TE HUI KI MANGONUI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 13, 30 November 1857, Page 9

TE HUI KI MANGONUI.

(Te Roanga.) Ka whakatika a Hohepa Kiwa."Ka mea.—He kupu mokai taku, e hara hoki ahau i te rangatira, otiia e mea ana ahau ki nga rangatira kia pono nga kupu o tenei runanga, e ai te mea e puta to kupu kia pono ki tana kupu, kia kolahi ano whakaaro o nga tangafa o lenei laha o YVhangaroa kia ata ataxvhai kite Pakelta; nie ma hi nga.

tangata o runga i a ratou likanga, liei aha ina tatou'a pa ton mahi, a ratou whakaaro: me whakaae laiou kia ata vhni kite Pakeha me hernial he Pakeha ki a taiou. koiahi and' 0 .uaiou i'iiKsiia. Ht»oi ano aku kupu " Ka whakaiika a Te Morenga, ka mea,— iva whakaae ahau ki to kupu, i haere mai matou ki le vihakaae i ana kupu. E teiwi « rvgapuhi, kia aiawhai kite Pakeha, ako koutou, e liga Pakel>a nei, kia aiawhai ki a. matou. I aku kupu hoki ki a tatou, e nga Pakeha nei, ko te -kupu. o Te Atua ki run^a 1 nga mea katoa. Iva muiu taku i konei." Ka mea a Ururon, — 4t He kaumctua aie Morenga. he kaumatua ano hoki ahau. Ko te ture p..a tatou, he atawhai kite Pakeha ; kite mea ka rongo tatou kite ture ote Juiini, ma konei e tupu ai le aiawhai kite akeha. Kua tu te kara o Maiki i a matou hei tohu kite pai o teYVaili, oto tatou Kaiwhakawa, ki a matou-; i me?nga hoki, he Ungo ta Majki lawhilo i te whenua mo Te Kuini. He teka. Ko te kino me kape ki muri; i muri nei, e te Morenga, hei pono anake. Haere, e kara, kite kainga noho pai ai; ko te mahi e niahia mai nei e runga. hei aha ma tatou, kowai kia tahuri aiu ki ta ratou mea. E te tamariki tahuri kia matou whakaaro ki le mahi hei mahi ma koutou me whakaae koutou ki nga lure a te Kuini : kite lae mai XVaikato ki Taiamai penri ka whakaae tatou, ae, he pono; heoi'me whakaaiutu taku i konei. " Ka whakaiika a Timoti, tama a Poihipi, ka mea,--' 4 E mea ana koutou, aNsapuhi. Kia atawhai kite Pakeha, ahakoa" kahore hj& i'aketia 1 toku kai;;ga e mea ana ano ahau, ka atawha. ahau ite Pakeha. E Ngapuhi, kia pono a koutou kupu, he Pakeha a koutou, kia atawhai ki a ratou; ko maua ko taku papa 1 to maua kainga, kahore he Pakeha ia maua ; kia pono kupu, e Ngapuhi. Kolahi ano te lakiwa i tae mai ai le kupu o Te Atua mete Pakeha ki Ngapuhi, kite mea ka penei mete hinu te kupu oTe Alua kite ngakau, ka maenene katoa nga mea; otira ! c kove } e kupu o Te Atua e tae penei mai, ma reira nga kupu o lenei whakaminenga, te rite ai ki le atarangi. E whakaae ana ahau ki to kupu ole ture, no te mea no "i* a . va, " l 'P'iu"e te sake o w, r a ture oTe Auini, ko le ture nie te kupu o" Te Atua kia mahiaeiatou kaioa. Ahakoa kahore aku Lakena, ka whakamatua ahau ki a koutou i akeha. Heoi ano aku " Ka whakaiika a Mangonui, tama a Mami, ka mea, —Koiero, eTeUarawa, korero, eHon'gi ; ka ora ahau, ka rongo nei hoki i te kupu a iNgnpahi e mea mai nei ; ko ahea taku kunu.

te rongona ai, ka korero nei hoki ahau,Ja,kd a koutou kupu me korero e ah an ki aku tangata; ko te kupu a koutou motealawbai ile Pakeha, mo te noho marire. Kaua riga manga ote noho pai e rapua; ko le hunga kino kia rite kite manga kino i runga ole rakau pai, ma te hau e motu rere ai; kia pera lioki te bunga kino, hci aha ma tatou ; kua lae mai nei hoki te atawbai, kuataemai hei te Kai-whakawa, kua takiri te ata o te pai. Ete tamariki, whakarongo kite kupu pai a Hongi, kia pono taua kupu i a tatou, maku enei kupu e korero ki Kororareka, a me korero ano boki ki Akarana, kia atawbai tatou ite Pakeba, ki a tatou ano Kia noho marire tatou, ina boki te rongo o runga; mo tatou katoa laua mea, be kotahi boki tatou kite Pakeha. lie tauhou ahan, me mutu aku kupu i konei." Ka whakatika a Hehi Te Hoa, ka mea, —"■ Ko te pakiaka taku e whakaiuai; otira, koia ano be whakatn ano i a ia. E mea ana ahnu, kua mate a \laiki, a, ko tenei, kua tu maro ano; e kitea ana e nga Pakeha katoa me nga Maori. He tika kia whakakoiahi nga iwi katoa. He lai whakapiki aku boa e noho nei, ara, kahore he Pakeha. Na te aiawhai o Te Atua i noho tabi ai lalou i tenei takiwa, a, i whakatamariki tabi ai tatou ki aTe Kuini. Kahore he tangala i kapeu ki waho, na konei i noho pai ai te uuku o te wlienua. E lm-a ana ahau, me whakatuano Maiki. kauate langata e mea me be kohatu le rile o aku kupu ki tana rae. Kahore : e mea alu ana ahau kia alawbai koutou kite Pakeha; ina hoki e nolvo iia i a koulou te Pakeha, kahore a malou. Otira, ka aiawhai tnn'ou ki nga Iwi katoa; kua koiahi latou i tenei ra, a, e whiti nei te ra, ko le rite ia o a ta'.ou whakaaro." Ka whakatika ano ateMorenga, karerelana kupukiuTe Waili, Kai-whakawa, ka men, — ETe Waili, Tcna ra kokoe; kia niana le ture, kia puaki taku kupu ki a koe i te aroaro o tenei runanga kei kiia i Akarana kihai ahau i alawbai i a koe mete lini alu o te Pakeha, Kia atawbai lalou kaloa ki le Pakeha; kia ngawai latou i nga mea katoa, kia lupu ai le alawbai o letahi ki te'.ahi. i>le niabi le Pakeha i lana mahi, a, ko lalou hei hoa mabi, he mahi boki hei pni mo le mai-o. Kia wbiwhi lalou ki letahi kara mo tenei wheitua. E Huirua, Uaua si&a mahi orunga e waiho liei laaira mabi man; kite mea ka wawau tatou, na tatou ano le he. Kei a koe le putake ole kara, ki a malou te kauru. Kia mana i a latou nga kupu o Te liuini, ua te Pakeha lalou i kiiekile ai ia lalou; ko tenei kia atawbai kite Pakeha. E Ilongi,

kia rnaia le luiaki i ie kino. Tenei ano te kino ito lalou aroaroj kohea te wahi i kahore te kino ? E nga rangaiira, ma koutou te kino e male ai." Kawiiakaiika a le Waili Kai whakawa ka niea, " E koa ana abau, no koulou emea nei kite kara mo konei mo Kororareka, amo nga kupu alawhai ano hoki kite Pakeha ki le Kawanaianga. Nui rawa atu laku pai, no koulou e hiahia nei ki le lure kola hi, a ko laua lure koia ko le lure o te Kuini, a ko Kavyana hoki lo Kuini tohu e noho ana i konei. Makupuanoa Kawana niengaPakeha kaloa e rongo ai ki a koulou kupu pai mo ralou, kua puakina nei e koulou inaianci; e koa ana taku ngakau ki a koutou kupu oha mai ki au, heoi ra ka mau tonu taku mahi penei arahi tika i nga niea e kiien ai te pono oie ture kite Pakeha mete Maori. E whakapono pu ana ahau ki a kouiou kupu o tenei ra, nga kupu alawhai nio nga Pakeha o konei: no te mea, kua kite ahau i o koutou mahi i mua, a ko la koutou e ki ai e pono ano kite oti. E whakawhetai ana matou nga Pakeha e whakarongo lahi nei maiou kia koutou; a kia matau mai koutou, ehiahia pu ana maiou nga Pakeha, kia tino whakakotahi pu tatou nga Pakeha me nga Maori." No le mulunga iho o nga korero, marara ana aia hunga ki tana kai; a timata le whakawa whenua a te Pere.

Otaki, Oct. 45, isol. | Eto matou hoa, eTe Makarini. | Tcna koe. Tenei maiou te talari noa atu j nei ki a koe, kia hohoro mai koe kia kitekite i a tatou ; kia korero taiou he mangai he mangai j te tukunga iho he rangi marire, mete Kua tae mai a Te Hcuheu raua !ko Taonui Te Pahapaha ki Otaki nei, i te jono o nga ra o lenei marama, i te Turei; j nga tikanga i haere mai ai, ko te ka%ve mai i nga tikanga hanga noa iho, e roiigo na koe i a te Maori mahi i te whakakingi, me jeiahi am o ona riienga. Kihai hoki matou inei 1 tahuri atu kite whakarongo ia raua nei kupu. Heoti, oma tonu atu a Te , Heuheu raua ko Taonui, hoki tonu atu ki : Taupo ; oiira, e rongo koe kite nuinga o a ; matou kupu whakahe mo matou ano, mo , nga tangata Maori. Mau e whakahau atu ;ki te kai ta o te Karere Maori, kia hohoro- ; tia mai, kia rongo nga hoa Pakeba, me nga ;hoa Maori hoki. He nui nga korero oto ; matou runangaianga ki Otaki nei; beoti nga kupu i whakaotia ai e matou ko

Nopia ma, i roto i to matou runanga, ko te whakaaro kia lae mai ra ano koe, hei wnakamutanga mo enei korero, e korerotia nei; mo te pupuri whenua, mo te hoko whenua, mo te eka whenua hoki: kia penaim me ta te Kuwanaianga e whakaritea nei. Ouia, kia tae mai koe. ka korero ai tatou kia holioro mai, me luhi mai koe ite ra e lae mai ai koe. ki Ahuriri. ki Wairararapa ranei, ki Poneke hoki. Kei wareware Koe. J\a o hoa aroha nui. Na Matene Te Whiwhi, Na Tamihana Te Rauparaba, Na Te Ahukaramu, ' Na Kerei Te Puke, Na Pairoroku Te Mahio, Na Piripi Te Rangiataahua, Na Te Malenga Te Matia, Na Horoniona Toremi. E hoa, eTe Makarini. Man e luku atu te reta mo Te Iva wana Paraone, me nga Nupena nei, kia laia kite Karere Maori o Akararia. kia rongo ai nga hoa aroha.