KORERO HOKOHOKO NGAKINGA KAI ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 15, 15 September 1858, Page 6

KORERO HOKOHOKO NGAKINGA KAI ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.

No te 1 tae noa kite 15 o nga ra o Hepitema. Kahore kau he rongo o tawahi i muri mai o tera Karere. He ahakoa, tenei hoki te mohiotia nei, ekore e kake nga makete paraoa, kia tae ra ano kite wa koiinga witi hei reira pea kake ai ranei, aba ai ranei; Otira kite mea ka kake, teoa e whiwbi nga kai ngaki Maori kite aba? e mea ana hoki malou, kabore kau a ratou kai hoi boko am, iuaboki te fciiea mai kite Taone. Kia manawanui lonu kite tuahi, kia nui noa am nga whenua e paratuia, e ngakia, katabi ka poiw te uru o nga kai niahi paamu o Niu Tirani ki le kawe nui i te kai' ki Atareiria, penei pea ka aim atu i konei nga kai mo Atareiria i nga lakiwa ole korenga kai, ka mulu te tika alu i Oropi i Karaponia i Hiri ranei. Ma nga tangaia wbai whenua i Niu Tirani e ala whakaaro niarire ki enei mea, a ka bari malou kite penei nga tangaia o tawabi, kua tino bua nga kai o Niu Tirani, o te tau 1859, mabuc rawa nga kai o era tau, te niaha, te pai. £ koa ana malou, i roto i te lakiwa ngoikore e man tonu nei ki Niu Tirani, ki Alireira, ki nga wa'ui katoa hoki o te ao, kite korero alu ile laonga o raro ole whenua kua kitea tatatia nei ki Akarana; ara, kua kitea he waro ki elahi wahi ole lakiwa ki Papakura ; be waro pai, e kiia ana; a kua kiiea nuitia ano hoki te kohatu e tabuna nei e te Pakeba hei kola, te mea wbakapiri kobalu banga whare, periki hoki. £ bara enei ite mea noa, be mea nui ano, a kite mea e tika tona mabinga, ka kitea nuitia lona pai ki Niu Tirani, ma nga mea penei tetabi wahi e neke haere ai te motu nei. Ka mohio lonu o matou noa Maori, he mea nui tenei kua kitea nei, inahoki e inatau ana ratou, be waro le mea i tere ai nga kaipuke

tima; na, kate wbenuakahore nei i whiwhi kite waro mo nga tima e u ana ki lona wabapu, engari he mea tika atu i lawhiti ka whakanekehia ake te urn mo te ulanga laonga ki r ira, mete ulii ano hoki mo te tungata eke, no te mea hoki e pan nui ana te inorii o nga lima lie! mu mo te waro. Koialii to talou tima-e rererere nei ite tahatika o Niu Tirani, e rua atu kei niun\ ka lata te u mai, ko Te Roari Alien, ko te Roan \Vahcn\ no Ha nana, a ka wbaia mai eriei ete Pirinihi Awhirera mete Eatera. Na, kite mea kahore be waro o flh* 1 irani ake, ka tikina ki Poihakena boko ai; penei ka tae nga mu kite 2f. 5. kite 2f. 10. ranei mo ie tana, ma NiiuTirani hoki e uttt. E kitea ana te pono o lenei, inahoki kbtahi te piiiki, ko te Peuetua, ktia u mai i Poibakena i te 14 o nga ra o lenei marama, tona ulanga he waro, 170 tana, mo nga lima e kiia nei. Oliia, me be mea he waro pai te waro kua kitea nei, a e nui ana, ekore o latou moni e maumauria noatia ki tc tiki atu ki tawahi, engari ko talou e whiwhi kite moni hei utu mo o'N-iii Tirani; a ko eiahi o nga kaipuke o nga koroni e rere nei ki Poibakena, kite uta waro, ka abu lonu mai pea ki konei ki te uta i o latou. He mea whakawbairawa tenci, ekore e kitea te nui o tona pai; he pono hoki na te nui whakaharahara o tona rino o tona waro, i whai rawa ai, # rangaiira ai a Ingarani. Ko lenei hoki tctahi, ko te kohaln raima e kiia nei, ehara i te mea hei whakapiri kohalu hanga wbare anake i kiia ai be laonga nui ano, tenei hoki iciabi o ona tikanga i laonga ai, ko tona mea lenei e lupu ailekai, e pai ai e mbmona ai te whenua kino. Me be mea e rite ana tekaha o o ma tou boa Maori kite kinii ite waro itc kohatu raima me le kaba e wbakaputaina nei e raidii kite kinii kite keri ite kapia, penei ka whiwhi nui ratou kite laonga, aka whai rawa ka rangaiira hacre lo ratou wbenua lupu. Heoi nei nga kaipuke kua u bou mai, ko te Penetua, o 124 tuna, Kapene Paraone, no Poihakena, nga ntanga, 170 tana waro 500tereli; te Poiingi Rahi, he piriki, 160 lana, Kapene Keramu, no Hokianga; lona ulanga, 149 pou- totara mo te wapu i Kuini Tiriti. Ko nga hokinga, ko T»Torqbioi, b* kiinc,

41 tana, Kapene Toati, ko Ahuriri, 83 peke paraoa, me nga taorrga- totno tona* 6 tangata* eke; Te Kahere, he kitne, 212 tana, Kapene- Honi, ko Poihakena, tona ueanga r 450 puhera witi, 400 pauna hihi tohora, 48,000 whiti rakau kani, 43 tangata eke ; tePekeha, he kwie, 45 lana, Kapene Paraia, ko Ahuriri, tona manga, 40,000 toetoe whare, 1000 tiwatawata, 7 tana wahie, 1 tana riwai, 3 tana paraoa, 40 puhera ooiii, 20 puhera kaanga ;—te Hera, be piriki, 12! tana, Kapene Pate, te Era ire Aribona, he pirikilina, 99 laoa„ Kapene Bribe, te Biii o Afleripone, he paaka, 176 tana, KapeneMakeremana, mea te Moa, he piriki, 237T tana, Kapene Pautcna, 4 tangata eke* be pehanga. kohatt* anakev ko Poneke enei katoa. 1 tonoa atn nga kaipuke c wba nel kite tika atu i nga boia ote6s o nga rangapo,kia utaina mai ki Akarana;—ko teHira„ be kune, 68 tana, Kapene Pirito, ko Aburiri tona ulanga, 82 tana wahie, 20 banaraweti: paraoa, me etabi laouga, 2 tangata eke;— leKataruta, be piriki, 118 tana, Kapene Tantnga, ko Poibakena, tona manga, 93 tana, riwai, 4 tana hiuu lohora, 4 tangata ekei Kua u mai T te tnhatika 45 kaipuke, buia nga tana t043, 136 tangata eke, nga ulanga 4691 puhera wili, 4023* puhera kanaga, 4£ puhera papapa, 900 puhera kotakota, tana riwai, 97 bauaraweti poaka tote, 40> banaraweti poaka whakapaoa, 6 banaraweti bin* poaka, 500 pauna hihi tohora, 20 banaraweti peba hanga btr, 5 tana rakauhanga wira, 3 tana kouatu kiripaka, 50& tana wahie, 47 tana binu tohora, 8 tana muka, 42 tana kohalu kapa, 42 tana kapia, 4200 whiti pou whare, 4075 pou, 4700 kaho taiepa, 4000 toetoe whare, 4000 tiwajawata* 3014 whili rakau kaui, 48 hoiho, 44 bipi, 4 poaka. Ko nga hokfnga kf te tabaiika, 49 nga kaipuke, huia nga lana 4144, 401 tangata eke, me nga taonga. Mea Paraoa, Paraoa, tualahi, 18J, te tana. Paraoa, tuarua, 442. tetana, Paraoa, no nga mira Maori 422. taeana kl te44f. Pihiketc, e piki ana e beke ana nga utu,. 2is. 28s, te rail pauna. Xaro, te rohi 21b., sd. Papapa, 4s. 3d. te puhera.