TE KARA KI MANGONUI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 4, 27 February 1858, Page 1

TE KARA KI MANGONUI.

Tena, kei te Karere o Oketoa 31; 1857, nga korero mo te huihuinga o nga Rangatira me nga tangata o Ngapuhi, o te Rarawa me era atu iwi, itu ki Mangonui. Te take i huihui ai, he whakapuaki i o ratou hiahia ki a Te Waiti, Kai-whakawa Tuturu, kia noboia o ratou whenua e le Pakeba, a, he whakca u boki i o ratou wbakaaro mo te whakaarahanga ole kara ki Kororareka. I puta tonu i reira te kupu kia whakaturia hoki be kara ki Mangonui, bei tobu mo to raiou. wbakapiri ki a Te Kuini. Kua rongo matou i ngapukapuka kua tae hou mai i taua wahi, no lo 26 o nga ra o Hanuere kua pabure nei, ka tukua nga karere ki nga tino Rangaiira ki nga kainga katoa boki, i Whangaroa, a, puta noa ki raro, kia buibuta ki Mangonui, kia korerotia nga tikangn, kia mabia boki. Ka oli nga rakau te larai te whakapai e Pororua ; na, no le Turei, no te 2 o nga iao te marama kua pabure nei, ka whakaarabia ki Puke-paraki kite aroaro o nga tangata Maori e ono rau, me nga beramana o nga kaipuke patu weera mo nga pakeba ano boki o reira; ka oli, ka tutungarabu ka whaikorero. E pai ana matou ki lend korero kia taia kite Karere nei, hei matakitaki ma

te tokomaha. INa Pin Kawau i luhitubi, na te Kai wnakamaori ote Kooii ole Kar-wha-kawa Tuturu. Ka -wbakatlka a Ururoa, Rangatira o Wha* ngaroa. E nui ana toku hari kia kite ia Te Kawaua 1 runga i nga ritenga pai o te rangimanetanga. Mea ana boki ki nga tikanga rangaiira o nga Maori kia Te Kawana i tana baerenga ki raro. Oliia, no nga wa ano e whawbai ra, i kite kite ai ratouia ratou ano, ite kotahiianga ai boki ole Kawanatanga; no reira ano boki tenei kara i meinga ai kia whakaarahia e nga Maori he tikanga ano hoki tana; i mea ai, ko tena bei whakakotabitanga i runga i te lino aroha ki a leSniin, me Te Kawanatanga ano hoki. INa, ka mea ano ia, kia karangatia le ingoa o te kara ko Te Kuini Wikitoria naua ko Arapaia; bei tohu ano hoki mo to ratou aroha, whakalioatanga hold kite Pakeha Ka whakatika a Te Poibipi, Pera ano ana korero me la Te Urnora, mo le ingoa ole kara me le lake -i wbakaiuria ai. Ko Hongi, tamaiiia te ingoa mi i nei a Hongi Hika. Wbiawhia noa ake nei ano ana kupu mo le likanga o nga korero a era atu tangata; ka mea. Ko le ingoa ote Ra. kau nei, ko Wikitoria raua ko Arapata, bli wbakante i to tatou wbakaaro pai, tetabi ki letalu; a,bei lobu ano boki mo ta taioa wbakahonore ki a Te Kuini me Te Kawana" tanga ano boki. Na, ka mobioiia ano boki be lure pai te ture a le Pakeba. Na ka | mea an* ,a. Me wbakanui labi ano boki S!a?ouk^^^ t«£li eMore i?£ a ' laikaumatua na teßarawa. Kia nob* pai tatou katoa kia marire i runga i nga likanga whakaboa:' k a pai ano boki tatou, kia rongo kinea tikan« pa,, kia kotabi ano le Ture e af koia ia, ko te Tureanake o tt Pakeha- mi titiro atu ano hoki tatou kite klTkm arc nti i a tatoui tenei ra; otira, ehara iie u! kangaaha ranei, kabore, eogari be wbak a l pumamanga kia kotabi anakl ie Ture Me wbakamaiautau ianei e tatou e Ngapubi 1 US ?f a ' kia noho wbakahoa tatou cetahl k, tetabi, ma reira ka noho ahuareka ai £ ton i runga ake o te whenua." Ko Pororua, Rangatira o Mangonui M» whakakoiahi be likanga ma tatou i tenei™ ki le Kawanatanga o NiuTireni. Na ka ™oZ kite kara. Me hoake e tatou kiaTe WaUi L?, To * m °. ° lalou aroha ' ki a Te Kuini me tana Kawanaianga meana Ture ano hoki; „a, ka huaiua ano le Ki"! tene. Kara, ko Wikiioria raua ko Arap^a.

Ko Te Waka, Rangatira ote Rarawa*- I baere mai matou i tawbiti kite haumi ai koe, bei boa whakaara moui te kara nei, he wbakakitenga ano ilo tatou painga kite Ka* wanatanga. Na, ko la tatou mabi o tenei ra, aua rawae whakakino, kei mea mai o tatou boa, ekore e tika te wbakahaere i nga tikanga i wbakaritea nei e tatou; E mea ana toku wbakaaro, me wJiakatika e tatou te Ture; a, ma etabi atu e wbakapai nga tikanga me ngaYitenga pai boki. Ko Ahuahu, Ngapipi, Tipene, Paora, Heke Ururoa, Anaru, Wiremu, me era atu rangalira i koreromo taua tikanga* Ka whakatika a Te Waiti, Kai wbakawa tuiuru, ka mea. E liari ana toku ngakau ki te tino tohu kua bomai e te hunga tokomaba e huibui, nei hei tobu mo to ratou wbakapiri,. mo to ratou aroba kia Te Kuini mete Kawanatanga. Ka oho toku ngakau me to nga Pakeba katoa i te mea ka titiro atu ki tena kara; tenei boki teiri nei kei nga wahi katoa o te ao; a, e wbakapnmau ana i nga tikanga rangatira kite ao katoa; Tena, e whakaae ano te Maori kna wbiwhi ratou ki nga painga o te nobo lika, tona tohu ia ko te kara nei. I mua lata ake nei, e nbho webi ana tetahi i tetahi. Inaianei, ka haere noa atu tc tangata ki ana wahi katoa e pai ai ia ; e nobo- rangatira ana- nga tangata katoa, e~ wbakarongo ana kite Ture kotabi, ko taua Ture kua mea nei koutou kia awbinalia kia wbakamana. Ka whakaae ano ia kite kara kua bomai nei, kua buaina nei tona irigo* ko Wikiloria raua ko Arapata,bei tohu mo to ratou wbakapiringa kite Kawanatanga. Olira, kia mobio pu ano ratou, he mea noa ki aia te kara ake. Engari be tohu kau ia mo to ratou ngakau pai kite Kawanatanga* ki nga Pakeha boki, me pera te tikanga, a,bei wbakaotinga mo nga mabi o tenei ra me, hurei mo Wikiloria raua ko Atapata, Atjp* hipi hurei.