KO INGARANGI ME TONA IWI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 5, 15 March 1859, Page 3

KO INGARANGI ME TONA IWI.

UPOKO 2. Te Nohoanga o nga Romana ki Ingarant. I tera upoko i tuhituhia nga korero mo Ingarani me tona iwi imua, 1800 nei nga tau kua paluire ka tacki naianei. I kiia i reira ko le wa luatahi hel malakiiaki alu ma tatou, kia 800 i muri inai o tera lakiwa i korerotia rai reira, a ko te lakiwa o waenganui me waiho, ara, te wa i noboia ai Ingarani e taua iwi rongo nui, ele Romana. Na, te lake i wliakaaroliia ai kaua e korerotia nga niea o taua lakiwa, koia tenei, ahakoa e wha nga rau tau i nolioia ai a Ingarani e laua iwi, no te mutunga o aua tau, ka mabue rawa i a ratou, kaore tetahii) o ratou lamariki i no* iio kia koiabi, tane ranei koiiro ranei; erangi ia ko nga tohu i waiho iho e ratou i le mala o te whenua, e kilea ana ano i tenei ra; na konei nie korero alu ano pea ki a koutou nga raea i mahia e ratou i to ratou nolioanga ki laua whenua, Ilcoi ano lona iwi kaha rawa i kilea kite ao nei, ko te Romana. Na te maia mete kaha o ratou, laea ana nga iwi o nga whenua katoa ole ao, ara, nga whenua ia i mohiotia i taua ra. Ko nga hanga papai o nga whenua i laca e ratou, kawea katoatia atu ana e raiou ki to ratou lino pa pai whaka'uarahara, ki Roma. Ko o ratou ture. he mea ala whakaiakoto na o raiou lohunga, na nga lino mohio o raiou, a, laea noaiia iho ano hoki lenei ra e wkakapaingia ana ano aua ture, ko ciahi kua langohia e le Ingarihi hei ture niana, a tenei ano te man nei inaianei. Oiira kaore i latu te ngakau o taua iwi, o nga Romana, ki aua mea papai; heoi, waiho ana hei whakatupu i te ngakau apo i roto i a ia; na, le rongonga lera ano tetaiii wlienua pai kci lawhili, he pai tona oneone, ahakoa kino ona tangata, inamaia kua mea kia tangohia ma ratou. Otira, kaliorei kitea wawetia he hoia kia pai noa ki tc whakarere i !or;a kainga ki le hue re atu hoki ki tera whenua

whakamalalut whawhai ai, lie whenua kino hoki a Piriiana ara, a Ingarani, i laua laimaNawaf a—roa noa iho, kaiahika oii tetahi ope le whakamene; katahi ka whakatika, e rima it; kau mano o tana ko Aoruha Paratia te ingoa ole rangatira. Ka uki le akau o Piriiana; he oti ano, whakaekea ana e nga tangata o Piritana, lino kaha ana lo ratou riri; otira ma leaha hoki e toa ai u a raiou ? He mohio rawa le Romana ki le whawhai, i tino pai rawa nga palu, lena ko a le Piritone he palu Maori, hn koikoi anake nei o raiou mea whawhai. Mao ana lo raiou Kingi i\. Karaiaku me lona hoa wahine me ona lamahine, kawea ana ki Roma, le laenga atu iki reira ka herea kite mekameka, ka arahina haerotia i nga huarahi o lo raiou pa, hei matakitaki ma tiga tangata; otira, no te korerotangao Kara'akuha kite Kingi o Roma, puia ana tona aroha ki a ia, tukua ana kia haere, a, atawhiitia tonutia ana i.nuiri iho. j Kahore ano ia kia lino tuluru te noho o te Romana kite whenua; akuanei, no te haere--nga kite whawhai i eiahi hoa riri kite auru, ka whakaiika a Poalahia, he Kuini maia tenei no nga Piritone, ka huihui katoa i ana? langata, a hoki rawa mai te Rangatira hoia o Koma, rokohanga iho, kua mau kite patu,. kua tu kite whawhai. He parekura nui whakaharahara taua parekura. Heoi, ahakoa kotahi lona le kau mano o te Romana, riro ana i a ratou ie papa, no te mea, he iwi kua akona ki lena mahi kite whawhai. Hinga ana o nga tangata o Piriiana. e waru te kau mano. Pouri noa iho to ngakau ole Kuini, whakamomori lonu iho, kai ana i terongoa whakamate langaia, male lonu iho:. a riro katoa i le Romana lona whenua. I tenei wahi, katahi ka whiti le ra, katahi ka hahae te ata ka ahua marama. He tangata pai tetahi o nga Rangatira hoia oleRomana, he langaia niaia ano hoki, ko Akarikora lona ingoa: na tona kupu i whakaae ai nga langaia o te whenua kia akona ratou. ki: nga mahi pai, ki le hanga whare, kite aha, kia tika ai. 10 raiou whakahoa ki le hn - nga mohio kua nohoki waenganui i a raiou. He tini nga tail i mau ai le raagimarie, ko le mahi a nga hoia ole Romana i roto i laua takiwa he mahi huarahi, tenei ano etahi o aua huarahi le kilea nei ano inaianei; he hanga pa kohatu tetahi, a, ahakoa kahore he mea whakaplri mo nga kohaiu o aua pa, lu tonu ana, kua horo noa iho nga whare o mnri rawa nei, tu tonu era, he pai no te hanganga, I haere ano hoki nga ope ole Romana ki Kotarana, kei tc laha tonu o Ingarani tera

whenua, ko ana tangaiae whawhai tonu ana kite Piriione; meatia ana e Akirikora, ete rangaiira o te Romana, kia hanga etahi pa ki reira, he mea rarangi liaere i runga ole robe nana i wehe aua whenua; bei arai aiuiai nga tangatao Koiarana, kei haere mai ano ki le uhakararuraru i nga Piriione. Na enei mahi pai i mau ai te aroha o nga Piritone ki o ratou rangatira ki nga Romana; a, i te lakanga o nga lauoOO, i le nieaianga a Roma kia hoki: ona ope, ka pouri nga Pi* rilone r ka tangi mo tona mahueianga i'tona kai tiaki, kua boa arobaiia hoki; a min i iiio i le mea ka maranga ano nga tana o Kotarana, ka luhiiubia atu. e ratou ki Roma kia hoki mai ano lana iwi toa bei >vhakaora t a ratou, i mea hoki, ahakoa he hoa whawbai no ratou i mua, lena i muri iho nieinga ana bei kai arabi, bei kai whakaako i a raiou ki nga mea pai katoa. I le mahuelanga o logarani i nga Romana, i mabue rawa, kabore i noho tetahi kia kolabi. Te mea hoki i pera ai, koia tenei, ahakoa i hoatu ano he whenua ma nga hoia Romana, kihai i luturu rawa ki a ia liei luku mana'ki ona tamariki, engari, ka mate, riro ke ana he hoia ke. Heoi, ngaro atu ana i nga Uingata o Pirilana nga ope i liakina ai ratou, me nga hoa nana nei ratou i hapai ake i roto i te pouriianga, i le kuarelanga, i rokohanga iho ai ratou: na, hoki noa iho ana ki to raiou ahua kuare ra ano, i te whawbai hoki a nga laogaia o Koiarana ki a ratou, a i le mra hoki ka wehea raiou ko nga iwi o era whenua ole ao. Mahue ake nga inara, kaoreingakia, whakaiupu kararehe noa iho; he kai le mahi, he moe, heoi ano, a male noa. Wareware ana hoki i a ratou tenei tiknnga mo te langata kua lakoto nei,ara,kaua kia he noho mangere mo le langata i te mea e noho ana i tenei ao, erangi meneke haere a, a taea noalia tona luiukiianga.