Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume III, Issue 2, 28 February 1857, Page 1

Puta mai ana ki a maton i nga tini wahi, te rongo o te "Karere Maori," ka tahi nei ka nui haere to nga tangata maori aro mai ki ena korero. Waiho ana tenei rongo hei koanga mo o matou ngakau E mea ana matou, ka pai mau tonu kia neke ake hoki tenei litiro mai. Ma maion hoki te whakauro ki ta matou wahi, ara, kite kohi kolii mai, ki le luku i nga korero almareka hoki hei korerotauga ma o matou lioa. Ko le lake i taia ai le pukapuka nei e te Kawunaianga, he mea kia whakaiupuria i roio i nga tanguta maori te mohio, mete hiahia kite korero pukapuka, kite rapu malauranga, kite kinii hoki i nga tikanga o nga mea katoa. la lau, ia tail, ka pan atu te moni nui o te Kawanaianga mo te luhinga. mo le taanga kite prrehi, mo te tukunga i te '-Karere" nei, ki a kontou tangata maori— ko le lake, koia lena i korerotia ake nei, kia akona kouion, kia mohio, kia maieimi hoki ki lenei mea kite korero pukar puka. He lohu pai ia no leiahi iwi ina matcnni te tokomaha ki le korero pukapuka. Kia inpu lenei mahi i roto i a matou i le iwi o Ingaratigi, kia kiia he iwi korero pukapuka, kaiahi k.« tere le haere i runga i te huarahi o te mohio, o te whai-iikanga, taea noa kt naianci. Kei nga pukapuka tc puna e utu

Uiia ai te matauranga. lie rua no te mohio langa, ko nga likanga o nga tini mea kci aua rua e rongoa ana. Kite tini oie pake* ! ha, he ma ha nga lau e whakapaua kite kohi kohi i nga kai o enei rua, ara, o nga pukapuka. Me lie mea e lino kilea ana e nga langata imori nga pai:iga e riro mai i le whiwhiiiga ki ana mehiotanga. e kohi koliia n.ei i rolo i nga puknpuka, lena e whai isui ki aua painga k!a riro i a r-jtou, lie whakaoho nei ia maton kio-maton boa maori, kia oho, kia litho o ratou kanolii ki lenei wahi e korc nei i a ratou; he mahnra no matou, meheinca, ka aia kftea e ratou tenei wahi, ka maia kite kimi likauga e whiwhi ai ki enei mea. No nuia te ki. ko le kuare to take o nga kino kaloa. Ileoi ra. Engari, c iwohio ana latou, he mama a::o ia le kuware no nga he e tini, no nga pouri e maha, i ie ao nei. Na konei niaioa i mea ai ki nga tangaia kaloa e korcro ana i nga wharangi nei ; whaia te moiiioiauga ; ia ra, ia ra, ko tetahi m.-a lion kia laea. Ko tc korero pukapuka, ko te rapu nui hoki ole whakaarJ kiaVaea rilcnga ote korero; a, kite wahi pakeke, kaore nei e marama i te koreroiauga tuaiahi fj tuaruatia le korero; tohe-a ano—a, ma hoki; me ui alu ki icialii tangaia moliio Hiana e whakaalu mai; ko te whakarere noa lho ia, kauaka; engari, kia laea, kia matara mai lena riten^a. kahore ano i maim noa nga pukapuka Ingarihi kua oii te whakauiacri. Koa uiaiou lino pukapuka, kahore p,-a e whakamaoritia; ko letahi, ckore c ia a; ko teiahi ahrkoa wbakamaoriiia, ckore e marama kite korero noa ibo. Engari, ma le whakaako anake kite reo [ngarihi ka laea ai aua pukapuka ete langaia maori. Me aronni ano te whakaaro ki tenei mea i naia nei ano. Ko nga koeke ia, ekore pea e neke ake he mohiolanga mo raiou kite reo Ingarihi; a, e mea ana maiou, kaua ratou e whakaakoako; he ir.aumau mahi, kaore hoki e jaea. Engari, he ki nui atu lenei na matou ki a ratou, ko nga lamariki me whakaako ki te korero pukapuka reo pakeha. Kahore matou e mea, ko le mohio kau kite whakarongo reo pakeha, ki it korerorero reo pakeha ; erangi ano, ko te hrero pukapuka reo pakeha. Ko le niohio mo nga lamariki maori, kia rite ki to nga iaiiiarikipakeha,kja waiho ai, ko nga pukapuka reo pakeha e whakaako nei nga lamai'iki pakeha, ko aua pukapuka tahi hei whakaako mo nga tansariki maori. Kia tika ra hoki ia raua uiuuiu wai mai i ie puna koiahi, ta te lamaiti Pakeha, ta ie tunia iii lena pea le uiix mai ra, >Mu »ehe;»

]c whakaakona ai uga tamariki maori ki ic ; rco pakeha?' E tika ana tena ui niai, a ka- | ore pea hoki he kupu tika hei whakahokinga j alu inaiunei fieoi ra, kua peneiiia alu ano \ c maion; ko le take o cnci kupu he vvhaka- | alu ite he, he whakakite ite mate—ko tc i mea e tika ai, e ora ai, kahore nei—ma te | kinii nui anake ka kifoa. Kia rongo rapea i te langaia i le hiakai, ka tahi ia ka kimi nui ii te kai inana. Waihoki, ko enei kupu ka ! pahurc nei, waiho hei whakahiakai i o ma- ; tou iioa maori, kia hiakailia alu c ratou ko le maiauranga ma raiou. ma o ralou lamari- ! ki hoki, ana, kua pai uiatou ; mo kona hoki i o maion kupu ka panga alu nei. | Ka haere inai nga pakeha ki Nui Tircni, 1 ka hoinai nga kaipuke, nga huiho, nga parau, nga moni, me era atu liui meakahoro nei i kitea noaiia e le tangata maori, kahorc I a:io hoki le likauga o aua mea i mohiotia e \ ratou. Inaianei, kua kitea te likauga o aua ; mea, me le painga, a, kua kiiea ano hoki te ara e laea ai aua mea. I le luaiahi ko te ! kuware, ko ie kore; inaianci, ko te mohio; ; kote whiwhi. A, nawaii vhakawbiwhi? Nana , ano. Na, waihoki, ko le mohio ki mua, ko te whiwhi ki imui— kia mohio nga tangata | maori ki ona pamga, hcoi, ka whaiaano" ka ; peraiia me nga laonga pakeha i whaia ra, a 1 whiwhi ana; a ka whiwhi ano hoki ki tenei. ! Ko lenei, ko le whakaaro ki lenei mea, kia i olio; ko leiahi likauga mo lenei mea kia klI rnihia. Ma le Kawanatanga hoki tciahi wahi ; e ioluuohu,ewhakahacre,kia wawele whiwhi ;ki enei painga ole malaurar.ga. j Tena e iv»a atu he kupu ma niatou mo ra- ; nga i le wahi nei; heoi, me kali i konei, kua matala nke pea uga kamo i cnei. Kaore ianei i lakolo le ki; '-Kia koiahi le kupu ki te whai-whakaaro, kaali."