UPOKO III.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume III, Issue 1, 31 January 1857, Page 11

UPOKO 111.

I te whakamutunga oto Upoko 1, i mea ahau ka whakaaturina e ahau te tikanga o nga karakia o nga Ihipiana, mete otinga ano hoki o nga korero o nga Poropiti mo ratou. ! Ko le tuatahi, ko nga karakia onga Ihipiana. E mahara katoa ana pea kouiou ki ! nga merekara i mahia e Mohi i Ihipa, me nga mate koki i whakapangia ki taua whe- | nua. Ko ana merekara i akina atu kite I whakapono teka o una iwi; ama le ata | whukahaere e la ton i ana merekara ka ma- | rama ai, ka maharaaa si hoki-. I. Ko te merekara tuatahi e korcrolia ana | i Ekoruhe vii, Bki 100 nga rarangi. I ka- ! rakia nga Ihipiana ki nga Nakahi; a wha- ! kanakahiiia ana le tokoioko a Mohi e te ma|na o te Atua, horongia ana nga lokoioko o ! nara kui-makuiu i whakanakahitia e te mana ! O jo te rewrra. Ko te tini o nga iwi karakia whakapakoko e karakia ana ki le nakahi, ki te mea i whnkariiea ki le Rewara. I karakia ano hoki le Maori i mua kite mokomoko, kite meai riie laia kite nakahi; kaliore hoki he nakahi o konei hei kaiakiatanga mo ratou. E mea ana nga lamariki i mauria mai e le Pihopa i nga mem e haere nei ia, e karakia ana ano ratou kite nakahi. 2. Ko nga korero mo te inarekara tuarua kei Ekoruhc vii, 17 ki 21. I karakia nga Ihipiana ki le awa o Nairi, me nga langaia hoki o Ir.ia e karakia ana kite awa o Kanihi. I mciuga hei loto nga wai o tenei aiua o ratou e Mohi, a pirau katoa o ratou ika lapu. 3. Ko te merekara tualoru e korcrolia ana i Ekoruhe viii, 2ki 7. I whakaaro nga Ihipiana ki tenei awa lapu a ratou, he rongoa ia mo nga mate katoa; nei koa ko tenei. kapi katoa le whenua i nga po:oka i hanake ite wai. Na, ahakoa whakamana te Kewara i ana kai makuiu i a Hauihi raua ko Haniapiri (2, Titnoii iii, 8.) kite hapra kino ki runga kite whenua. hore rawa raua i kaha kite pare ke; na te Aiua atio ana male i whakamuiu. 4. Kei Ekoruhe viii, 16 ki 19, nj;a korero mo te iiiawha. He lure ano to nga Ihipiana e kore ai o ratou lopunga e lata au: ki nga ata ki te.paui whakakere me lie mea he fcutu o a ratou. Mo konei he kahu rinena anake o ratou, a pena ai njra huruhuru

katoa o o tinana i nga ra katoa. A ka homai nei e Mobi te kutu ki runga i a ratou, ka whakaae ratou, "He pono ano na te Alua tenei mahi." 5. Ko te merekara tuarima e korerotia ana i Ekoruhe viii, 21-24. I karakia nga Ihipiana kite alua e korerotia ana i Matiu xii, r. 24 ko Peerehepura te ingoa. Ko te whakamaorilanga tenei o taua ingoa, «ko te rangatira o nga ngaro.' I mahara ratou e hei i a ia te whiu aiu nga ngaro i muia ai te whenaa; a i whakakitea kia ratou e Mohi he alua tekaieka noa iho ia. 6. Ko te tuaono kei Ekoruhe ix, 5 ki 7. Ko nga tino o Ihipa, ko le puru, ko te kau wahine, ko te tame hipi, ko te nanenane; ko enei katoa i ngaro ite mate tuaono. 7. Ko le tuawhitu kei Ekoruhe ix, 8 ki il. I patu nga tobunga o Ihipa ile langata hei whakahere ki to ratou aiua kia faiwhona, hei whakamarie i a ia; i tahuna oraiia le tangaia, kohikohia ana nga pungarehu, ka ruia kite hau, i hua hoki ratou ma reira te mate araia atu ai i nga wahi ka-oa ipa ai nga pungarehu. Ka tango a Mohi ki teiahi kapur.ga pungarehu ka ruia kite hau ; a i nga wahi katoa i pa ai aua pungarehu tupu ana le whewhe i runga i te tangata; hei tohu tenei ki a ratou he kino anake ano le mea e puta uiai i roto i taua tikanga a ralou. 8- Ko te tuawaru e korerolia ana i Ekoruhe ix, 22 ki 26. He alua wahine ta nga Ihipiana i karakia ai, ko Aihihi le ingoa. He tohu ia mo le marama, a hua ana ratou he mana lona hei tonolono i nga lai, i nga kapua ote rangi, me nga hua ote whenua. Ua lahitahi ai te rangi o taua kainga, a oho ana te mataku o taua iwi i te kilenga ai i a ratou mara kai ka patua haeretia e te uira e to awba;—a kore noa aua mea e rongo kite ratou aiua kia Aihihi. 9. Kei Ekoruhe x, 4 ki 6, nga korero mo te tuaiwa. He aiua nui ano to nga Ihipiana, ho Herapi te ingoa. Ko te mahi o tenei atua he arai atu i nga tarakihi e mui mai ana ile Moana Wbero. Whakakitea ana e Mobi te kuare o to ratou whakawhirinaki ki runga ki a Herapi; i arahina mai hoki e ia te tarakihi, a nana ano i whakahoki atu. \O. Ko te merekara luangahuru kei Eko ruhe x, 21 ki 23. Ko te awa Nairi te tino atua o nga Ihipiana; muri mai ko te Marama, ara ko Aihihi; ko Herapi te tuatoru; ko Ohiri te luawha. Kua whakaputaia nei e Mohi te mana ote Atua kite awa Nairi, kia Aihihi, kia Herapi, ka tahuri ia kite whakanoa i te Ra, ara i to ratou atua i a

Ohiri. Etoru nga ra e torn nga po i ngaro ai te whenua i te pouri kerekere; kore noa iho i kitea le mata o te ra i nga wahi katoa o Ihipa; engari a Kohena, te kainga i noho ai nga lamariki o lharaira, i niarama tonu tea a. Ko te merekara whakamulunga i hangaia alu ki le langaia, me o mua boki i pa ki nga atua tekateka. I pera nga Ibipiana me etahi am iwi o te ao, i whakatapu i o ralou kingi i o raiou tangata nui, ana hemo; whakakotahiiia ana te tangaia katoa e te Atua, i wbakamatea boki e ia nga matamua katoa, no te matamua o Parao i runga i tana torona, ate matamua ra ano ote herehere. No reira i oti ai le kupu o te Atua. "Ka hapainaa e ahau te whakawa ki nga atua katoa o Ibipa. ,, I mea alu boki ahau era e wbakakitea atu te oiinga o nga poropititanga mo ratou. Kotabi te lino kupu poropiti mo raiou kei te tekau ma iwa o nga Upoko o Ihaia. I korcrotia e ia le putanga o te whainga i roto i a ratou ake auo me le patunga hoki o ratou ete iwi ke. I rite tenei kupu i nga ra o Hairuha, kingi o Pahia, nana nei i whakangaro a Ihipa. lie tangaia kino tana ta-

ma a Kamapaihi, i whakaraamae i te iwi ki hai nei i kalia i tona matua. No te tail 800 a Ihaia i mua ake i a te Karaiti, ko Hairuha raua ko Kamapaihi no 530, no 500 ranei, i mua i a te Karaiti. I mea hoki a Ibaia era a Ihowa e matauria ki Ihipa; ako lenei ano hoki i rite, ina hoki e whitu tekau nga Uurai tohunga e noho ana i Arekahanaria i te tau 260 i mua i a le Karai iivvhakanieae Toromi hei whakamaori mai i nga Karaipiture ite reo Hiperu ki le reo Kariki; ana konei le ingoa o Ihowa i rangona ai ki nga wahi katoa e korerolia ai le reo Kariki. E mau tonu nei te ingoa o tana whakamaorilanga, "Ko te Whitu tekau." Tera hoki tetahi poropititanga a Ehekiera (xxx, 15.) e mea ai ia ka kore noa iho he rangatira mo te whenua o Ihipa. No taua wa ano a roohoa noa nei he tangala iwi ke te kingi o Ihipa; kua whakataurekarekatia ratou kite langata ke. Ite luaiahiianga i hereherea ratou e Hairuha kingi o Pahia. Kingi am ia i reira, a mate noa ano ia i a Arekahanara Nui i te tau 550 i mua i a te Karaiti. Hanga ana eiahepa kite kongutu awa o te Nairi, tapa ana ki tona ingoa ko Arekahanaria. Ka mate a Arekahanara, ka whakaturia a Toromi, tetahi o ana rangatira hoia, hei Kawana ; a ko ona uri nga kingi o Ihipa, lae tata iho ki nga ra o te Karaiti. Muri mai ka riro nga whenua i nga Romans,, king: ana i reira lae noa ki figa ra

0 Mahometa ; a no ana ra, 730 i mini i a te Karaiti, herangalira Mahometa le Kawana. 1 haere mai ratou i te tualahi i Arapia, i Hakabia, a muri nei i Pakei. T wliatl nga Romaria i le ope a Onia teiahi o nga toa lana a Mahometa, tahuna ake e ia le whare pukapuka i Arakahanaria, i mea hoki ia ko te Korona, ara ko le pukapuka tapu o Mahometa, anake ano le pukapuka kia korerotia; ko eiahi am pukapuka kaloa he horihori kau auo. lie whakaaro kuare tenei. he pera me t>'tahi tangata Maori i mea nei "Heoi ano lie pukapuka mo Nui Tireni. ko te Paipera anake ano." Ko le Paipera ano ia le pukapuka lino pai; oiira ma te korero i eiahi atu ka lino moliiotia ai nga korero o lera. Na konei hoki le mohiotanga ote Pakeha ki nga korero o te Paipora i nui ake ai i to te Maori, i a hci ai ki le whakamarama, he mea e rapu ana le Pakeha ki to pukapuka ke, ko eiahi hoki e mohi > ana kite reo Uiperu, Kariki, Komana. Mo konei ra me rapu ano le Maori ki etahi alu pukapuka kia mohio ai ia, kia niaraoia ai nga korero o te Paipera.