UIUINGA TAITAMARIKI MAORI NO NGA KURA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume III, Issue 4, 30 April 1857, Page 7

UIUINGA TAITAMARIKI MAORI NO NGA KURA.

No te 28 o nga ra o te marama nei ka whakaturia te karaihe taitamariki Maori mo nga kura, na to te Hahi o Ingarangi Runanga tiro tiro Kura. Ia tau ia tau, ka whakatakoloria lenei karaihe laiJaniariki kia uiuia kia whaka maianiaiauria to raiou mohiotanga ki nga moa i whakaakona ai ratou. I lenei tau, whakaturia ana ki a Tipene, ara ki to te Kihiringi kura i Taurarua. 'trua lekau ma lima nga akonga laitaniariki he taane etahi, he koiiro etahi. Uiuia marietia ana ele Pihopa o Niu Tircni raua ko tetahi kai uiui i whakarilea e nga kai whakahaere kura. W hakamatauria ana i 0 ratou mohiotanga i runga i nga mea i whakaakona ai raion i nga ku<*a i noho ai ratou, a pai ana kuca ana hoki kua ngolo ano le ako, kua whai niahi. Ko elahi o aua laiiamariki, no to le Mahihera kura i Kchanga, Waikato; ko elahi no to Te Ahiwcra, i Taunir ; ko elahi, he akonga na Te Kihiringi, no reira ano, no te Kura i a Tipene. Etoru nga ra e tmna ana. No le toi u o nga ra ka hulluri mai eta.n hoa Pakeha ki reira, whakarongo ai, ma taknaki ai. Ko le Kawana raua ko Mala koa Paraone, ko Te Relimona, ko Kanara , kowai, kowai, i reira. Na, ka ai he whakakuenga atu kite Lirsi mo le mohio 0 aua akonga, mo te whai liuatanga hoki i runga i te niahi nui a o ratou kai-whakaako. 1 laea ele nuinga te laiau-a-reta mete whakaluia lika nga kupu reo Pakeha ; na etahi ko le korero reo Maori, whaka reo Pakeha iia iho, luhiiuhi rawa, korero tonu aiu. Moiiio rawa le n m nga ki nga ture whika e «'. a, » ara? . k ! . le lluihui ' Li Tango, kite ukakaum, kite Wehewehe. Ko eiahi lango touu am ki nga mahi wlrka o lua rawa Ke: te uiuinga i runga ite Korero W hakapapa ole karaipiture, kei te korero hoki i nga Whenua o te ao nei, kilea nuiiia ana kua ata whakaakona mariretia ki enei, ina hoki, toruloru nga pa nga i kore te mau,' kei le nuinga ka hopukia tonuiia niai; lohulohu marie ai ki runga ki le Mapi nga lini v.ienua, whakahiia rawa nga ingoa ki (c reo takeaa; koreroiia in u ana ng i man o era wahi, ny ha kala k ina haci'elia ana hoki o te kaipuke ara inai i Ingarangi ki Niu Tireni, te ara na le inoana tonu, me le ara na uia.

Ka nmiii to uiningn. ka mra atu a To Kawana ki a Tc Pihopa kia wiiaka puakina lana kupu whakapai, mo lo hari o tona ngakauile kitcnga ai kua whai takiwha ake nga tauira nci i runga 1 te ara ki to malaiuanga. Tanapai hoki kia mau tonu ki taua huarahi, mete nokc tonu hoki. Me matapopore nui ratou ki tenei laonga nui e whakawhiwhia nei raiou ; ara,kitexnautniaranga.; kei mangero, kei ngakau kore, erangi, kia kaha tonu, kia maia tonu. E mea ana matou, e pai mc i lokomaha nga langata Maori kite matakitaki i tenei uiuinga kura. Penei e-inatapopore nui ki tenei mea kite kura hei whakaako i o ratou tamaiiki. Ko ie iwi kua whai kura ki o ratou kainga tera pea e ata aromii marire ki ana kura, i runga ano ia i lo ngakau koa. lera pea e ngakau whakawhetai atu ki nga langata aroha nui e mahi tonu nei kite whakaako i o ratou tarnariki, a, kite Kawana la nga ano hoki nana i whakaahnni. IVa, ka hokia ano la matcn kupu ra ano, ekore e mutu te lohe tonu ki lenei kupu; ko nga tarnariki, kia whakaakona. Kaua o waiho noa kia tupu ake i I'oto i te mangero i roto i te kuvvare. Kei nga wahi wha; kura me luku nga tarnariki kite kura. Kei nga wahi kore kura, me mahi nui e te whakaaro kia laea tera taonga, te kura. Na te whakaaro nui me teuaua to ano i taoa ai nga kaipuke, nga mira nga hoiho, nga kaaia, nga pana nga lini laonga a te Pakcha e whaia nuitia nei e nga langata Maori i tenei ra; a ma laua uaua ano, ma tana whakaaro nr.i ano, ka laea te kai-whakaako mo te kura. Ko le whenua e takolo tuhea kau nei, koraha nei, me i ngak'ia, mana e whakapula ake he kai hei oranga mo te kura mo te kai whakaako hoki; ko te moni e whiu-whiua whakaarokorciia nei hei hoko whakatakohe haaga hanga noa, mei lohungia. mana e liki nga mea hei hanga i te wharc, ara nga moa kaore nei iala ite tangaia Maori. Ka oii i :ma moni, nga wini. nga latau, nga tiii, me ena atu mea. Ko nga lini rangi e pau noa iho neii le mangcre, i le kawe korero, inga korcro me nga mahi huhuakore, me i waiho hei rangi mahi, lena e oli rawa nga wharele banga, lena .e o.ii rawa to whenua te taiepe, te mahi hoki hei tupuranga kai mo te kura. Me he mea e peneiiia ana, c whakatapua ana e nga tangata Maori tetahi wahi o te

uaua, lelahi wahi o lo .whcnua, o te moni, o te taima hoki, hei whakaiaenga mo lenei laonga nui mo le kura, nui atu lo pai. A ka tahi lioki ka lika le whakawhirinaki mai ki !e talia Pakeha liei wliakakaha, hoi boa j wliakaiiiiuki. A. e nica ana matoii, meioii

tc Ic talii Maori, ekorc c whak;Uupua te taha Pakeha. Erangi ia, ko ta mntou i pai ai, ko te waiii nei kia maranga i a ia ake ano i le Maori, kia kitca tona toame tona ala tohunga ki le whakahaere i tenet moa; i maharatia hoki ta mna whakatauki ; " Flc kai na le tangata, he kai litongitongi; Mahia e tona ringa, lino kai, tino makona noa." Kei whakaaro mai nga hoa Maori ki enei kupu a matou e hakuhakii ana, e whakahe ana; kahorc. E niohio ana ano matou, kei te tango whakaaro mana inaianei etahio nga iwi Maori, kei te rapu i le wahi e korerolia atu nei, kua kite i te papa, kua hanga likanga mole whiwhi. Ka lika lenei. Heoi, waiho nga kupu kua pahure nei hei kupu whakahauhau, kei kupu whakakaha i nga hoa.