TE REIHI KAIPUKE, AKARANA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 2, 31 January 1858, Page 1

TE REIHI KAIPUKE, AKARANA.

No te Paraire, 29 o nga ra o tenei marama, ka tu te reihi kaipuke. Pukohu ana te ahua ote rangi ite ata; otira, kihai i whakaaro te tangata tera e nui rawa te ua, no murihoki i khea ai. Ilu a maha ano nga kaipuke o te wahapn; i ie 8 o nga haora i 16 ata, ka pubia te purepo o te Wiremii Waii? tuna, o te kaipuke tunga kara, muri tjta iba, ka horahora nga kara o nga kaipuke katoa me ole Manuwao nei, me o leAirihi; kapi kapi ana i nga kara o nga iwi katoa. Kl waenganui o te waru o te iwa o nga baora> ka timata boki te ua, ka obo te reibi tuatatri, mo nga poti weera. £ rima nga poti i whakatapokoria, e rua o enei poti i boea e nga Maori: kaba tonu to ratou boe kia riro al to papa i a ratpu, oiira i wbati tetahi o nga

hoe o ie poll i alma tere, na reira pea le riro |ai i taua poti, Lahore hoki tenei rara i taea te whakaaro, Te tukunga ibo o taua reibi ko Ponipaia, no Matihana, te poli 1 puta, muri tnai ko Niu Tireni, no Makarauri, ko te Alareiriana, no Paora, te tua toru; ko te Tokeraa mete Maki Rora i wkai mai I muri. I Te Reibi ttrarna, mo nga poli whakateret*re, kia lioki ibo ite toru tana. Tekau ma ono nga poti i whakatapokoria, i tae iti mai enelpoli kite luranga; a, i oho te reibi ite | mea kahore ano nga poti katoa i tae. Ko te Anatina te poti i pnta, i lianga kite Wabapu; ko le Nora Karina tetua rua,ko tepoti hoki tenei i puta i houanga nei. Ko te Reibi tua toru. mo nga kaipnke rere whaka te iahatahav*ia 10 tana tae noa kite 25 tana. E waru nga kaipuke i whakaiapokoria, e toru rawa ano i tae ki te luranga TeTaraiata, no Peneti, le Tei, no Atini, te Hem no Peniba—l I nga miniii i muri o te 12 o nga haora ka tangi te pu whakaoho, ka rere nga poli, ko te Tei ki mua; ano me he mea ka riro ia ia; a, no ka eke noa te Tei, ka mahiie ko te Heni ko le Taraiata kite wbakataeiae-otira. riro katoa i te Taraiata, he poli hou boki, he poti tere ka tahi nei ka 'mann i te niarae ha nga kaipuke o Te Nikora i Waipapa. Ko te Reihi mo n*a Waka Taua i karangatia mo te tua whitu, a. no te mea kahore be waka tiwai i whakatapokoria, ka waiho mo te tuawba. E waru nga waka i whakatapokoria ki tenei reihi, e wha rawa ano nga waka i uru, engari ia be waka papai, wbakapaipai rawa, tokonwba ano hoki nga kaihoe; ako te reibi tenei i ahuarekatia. I te 11 o nga haora ka rite le obonga a nga waka. ahu ana ki Taurarua, maro tonu te uana ate tangata kite hoe, koropnpu ana te waipi te rapa ote hoe; otira, ki hai i lino pai i te nui o te ua, na reira te lino ahuareka ai te reihi ki nga tangata matakita.ki. Ko te tualabi mete luarua o nga waka i rite rite, a, pabi noa; e rima te kau ma rima miniti i te boenga a!u, ka u te waka tuatahi kite kaipuke tunga kara— i penei te ungaio nga waka, ko Hurai. te tuatahi: muri mai ko Te Tare, ko Pikiwabine, ko Tutarakauika. L

Te Reihi tua wha, mo nga potiulaula laonga: heoi, wailio ana bei le tuarima. E wha nga poti i rare, i te 12 o nga haora, i te 2, ka pabi te Tiha, te poti luatahi, koTaruohata te luarua, olira, wahi ili kua riro i te Tikara; ko Mere Ana te poti tuatabi i teii* matanga, a, no te ekenga i mabue aL E loru nga kaipirke i karangatia mo tenet reihi, e rua rawa ano nga inea i lapoko ko te Obipere mete Akeitiana, na reira i kore ai he reibi. Kakore ano hoki be reibi mo nga waka wbai hera, ahakoae rima nga wakal wbakatapokoria- » Ko te reibi whakamutanga mo nga potf rererere, kia kaua e hoki ibo i te torn 4ana, kaua. hoki e neke ake ite i 5 tana, f wha* katapokoria te Whakana, tekata o te Pairata, ki tenet reibi, hei whakatotae kite Akanifri, be kata no Peowhairangi: olira kihai tenet kata i uru; i rere tabi te Whakur.a, otiia kaore i uru kite reibi, ko ia hoki kua tae noa atu kite kaipuke tunga kara, te kau miniti i muri ibo ka tae teEko, muri ibo, ko te poti bou o Hemi Tautari,—be poti pai rawa taua poti, ko te Airono ton* ingoa. Katahi net ano te reibi pai ko tenet, me he mea kaua te ua. Koialii te inea mibaro, mutu kau nga reibi ka niulu ano hoki te ua. Heoi ra, wailio pea mo tera reihi a bouaogo. net te libo pai rawa ai..

Waiwakaiho, Noema-17, 1857» E uoa, e TeMakarijci,— Kua tae mai lau pukapuka ki a au, lota kite au i nga kupu aroha o roto, ki runga ki a taua mahiuga kite Kawanatanga. E boa lena koe, rokohina mai au e to pukapuka enobo mate ana,.ko aku tamarikikua mate; ko nga ingoa enei, ko Hone Kipa, k° Hoani, ko Mere, ko Riwai; kotahi ano te marama ko Oketopa, ko au anake i mabue, be moke, ka huaina toku ingoa ko Hone Ngamoke. Heoi enei kupu. E boa eTe Makarini, lena koe. He rapit whakaaro atu tenet naku ki koe, no U met

kuaiimata te bokoboko whenua inaianeu kia rapu taua i a taua ritenga, ara mo taua mani boko when.ua-.. I te Taete ka timata le korero o nga tangata i te Taone, ko Kaiatore. Te Kaipakopako, Te Oropuriri, huiliuia, e wha te kau, ka hui ki roto kite whare, ka timata le korero, ka karanga a Te Tahana* Whakaamria mai nga u<ao te whenua. Ka ki mai aTe Pareie, E 3000, a tae noa kite SVhakangerengere. Ka wl;a~ kaknhore nga tangata; Kahore ; la niaiou e pai ai '6OOO, Ka karanga am ami aTo Panhfr, Kite kore koutou e pai, heoiauo ra, kei a kouioti anotewheuna ke iaau ano nga moni. Ka karanga mai ano nga tangata. E kore te wlienna e hoalu ki nga mano etoru ake ake. Katahi ka iu a Kntai'ore, EL pai ana au ki ngn mano etoro.' Ka wbakakuhoreiia ete wliakamenenga. Ka ki mat a Kaniera, Kahore, whakakaboretia alii, keia au ano he ritenga mo toku whenua kia rua rawa au, ko te tuku kite Pakeha, ko le wbakaae lioki ki nga mano etoru; ko tenei, kahore, ke ia au ano he likanga. Ka male a Kaiatore i konei i nga kupu a te whakamenenga. Ka lahi au ka in am ki runga. E boa ma, ko Kaiatore tenei, me 'wbakaae mai koutou ki nga mano etoru. Katahi ka karanga mai a Raniera. Erato ranei te iwi katoa, ki nga mano etoru. Ka ki atu au Kia kotabi mano ki a koe, kia koiahi ki a Mabaa kia Karipa kia TeHaeana, kia koiahi ki a Kaiatore. Kaki mai ia, Erato ranei te lwi katoa, Heoi anoena korero. Ka timata ko Hurrangi, ko Te Waka, ko Maboeiabi, ko Mahau. He likanga pakeke, e piipmu ana kiakaua e laekile Whukaii«e--ei ngere. Karanga atu a Pareie, E Hau. ka pakeke anohoki koe. nan nei anohokite likanga kia tae kite Wbakangerengore. Ae hei \\aiongana, ka mum. Karanga atu a Pareie, Kahore, hei le Whakangerengi-re ka, mum. Ka tahi an ka m am ki runga. Itikuaam kia tae ki le YVbakangererg*re ahakoa pakeke mai koe, me haere mai koe! me tango i nga utu; ahakoa ka pakeke mai koe, ka ulua e ahau kia tae kite muiuuga mai oie robe ki le Whafcangerengero, ami whaka te longa kite Taliuiia-a-I'wawa, a te Pukaki o Mangoraka, ahakoa kite kahore e tae le rnri ko nga ritenga marama o te boko whenua kia tae kite mutunga mai: inahoki a Pikipari i miakina e Taranaki, e kawea ana te ritenga boko whenua tae marireki Pikipai i, a. kua kore le pakeke; waiboki he ritenga tenei ki le Whakangerengere. Karanga atu au, E Waka, ka kino tenei, te whakaae te wbakakaboi e, be aba koe i wbakaae ai kite Ikamoana, he aha ko

i pupuri ai ite Whakangerengere? Tukua ra kia pakaru le ki o te whenua, ae ra; o te Whakangerengere; hei kona ka luwbera ai le ki o te Ikamoana, kaiahi au ka wbakaae ki le Ikamoana., He patai tenei naku ki nga tangata pakeke. ara, ki Huirangi. Ka ki aiu au ki a tbafa. Me haere koe kia Ara* pata, me korem, kia wawe te oti te whenua ki uta; kite kahore tera e oti, ekore hoki e oli le Ikamoana. Heoi ena kupu, E hoa, eTe Makarini. Teua koe. Kel pouri mai korua ko Kawana kite maba o »ku korero, waiho au kia rapu aiu i tetabi whakaaro ki a korua, no te mea kua whakaue aKalato re kite Ikamoana kia ulna, nga langata katoa hoki, kia oli pai te whenua ki uta; ko te oli pai ra tenei, me tukii mai e korua tetabi whakaaro kiamaua ko Parihi, ae ra, leiahii kengaki araaua mo I*s ritenga pakeke o nga tangata ki nga mano etoru, ka pupuru hoki ratou i le whenua* Kei le pai ano matia ki ana mano etoru: ka pakeke tonu nga tangata ki tenei whenua, ka pakeke lonu hoki maua ki nga maoo etoru r kei wbea be mea hei whakangawari mo enet kupu ei ua; ma korua eki mai; heoi ano, e pai ana, kahore talou i te biakai kite whenua, E hoa, eTe Makarini, katabt ka wetekia aiu a laua nei wbakaaro boko whenua; kokoe tena, ko au lenei, na laua a Fikipnri ka oli, kua pakaru te ki pakeke o te whenua, kua wbakaae nei nga tangata: ahakoa ili te whenua, ahakoa kino, kua riro kite pakeketanga i mua, inaianei, kua riro> kite ngavvari; ko ta korua whakaaro kia ngawari mai ki a maua. He limaianga mai hoki tenei mo nga whenua pakeke bei tiro* banga mo n«ja iwi. Ka oli lenei, ka limata, ko te Ikamoana, kei te pai au kia nro mai le whenua ki a latou. Ko le ki pnpuri hoki lenei ote whenua kua pakaru nei; ka korerotia a laua ritenga hoko whenua, ahakoa mua, ka pakaru ano le biri, ahakoa hirilia tena whenua, kua oli na te uiu, ka pakaru ano te hiri, he ritenga hoki tenei ki nga mano etoru, me wabi le hiri, me homai hoki be men bei whakamahaua, kei maeke. Heoi ano ena kupu. Ko te wabi i karangatia e koe moku i Tapuae, kua whakaaetia nei a te Ikamoana, me whakaae mai koe, me homai ki a au, nan ano lenei kupu a Manga*, raka ki aau, no mua, kaoreaue mea kia nut rawa, kia kotahi tekau nj;a ika; kei a koe rale whakaaro ki to le Muraiua, kite kore koe e pai, heoi ano. Hohoro le whaka-hoki mai i tena pukapuka me ka lae aiu ki a koe. Heoi ano ena kupu atu ki a koe. Naku na to boa aroba, Na Hone Ropiha Ngamoke Te Kekeu.