TE KORERO HOKOHOKO MO TE MARAMA O OKETOPA.
Ko nga korero kawe mai o tawahi i roto ite marama kua pahure ake nei. koia tenei, e hoki haere ana te utu mo te witi mo te paraoa. No te manowhenua o Atareiria, no nga whenua o Hiri, o Karaponia nga kai i kawea mai ki nga makete, a, puru lonu i ana kai. Na, ko nga kai o lera whentia e owha ana, no konei i w4iakaaroa ai ekore e manakobia nga kai o konei. E pai ana te uiu o te witi o te paraoa, ka tika kia bokda katoatia nga wiii o Nui Tireni i rnnga i enei tu ulu. He be te wbakaaro e nieatia nei kia puritia nga witi, a, kia matenuitia e Atareiri& ka luku mai ai ekore o tika kia whakaputa a konei ki nga kai-ngaki o Aiareiria, o Hiri, o Karaponia. I Akarana kua hoki te ulu o te paraoa, 31. te bokinga o te uiu mo te tana i muri mai o tera marama. Kuc hoki te utu hoki ote witi; e mau tonu ana ia te utu ote kanga, o te iti. E ngahau kore ana te hokohoko i tenei wahi, a, i muri ake nei, ekore pea e hohoro te ngawari.
Kua u mai etahi kaipuke i nga whenua 6 te ao. I roto i enei lakiwa erua kaipuke no Rniiana. Ko le Matapana tetahi 900 tana; he kaipuke rino; ko te tuatahi tenei o nga kaipuke penei ki Akarana npi He taonga ie mea i utaina riiai, nui lonu; ko nga tangata eke mai 108. Ko te Hipihi te ingoa o tntahi o nga puke, ko ana lafta, 420; i tae mai ano lenai puke i nga tau kua pahure ake ne"\ enia. I u atu ki Taranaki, ki Poneke, he taonga te ulauga, a lie tokomaha nga tangaI u mai i Poi Hakena i tenei mararaa le Hine Takaro, he rewa rua, 184 tana, ko te Moa, 236 tana; ko te Wiremu Tene, tima, 600 tana ; he taonga i eßei katoa, 3 hoiho* 25 tangata ek« mai. I u mai auO hoki i Eahili i te motu o ie Tonga le rewa rua a Ereiha, 56 tana; hd kokonaiii, he hinu, mete rewu rua ate Wikiliana, 163 tana no Manira, he meft uta mai te kawhi, te raihi, te ti, me era atu tnea. Ko te rerenga atu o nga kaipuke ki nga whenua he koia enei, Ko te rewa rua ko te Keaturi, 120 tana, ki Poi Hakena, 1000 puhera wili, 15 tana paraoa, I tana hinu, 46 tana kapa, 19,000 putu rakau kani, 4 tangata eke aiu. Te rewa rua a Hine-te-takoro, 181 tana* ki nga moiu o Wharekauri, ko ana taonga ra ano i uta mai. Ko te rewa rita ko te Hapa, 156 tana mo Mereponi, no Hopa Taone eiahi o ana, 100 tana kapia, 16 keke pata, 7 kaho poaka, 138 kaho hinu. Ko ie Wiremu tene, tima, 600 tana, ki Poi Makena, 2?» peke wili, 1 kelii taonga, 2 kehe kakahu, 7 keke pata, 100 peke paraoa, 60 peke ota, 1 kelii laouga, 2 peke 1 kehi taonga, 14 takai wuiu, 1! peke wuru, 105 hides, 8)0 rau riwai, 2 peke kakabu, 4 pou* aka lupeka, 6 kaho rama, 40 peke wili, 120 peke paraoa, 17 takai ropi, 2 pouaka lupe- 1 ka. E kaha tonu ana te hokohoko whaka-te i tahaiaha, e rere tonu mai ana le lini o te kaipuke. "Ko te utu kia iii, ko te hohoro kia hohoro." He whakatauki tenei na te kai hokoo lua iho; a, kite mea ka penei te tikanga o nga hoa Maori—nga kai mahi I nga hua ole whenua, ekore e hoki haere nga niabi o tenei moiu. ka whai rawa haere ia, nga tangata o Nui Tireni.
I te rnarama o Oketopa,\7' kaipuke i it nun, 2158 tana, ko nga langata eke atu 45 no te tahalaha, 1u,3!8 pnherawiti, 2121 pu« hera kanga ; 5 ? lana riwai, 10 rau aniani, I- ran poaka paoa, 14 lana poaka, 7 keke pata, I pouaka 43 tahine hua heihei, 20 kete 56 pnuiia ngohi paka, 200 pa una ninu, 3b tana hinu, 10 rau wheua tohora, 1 kana honi, 10 rau wheua tohora, 86 kau, 269 poaka, 120 heihei, 7 kaihe. 1 poti, 5 kete kapia, 35 rakau whakapakoko, 117,000 toetoe, 80,400 rakau kani, 4,100 pou kaho hoki, 543 (ana wahie. Ko te rere, a atu kite tahataha, 61 kaipuke, 1564 tana, 105 langata eke atu; lie taonga noa iho, lie kai, he kaSieru, me era atu mea. I nga waka Maori i te 1 o Aperira kite 30 o Hune, na te rangaiiru o te Porihi nga korero. I tae inai ki Akarana, 2il waka Maori, i runga i enei, 960 tana, 494 wahine, 520 kete riwai, 60 keie an ana. 126 kete kanga, 16 kete kumara; 498 kete puka; 192 keie pititi; 226 paiere laru; 39 tana wahie; 2694 tui ngohi: 51 poaka; 13 pare.'?' heihei, 16 peke paraoa, 62 peke witi, 9.u lana kapia ; 72 kete paukena; 47 keie nierengi, <;>4 k«'te tio; 50 kete waina, ko nga uiu o enei 2015/. 16 6. Ki Onehunga i roto i taua (akiwa, 150 waka Maori i u mai, i runga i aua waka 454 lane; 79 waliine, 25 keie riwai, 150 kete kanga, 10 keie kumara; 30 kete puka* 198 lana wahie, 138 takai ngohi; 99 poa '- ka; 1553 puhera wiii; I6Bpuputuru; ko nga utu o enei 291/. 10. Ko te mahi mo te hokohoko o Akarana no te Nupepa ole Kawanaiahga.: Ko te nui ote kai mete tini ote kuri i nga marama eioru ka pahure ake nei koia enei, 9592/.; he huka, 5147/.; ti 1942/.; hepiwhi lote he maiene, 1065/.; he hoiho he kau 25/. Ko te uiu o nga mea kawe atu, 16,436/.; he witi, 542/.; he kapia 282/.; lie rakau 2123; he paraoa, 1638/.; he kapa, 1050/.' he oti, 976/.; he hinu, 800/.; lie wurii| 760/.; ko nga mea ote tahataha, 25.444/' 11 11. ' I u mai whaka-te-tahataha, 218 kaipuke 7158 lana; 518 langaia; 221 kaipuke; ! 7916 tana; 582 langata.
I Kororareka, 27 kaipuke, 1489 tana, 161? tangata; 26 kaipuke, 1252 tana; 150 tangata*; ko- nga utu o nga mea uia mai, 638/. 3. Monganieaulaatu, 891/: 14 8. Ki Hokihanga, 6 kaipuke, 168 tana ; 23tangata, i eke mai; 6 kaipuke, 108 tana, 22: tangata* ekemaiatii, kahorebe utuotemea. uia ko nga mea-.uta aiu* 691t.
MEA PARAOA-
Paraoa, tuaiahi, 22/. te tana. Paraoa, luarua, 20/.- te tana. Taro pakeke, e piki ana e lieke ana ngautu; 255. 30s. teraupauita. Taro, te rohi 21b., 6d„ Papapa, is. 3d. te pubera. Poaka Me AraAtuKaj, Tepiwbi me tepirikabu, 7d.rae te 9d. mote pauna kotahi. Poaka, (mea tote, mea tote kore,)sd.~me te6d Mea o te Mara, Whi, e iti ana taua kai, 6s. Od. to 6s. 6d. te pubera. Kanga—he nui tenei kai, 4s. ss. te puhera*Oli, 4s. 4s. 6d. te pubera. Riwai 2/.. 3/. te tana.. I Aniana, l|d 2d. le pauna. Tarutarumaroke, 5/. 6J. le tana. Kai Ke. Pata* Is. Od.. Is. 3d. te pauna. Hua heihei, Is. 6d. ino te tekau ma rua. Heihei, 45..6 d. ss. takirua. Parera, 6s. 7s. takirua. Kuihi, 9s. 10s- te mea kotahi. Pipipi, 10s. Ms. te mea kotahi. Poaka whakapaoa, iOd. lid. te pauna* Kai KE. Teti, 51. 52. ss. tepouaka. Huka, 3!, d sd. te pauna. Kawhi, lOd. te iauna. Baihi, 2d. 2d£. te pauna. Hopi, 355. mo te banereiaKanara, K*d. te pauna. Tupeka, lOd. Is. mo te pauna. Kararehe. Hoiho, 151. 61. te mea kotahi. Kan mahi, 25/. 35/. te takirua* Hipi, 20s. 28s. men koiabi. Kau vVaiu, 10/. ios>. 15/. te mea kotahi. Kuwao Kuu, 23, 40 hereai m? le mea kotahi
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/MMTKM18561031.2.18
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 10, 31 October 1856, Page 13
Word count
Tapeke kupu
1,289TE KORERO HOKOHOKO MO TE MARAMA O OKETOPA. Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 10, 31 October 1856, Page 13
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in