KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI 0 NGA KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 19, 15 September 1859, Page 6

KORERO NGAKINGA KAI, HOKOHOKO, ME TE MAHI 0 NGA KAIPUKE.

NO TE 1 TAE NOA KI TE 15 O NGA RA O HEPETEMA. Kahore kau he korero hou i runga i te mahi hokohoko o muri mai i tera Karere, heoi nei, ko te hono tonu o te u mai o nga kaipuke i lngarani me nga kaimahi motenei whenua, tona lini; he pai tenei kia hua nga Pakeha ole motu nei, ka whai tangata hoki hei tango hei boko i nga hua o te whenua e whakaiupuria nei e tatou. Kua pari nei te lai, a ki le mea ka tika le whakahaere e tatou, katahi ka lino koni ake a Niu Tirani; e koa ana matou ki le kupu e rangona nei, e whakanuia ana nga mahinga kai i tenei lau, a nga Pakeha a nga tangaia Maori ano hoki, mahue rawa o era tau ka pahemo nei. He tau pai rawa lenei mo tenei mahi, na, e mea ana matou, tera e manakohia nuiiia te kai i roto i nga lau e haere ake nei, lie liiiro hoki na maiou ko le nui o nga kai o te ao e pau ana ki Atareiria, ko le lini o nga Pakeha e u tonu mai ana ki konei, ka rua: na konei matou i whakaaro ai, ka hokona nuitia nga kai e whakatupmia ana e o tatou kai mahi paamu, hei oranga mo tanjjata o konei ake. D Kahore he rerenga keianga o nga ulu makete ki Atareiria kia rangona ki nga korero hou kua tae mai nei i Poihakena, engari ia, e ahua neke ana nga uiu ole witi ote paraoa, e kiia ana hoki, e kore haere ana nga pehanga, a, e kino ana te wili ki Wikitoria ki tetahi wahi o Atareiria. Ahakoa kore te wili o konei i tenei tau, ahakoa utaina nuiiia mai i Alireira, i Poihakena, no muri nei ka utaina aiu ano i konei ko te wili ko te paraoa, i riro alu ano ki Atareiria, a he nui ano hoki te paraoa kua utaina atu ki nga wahapu o runga, kakitea ki tenei, ka whiwhi nui tenei pilo oto tatou motu ki le rawa, me he mea ka kaha te mahi a nga langata kite whakapuia i ona hua. Ko nga kaipuke enei kua u mai i roto i nga wiki e rua kua pahemo nei :—Ko te kaipuke pai rawa nei ko te Perei o te Ohiana, 806 tana, no Ranana, he ulanga taonga, 176 tangata eke;—ko le Hiri Para, he pereki, 175 tana,Kapene Karoi, noNiukahera, tona ulanga 240 tana waro ;—ko te Hori Poroka, he hipi, 630 tana, Kapene Wita, no Ranana, he ulanga laonga, eke mai ana i runga 5 Apiha, 61 hoia, 6 wahine, 5 tamariki, o te 65 o nga Rangapu hoia; 47 Pakeha eke;— ko te Kahere, he kune, 212 tana, Kapene Kaningama, no Poihakena, he utanga taonga, 6 tangata eke;—ko le Erieha, he kune, Ka-

pene Keene, no Ahuriri, tona manga 730 puhera wili, 7 tangata eke;—ko te Ana, he kune, 57 tana, Kapene Warihi, no Ahuriri, he utanga taonga;—ko te Mimi Raika, lie kune, 90 tana, Kapene Keneliete, no dago, he manga taonga;—ko te Waiti Huana! kaipuke tima, 498 tana, Kapene Herama, no Ahuriri, no runga hoki, tona utanga, 450 hipi, 45 tangata eke ;—ko teEatera, kaipuke tima, 286 tana, Kapene Hone, kei Onehunga, no Whakatu no Taranaki, tona uianga 42 pouaka, 44 hanaraweti poaka whakapaoa 2 , kaho pata, 21 kau, 227 hipi, 20 peke riw'ai, meeiahi taonga, 42 langata eke;—ko te Pekeha, he kune 45 tana, Kapene Paraea, no Ahuriri, tona utanga;—ko te Mere Rouiha, he kune, 50 tana, Kapene Turohi, no PotiKupa, tona utanga 618 puhera wili, 7 tangata eke;—ko te Hewha, he kune, 56 tana, Kapene Eweringama, no Ahuriri, me telalii ano o ana mea i utaina mai i Mereponi ;—ko te Henare, he kune, 42 tana, Kapene Warihi, noOiakoii, he pehanga kohalu. Ko nga hokinga atu enei :—Ko te Moa, he pereki, 258 tana, Kapene Anehana, ko Poihakena, nga utanga oi tana riwai, 500 hiako kau, 41 pokai ropi, 5 tana paraoa, 5 kaho hinu tohora, 29 tangata eke; ko te Komete, he perekitina, 92 tana, Kapene Koke, ko Otakou, tona utanga 65,000 whiti rakau kani, me etahi ano o ana taonga i utaina mai i Niukahera, 4 langata eke;—ko teEatera, kaipuke tima, 286 tana, Kapene Hone, i rerc atu i Onehunga ko Whakatu, ko Taranaki, ko nga wahapu hoki o runga, 9 tangata eke; ko te Erieha, he kune, 56 tana, Kapene Keene, ko Ahuriri, tona uianga 400 whiti rakau kani, 15.000 toetoe whare, 20 taha wahie, me nga taonga, 2 tangala eke. Ko nga unga mai i te tahatika 52 kaipuke, huiauga tana 4167—175 taugata eke, nga uianga 4201 puhera wili, 956 puhera kaanga, 12.1 lana r i wa i ? 5 jj ele an j ana} gg ha _ naravveti poaka, 23 hanaraweti poaka whakapaoa, 580 pauna hinu poaka, 120 pauna honi, 4 pouaka hua heihei, 22 tana hinu tohora, 52 lana kapia, 2i tana peha rakau, 15 kau, 2 hoiho, 8 poaka, 101 heihei, 800 whiti 16 lana pou whare, 11,000 rata, 2260 pou me nga kaho taiepa, 4500 whiti rakau piko, 95,000 toetoe whare, 46,400 whiti rakau kani, 364 tana wahic, 1 poli, 6 paihere rakau hua. Ko nga hokinga aiu ki to tahaiika 56 kaipuke, huia nga tana 7G7—422 langata eke, me nga laonga. Ko lenr-i korero mo nga kaipuke rerc ki to tahatika i nialiuc i i lera 'Karere' o te 51 Afeuhma.

Ko te Pirinihi Eruera, ko le pereki i u mai i te Motu o Pirinhi Eruera i te kawe tangata mai, kua hokona e Kapene Patara o Mangonui kite wero tohora. Heoi nei te mahi whakawhiwhi moni ko tenei, kite hunga mohio ano ia, a ko te mea pai hoki tenei hei kawe moni mai kite motu nei. Ekore pea e roa ka uru etahi o nga kaipuke o Akarana ki tenei mahi. Kua u mai i te tahatika, 55 kaipuke, huia nga tana, 4248,--465 tangata eke, nga manga, 4585 puhera will, 4289 puhera kaanga, 26 puhera ooti, 42 peke purapura karaehe, 40tanariwai, 8 hanaraweli aniana, 40hanaraweti paukena, 5 kete kumara, 5 pouaka remana, 425 pauna honi, 4 pouaka hua heihei, 70 pauna pala, 672 pauna tihi, 722 pauna hinu, 55 hanaraweli poaka whakapaoa, 44 tana poaka tote, 2 kaho piwhi tote, 42 poaka, 2 heihei, 2 hoiho, 560 hipi, 2 kete muka, 71 tana kapia, 26 kaho hinu tohora, 24 paihere hihi tohora, 22 tana kohalu kapa, 420 tana wahie, 4550 pou me nga kaho taiepa, 790 whili pou whare, 5,000 rata, 4400 tiwatawata, 407,500 toeloe whare, 500 whili pou wapu, 92 pihi rakau, 44,480 whili rakau kani. Konga hokinga ki le tahatika 52 kaipuke, huia nga tana, 4179,-150 tangata eke, me nga laonga. Ko nga utu hokohoko enci lae noa ki tenei lakiwa: Mea Paraoa, Paraoa, lualahi, 2{/. te tana. Paraoa, tuarua, 4 8/. Paraoa, no nga mira Maori, 46/. tae ana ki te 48/. Pihikele, e piki ana e hekc ana nga utu. 225. 265, le rau pauna. Taro, le rohi 21b., 6d. Papapa, Is. 6d. te puhera. Kai Ke. Te ti, 9/. 405., 40/. te pouaka. Huka, 4d., 6d. te pauna. Kawhi, 40d. te pauna. Raihi, 2d. 2<H. te pauna. Hopi, 555. mo te hanareweti. Kanara, 40d. le pauna. Poaka Me Era Atu Kai. Tc piwhi mete pirikahu, 6d. mete Bd. mo te pauna kotahi. Poaka,(mea tote, mea tote kore,) Sd.me ie6d. Kati Waiu, SI. 42/. le mea kolani. KuwaoKau, 25, 40 hcreni mo te mea kotahi