Te Kuini. Kei runga, koTamihana Te Arohi; Taku kupu tenei; me whakarere e ahau aku hara 1 konei, me aku kino, ara, te whawhai: ko te ra hei oranga moku; ko Te Atua, ko le ture, hei liaki i au; kite kohuruau, ko au anake. Ma wai koe e whakawa? Ma nga runanga katoa o te lure. Kei runga ko Te Manga ra; Ae; lenei ano laku kupu. Me pupuru oku ringa ki nga hihi ole ra: i pahure au i lekino: lie mea whakarihariha te kino ki a au; ko le lure hei palu i au, me ka hoki au kite kino. Korua ko wai? Ko au anake. Ma wai koe e whakaae? Ma nga runanga katoa i rolo i oku rohe katoa. Kei runga koTe Ilapimana Toheroa: Tenei ano laku kupu: Ka mulu iaau le whawhai, Ki le he au, ko au anake hei ulu mo taku kohuru. Ma wai koe e tuku kite mate? Ma te lure oTe Atua, ote langaia. Korua ko wai? Ko au anake. Ka lu ko Matin Te Waero llereiawhangawhanga: He kupu ano laku; na te ra au i titiro ai; ka rere ake au kite pupuri : i te ra, ka whiwhi au ki nga mahi pai o te ture olc Alua; inaianei ka inahuei aau le liara, ko te ture hei tiaki i a au: ki le he au, ko ahau anake hei ulu mo taku he. Ma wai koe e tuku? Ma mga runanga katoa. Ka tu a Henare Te Waokauri. Etikaana; ka eau te kino; ko te lure oTe Atua hei liaki i a au; kite meaka he au, ko au ano hei utu mo taku he. Ma wai koe e tuku? Ma te iwi katoa i raro ote lure. Ka tu Ihaia Te Wharepa: Tenei ano taku whakaaro, kia rongo mai koulou; ekore au

e hoki ki le kino kei whiua au e te lure kite mate; kite mea ka hara; au, ko au ano hei utu mo taliu he kohuru. Mo wai koe e tuku kite mate? Ma te iwi katoa, put'a noa i oku robe katoa. Ko enei korero kua waiho e lenei iwi, e Ngaliawa, hei tumuaki 1110 te iwi katoa. Kerei, • Mokena, Kipa, Natahira. Ko enci nga kai tishituhi. Turanga, Ilepelema 3, 1859. E AKU lIOA AROIIA, Tcna ra koutou. Teneikua kite ahau ? i a koutou nupepa e haere mai ana ki konei, kia rapua te take o te mate e huna nei i te tangala ; ka whakaac aliau ki nga korero o enei pukapuka, ka ki aiu aliau ki a koutou; he tika, na nga kakahu lioa na nga likanga. hou te langata Maori i ngaro ai. Ko nga korero hoki a oku malua, a oku lupuna, kaore ratou e ponei i mua, e matemate au.- : au; kolahi lonu le male i pa mai ki a ratou, ko •' Rewliarcwha" le ingoa o laua male/ i nma, ka whanau nga wahine hapu, whanau tonu, tupu ionu hei langata ora, ko ienei, e aku hoa Pakeha, kei ie mohio au ki te mate ole tangaia Maori e male nei le tangaia. Na nga kakahu ole Pakeha; ko te take ole kakahu, ka man le Maori ile kakahu ka pa mai te matao, ka waiho hei lake male mo ic tangaia. Ko lelalii, he kai kino, he kai i nga kai momona, he hinu kei roto, ko te hinu kei roto hei palu i le langata: ko a nehera kai, erua loan, he aruhe, Ire kuniara; kaore ralou e male, he kai maro hoki. Ko telahi, lie kai rama, he puremu; he lahae; ko enei mea hoki kua oti i te Ture Atua te ki, kia tapu nga mea katoa ; s koia tenei, iinya, eiapu ana le turo, inaianei, kua pon te lure, ko le lure hoki i lakahfa nei, ka lahuri ka ngau i le langata. Tcra hoki le kupu kei a Maliu, 7 ie upoko, le G le rarangi. Aua, e aku hoa, le rapua te ora o le langata, kaore c tika kia ora le tangaia. Kua oli te kie oku kaumaiua; Toiiu, he kainga; nrolu ngarongaro, he langata.' Ka m " to - Patq Na Petera Kaiiutia.