KORERO HOKOHOKO, NGAKINGA KAI, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE.
HEPETEMA. Ko nga rongo i puta mai i Poihakena taeana kite 5 o nga ra o tenei marama; ahakoa kahore he ngoi hoko kai i nga makete, ko nga utu e luiuru ana ki era ituhiai mua ake nei. Te utu i karangatfa mo le paraoct 23J. tae ana kite 2ZI. mo te tana> kei te pat hoki te tikanga. ICo te hunga whai paraoa. e pupuri ana, kia riro mai enei uiu ; otiiaekore nga kai boko e lino pai. Kua hoki te uiii-o te witi, kihai hoki i tae ki nga utu V riro mai kiAkarana i nga ra kuapaliurenei. Ko nga witi pai nei i utaina atu ki runga ki le Poiingi Rahi, 4000puhera, kihaii hokona. no te mea 8 hereni mete hikipcne rawaano* nga utu i karangalia aij ko te utuo te riwai-
e kake ana, e hoki ana, no le mea e utaina | tonulia ana ki reira; he mea ano 8 hereni, I be mea ano 12 hereni mo te banaraweii. Ma te aniana 50/. tae ana kite 60L mo te tana. Mo te Kaanga 8 hereni, tae ana ki le 9 hereni mo te puhera ; otiia, kahore i lino paingia, a rneake pea hoki nga utii. Te Ooli 7 hereni, tae ana kite 10 hereni mo te puhera. Te Paare 9 hereni, lae ana ki le 10 hereni mo te puhera. Engari te Hei e manakohia ana ; nga utu, 14L tae ana kite 19/. mo tetana. Kua nui tekakeo nga utuo teTi, ole Huka, me nga kai pera katoa, a, e kiia ana ka neke haere ano; i nui ano nga utn o te Huka inma, ko tenei kua neke ano, 61, ite tana. Nui am te whakaaroha mo nga rongo ka pula mai nei i Poihakena. Kua korero malou mo nga waipuke erua, i ngaro ai laua whenua ra i mua lata ake nei; a inaianei kua rongo ano nialou, kua puke mai ano te wai ki laua whenua, ko le torn tenei; a ka lalii ano le mea i nui rawa. Ko le wahi pai rawa hoki tcna o Alareiria hei mahinga kai, kua ngaro nei'i le waipuke; a noho mate ana nga langala o reira, mo le ngaromanga o a ratou laonga, a ekore rawa hoki e ahei le mahi kai ma ratou i tenei tau. I runga i enei raruraru i enei mate nui i te whenua, ka rua nga tahuritanga kaipuke ki to moana. Ite poo te 20 o Akuhaia, ka paea le Tanipa kite wahapu o Poihakena, i te taha kite tonga; he nui te hau i taua po, he pawhakarua. He kaipuke nui rawa taua* kaipuke, 1500 laua, a kihai i mai.i miniti ka pakaru katoa; 126 nga Pakeha i runga i taua kaipuke i te rerenga ' Ranana, a kotahi rawa nei ano te tangata'i ora, he heramana, hei korero i tenei tahuritanga kaipuke. Oho ake le aia, kapi katoa te tahatika i te tupapaku ; ko etahi kahore he anganga, ko etahi kahore he waewae, ko eiahi kahore he ringaringa, ite akinga kite toka, ite ngaunga ranei ale mango. Hua noa pea i taua po meake u, kaore ka rokohanga e te maienga ki le wai, ka rukea e te ngaru ki ula, ki uinga ano kite whenua i mea ai hei kainga nohoanga mo ratou. Tino pouri ana nga langala katoa o Poihakena mo tenei mea. Ai le mea earoha ana ano nga langala mo a ratou whanaunga ka male, ka puia mai te rongo kua lahuri ano leiahi kaipuke ki Mereponi, he lima, ko le Hapiona le ingoa ; te takei tahuri ai tenei lima, i luluki tetahi lima ki a ia, ko le Reii Pata te ingoa, ki waenga moana; a tolohu tonu iho le Uapiona, e loru tekau nga langnta i mate.
Ko nga kaipuke kua u mai i lawahi i niuri o lera Karere, ko le Konupia, lie paaka, 460 tana, Kapene Erihana, he taonga te ulanga, 57 nga Pakeha eke, no Ranana; Ko le Maata, he kune, 99 tana, Kapene Ilala ; te Ilaipira, 108 tana, Kapene Kere; he taonga nga ulanga. o £nei kune, i 2 langaia eke, no Mcripone. Te Kahere, he kune, 212 tana, Kapene Piripi Honi; ko to Perei, 106 tana, Kapene Anehana; lonio tonti, enei kuhe, a 17 tangaia eke, no Poihakena; Te Ilenare, he kune, .43 tana, Kapene Pata, no Taranaki, nga utanga 154 hip!, 1225 puhera ooti, 1 pouaka pata. Ko nga hokinga alu ki Poihakena, ko te Kaiaruta. hepereki, 118 tana, KapeneTaningi, nga ulanga 1668 puhera win*, 24 tana riwai, 10 peke aniana, 51 kaho pata, 34 takai ropi, 1 tana hinu tohora, 22 tana kapia ; Te Hera, he pereki, 421 tana, Kapene Pate, tiga utanga 2418 puhera witi, 275 puhera kaanga, 50 tana riwai, 20 tana kapia, 8 tangata eke; ko te Kataruta, he pereki, 217 tana, Kapene Kereini, kua rere kiMeripone, 15 tangata eke, 44 tana paraoa, 8 tana papnpa witi, S tana kapia, o\ tana muka, 55j tana riwai, 2499 puhera kaanga, 17,503 whili rakau kani. Erua nga kune kua rere ki Ahuriri, ko le Erina tetahi, 57 tana Kapene Hereli, tetahi ko te Ana, 30 tana, Kapene Erihi; he taonga figa ulanga, 15 tangata eke. Te Henare, he kune, 43 tana, Kapene Pata, kua riro ki Whakatu, kite whenua niahinga koura, he taonga te utanga, 24 tangata eke. Ka nui te liau me le.ua.o Dga. wiki erua kua pahure nei; inula kau ano tetahi awha, ka pa ano tetahi. Na reira i torutoru ai nga kai i utaina mai ile tahalika. U mai ana 24 nga kaipuke, 558 tana, 44 tangaia eke; nga utanga, 1737 puhera witi, 1360 puhera kaanga, 58 tana riwai, 6 hanaraweti poaka, 3 hanaraweti poaka whakapaoa, 1 hauaraweii hinu poaka, 22.i tana kapia, 18 tana kohatu kapa, 2 pouaka hua heihei, 197 tana wahie, 600 tiwatawata, 25,000 whiti rakau kani. Erua tekau ma iwa nga kaipuke kua rere atu kite tahalika, 630 tana, 25 tangaia eke, ine etahj taonga.
. Ko nga ulu hokohoko enei tae noa ki lenei lakiwa:
Mea Paraoa. Paraoa, luaiahi, 20/. le lana. Paraoa, luarua, ill. te lana. Pihikele, e piki ana e heke ana nga ulu, 255. 28s. le rau pauna. Taro, te rohi 21b., 6d. Papapa, 4s. 3d. le puhera. Poaka Me Aha Atu Kai, Te piwbi me le pirikahu, sd. mete 6d. mo te pauna koiahi. Poaka, (mea lote, mealotekore,)sd. me leCd Mea o te Mara, Wiii, e ili ana laua kai, 75.6d.,85.te puhera. Kaanga—ss. te puhera. Ooli, 7s. 7s. 6d. te puhera. Riwai M. 10s. oL te tana. Aniana, 2d. 2od. le pauna. Tarutaru maroke, (e nui ana) 51. le lana. Kararehe. Hipi, 475. 255. men koiahi. Kau Waiu, 91. 12/. te mea koiahi. KuwaoKau, 25, 40 liereni mo te mea kotalii Kai Ke. Te li, H. 11. 10s. lepouaka. Huka, Bd. 9d. te pauna. Kawhi, 10d. te pauna. Raihi, 2d. 2d£. te pauna. Hopi, 355. mo te hanareweti. Kanara, Itfd. le pauna. Tupeka, 2s. 6d. 3s. mo le pauna. Kai Ke. Paia, 9d., Is. te pauna. Hua lieihei, 9d. Is. mo le tekau mama. Heihei, 3s. 6d. takirua. Parera, ss. 6s. lakirua. Kuihi, 55., 6s. 6d. te mea koiahi. Pipipi, 7s. Bs. 6d. te mea kotahi. Poaka whakapaoa, lOd. lid. le pauna.
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/MMTKM18570915.2.8
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 8, 15 September 1857, Page 5
Word count
Tapeke kupu
1,212KORERO HOKOHOKO, NGAKINGA KAI, ME TE MAHI O NGA KAIPUKE. Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 8, 15 September 1857, Page 5
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in