NGA REIHI KAIPUKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume III, Issue 1, 31 January 1857, Page 2

NGA REIHI KAIPUKE.

Ite tangata Maori anake ano te nuinga o nga reihi ka pahure tata ake nei; haunga ake ano i te kaha, i te mohio, o ratou kite whakatere i o ratou kaipuke, waka, poti ranei, olira ite pai o a ratou reihi kite Pakeha. Tini noa iho te tangata i huihui kia kite ite whakataetaengao te Maori kite Pakeha, ki a ia whaka Maori ake aoo hoki. Ko te Reihi o Pe o Whairangi no te 8 o Hanure i tu ai, a he tino reihi pai whakahara ano tenei. Kapi katoa a Kororareka i lepuni tangota Maori, hui katoa hoki te Pakeha kia kite ite pureitanga. I nui hoki te pai o te whakaritenga mo nga reihi, me te nui o te moni hei utu i te mea i tere. Tekau ma tahi nga reihi; a e rima o enei i taea ete tangata Maori. I mabue nga poti

nobinohi ole Herebi raua ko te Pauha ito Hemi Tautari poli fa Maori ;—kahore hoki i lere to Te Tiwene Hori Mere, to Temareni Poama, to Kanere, Meira ole Mira, to Pa. raone Maninga Ta, i to Hobepa kata rate Nimiwha;— mahue kaloa i te wera poti o Turupata, i a Hatana, to le Hawene Alereriana, to Tamati Waka Nui Trreni, to Kowaf Makareia, to Kemara Timatanga";—i mua noa atu te poti hou o Hemi Tautari a te Nu la i ana hoa reihi e iwa. Ko te reihi Waka Taua te mea i tino matakitakiria e le tint o te tangaia; kahore katoa hoki nga reibi ke i rite ki tenei ki to te Pakeha wbakaaro. Etora nga waka, ko Karere, ko Te Tinga, ko Hanuere. Rite tabi te nga waka, mete tini hoki ote kai hoe. He roa noa atu to ratou hoenga, piripiri tonu te haere o nga waka, nawai a ka pula ko le Karere ki mua haere ai(koMangonui, Rangatira o Ngaitawake te kai tuki.) I mud tata mai ano ko le Tinga, ko Hanuere. Ko te Reihi o Akarana. i tu i tona ra ano o mua, i te 29 o Hanuere, ko te ra hoki tenei i timata ai te whakataone a Akarana e le Pakeha. Paki lonu te rang?, aio ana te moana, pai noaiho mo te hoe poti, otirakihai i rawe mo nga mea hera; na konei hoki i kore ai i tino paingia enei reihi. E whitu tahi nga reihi. Ko te Titatahi mo te whera poti, koia nei nga mea i hoea i — Wiri whai kana . . . Wfremuhana. Maki Rora Te Nikora. Tu Reiti , Hapeta. Nui Tireni 4 Paonu

He lino reihi pai teuei. Tangi ana te piti ie 10 o nga haora, oho kaloa nga poti. Ko ictahi tokorua i karapiii, warea ana ki te taup.-ipalu, kua pnta ko Tureiii ki mua. Hoe lonu-ia i mua, a' le poli i waho am o te To. Whai lona mai i muri a Nui Tireni, olira te laenga kfrcira ka puta ko iMaki Rora ki mua i a i\ui Tireni. Ka tabi ka tohea kia Tu era erua ki muri noa hoe mai ai i tenei tokorua te kahanga o te reihi. Hoea ana, ate fpoli i waho atu o Taurarua ka lahi ano a Tureiii ka mau. He poli hou. he poti mama hoki a Maki Rora, ai te hokinga mai kite kaipuke kihai i roa ka puta ia ki mua, tae tuatahi ana ia kite kaipuke; ko Tureiii te rua, muri mai ko Nui Tireni. Ko te Reihi Tdatoru, mo te waka Tiwai.. Ko nga urn mo te waka tere ewaru pauna. Eioru nga mea i hoea, ko : Tapairu Hori. Maramataka ........ Taukawo. Piukara ......... Kowbao. Kihai roa le hoenga kua mutu to Piukara,. waiho ana ma era erua e wbakaoli te reihi. Erua tekau ma rima nga hoe o Tapairu, kotahi tekau mawaru o Maramataka. Piripiritonu te haere, a roa noa iho ka puta ko Tapairu ki mua, riro ana i tenei nga utu. Ko le Reihi Tuawha, mo te kaipuke rere tahataha. Ko te Karainihi te mea i tere, mahue katoa Meira o te Mira, Kereihi Taringa. me etahi am. Ko te Reihi Tuap.iha, ino te Waka Tatia. Kahcre pea i etahi alu wahi o te ao he reihi i rite ki lenei. Etoru nga waka i hoea, rile tonu hoki le nui, whakapaipyi rawa kite

puhi kereru. Tini noa iho le kai hoe. E lorn nga uiu, me i rima nga waka, otira mehemea e toru anake, e rua lahi nga urn. [ haere tonu te reihi i te hoenga o nga poii wera. Ko nga waka enei : —*" Pikiwahine Tauiari. Tamuruiuru Retimona. Manatepa Hoera. Ka rite kaloa nga waka kite hei ote kaipuke ka rile nga mr;a katoa, ka lahi ka lukua. E hoe ana, e luki ana, rile tonu le haere a taea ra ano te pots i walio alu o te To-'IV taenga ki konei ka lahi a Pikiwaliine ka pitta ki mua, ko ia hoki- te waka nui, he tini toiahi no nga kai hoe. He aha koa te tone noa ai etahi, hore rawa ia e niau. Te hokingn ki le poii i waho atu o Taurarua ko Pakiwahine ki mua, tonu, ko Tauturuluru ki muri, muri rawa Manatepa. Ka ma!)no r.ei te wrhakaaro o enei erua kite whai ia Pikiwahine ka tukua am tera, ka tohe ki a rana ake ano; a me i roa aui le hoenga ksia pahure poa Manalepa ki mua ia Tamil! mum. Engari Pikiwahine, riro am ana ona uiu. Hei nga reihi o muri mi, engari kia rima nga waka, kia toru ai nga uiu. Ko te Reihi Tuaono, me le Tdawhitc he roihi kaipuke. Mum pai ana nga takaro o teuei ra, kore noa he mm he langaia i mate, he :»ha. hei whakapouri i nga ngakau ole lini i hui, hui nei ki laua reihi.