TE TURE MO NGA WHENUA I WHAKATAPUA I NIU TIRENI, 1856.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 10, 31 October 1856, Page 4

TE TURE MO NGA WHENUA I WHAKATAPUA I NIU TIRENI, 1856.

Ko te mea kua oti te motu ke, a e motuhia ketia ana i nga wahi a Niu Tireni etahi whenua hei whakawhairawa i nga Iwi Maori, na, he mea tika, kia ata whakatakotoria etahi ritenga e pai ai; a, na te mea kna whakapjihureiia lepanga o ngj iwi Maori ki etahi o aua whenua*. a, ko eiahi e mau uei ana te tikanga i a ratou. Na, ka karangatia e te Runaga Nui o Nui Tireni nga likanga i muri iho nei K Ka tika. ma te Kawana o te Koroni. i tenei takiwa, i tenei takiwa, nga pukapuka whakaiapu ki nga liiri o te Koroni, kia karanga ia ki nga kai-whakariie bei mahi mo tenei Ture, a, me hua, aua tangata ko nga 44 Kai-whakarite mo nga whenua whakaiapu ino nga Maori, "a, ko aua kai-whakarite i tenei takiwa, i leriei takiwa me neko atu. 2. E lika ano kia hoaiu nga pukapu&a wbakqae ki etabi kai-whakariie ki eiahi, molu ke hoki nga wabi e mabi ai ratou. 5. I roto i t< nei mahi ekore e lika kia hoki iho nga kai-whakariie i nga mea ejoru. 5. Ka tika kia hanga e te Kawana i roto i tenei takiwa, lenei takiwa, eiahi Ture, e pai ai te mahi o enei Kai-whakarite. a, be lika ano kia whakaahuuketin, ko aua meawhakanoa, md nga mea whakapokake, me ta ki ie Nupepa o ie Kawanatanga o te Koroni, a ko reira tu ai aua mea bei Ture. 5. He mea lika ano ma nga Kai-whaka~-rite e whakariie i nga kai-iuhiiuhi me era atu taugaia bei mahi i enei wha ka rilenga. \ 6. Kite mea kua motuhia keiea, ka ma tubia keiia ra nei eiahi whenua i ruto i te wahi i karangatia ai bei mahinga mo nga Kai-whakarite, n.iQ., T te. pajngao nga iwi Maori, a, kua whakakaborelia te likanga a nga tangata Maori ki aua whenua, ko nga tikanga mo ara whenua me waiho ki uga Kai-whakariie anake me ie hokonga, kije rilenga o lenei ture; a, i runga i le liienga 0 tenei lure, he lika kia lino hokoa alu, kia uiua tauiia, kia whaknritca ra nei ki ia raiou *i pai ai kia lika ai ki runga ki nga mea 1 kilea he paioga era mo nga iwi Maori. A ko te tangaia e hoatu ana i nga moni ki nga Kai -whakarite mo te uiunga o era whenua.

te utu nga i te tau ra nei, te lino hokonga nr nei, ekore raiou nga kai hoko e karungalia i muria iho kia utu raiou, kia wliak.ipuakr ra nei i te tikanga mo nga mahiuga o era moni. i 7. Kahore he hokonga, he ulunga tau, me era am likanga penei e tika kite kaho'-e e whakaaetia e le Kawana, haunga ia te whakaritenga o rnua ake nei mo to utu Im. enia teka.ii ma lalii tau oia riienga na ki ie mea ka whakari'ea lie hokonga, lie urn tau he likanga ke atura nei. a, e man ana i runga i rnf, i whakaritenga te ingoa o te Kawana, oiiia. ko nga wheiiu*i i karangaiia me utu mo le rtia te kau nntahi uui ekore era lu whenua e tapoko ki lenei tikanga e kiia nei kia luhia. iho le ingoa ole Kawana ki runga ki aua pukapnka. 8. Ka tika kia motuhia e nga Kai-whaka-ritff ki le mea ka ata whakaae te Kawana, elahi o nga moni o aua whenua e hok<»a ana hei mea mo le turanga uhare Karakia. hei lanumanga tupapaku, luranga kura, mo nga Wliare Turoro, me era atu mea, e tau ai le ! pai ki runga ki nga iwi Maori; E tika ana kia riro nga rilenga katoa o enei whenua i aua Kai-whakariie, ka tika hoki te hokonga atu o aua whenua kite tangata, ki npa lliinanga, ki nga Kai-whakariie whenua, oiiia, me riro am i runga i te tikanga ka oii nei te whakaiakotj. * 9. Ko nga moni katoa e riro mai ana ki nga ringa o nga Kai-whakariie i roto i nga tikanga o lenei ture, haunga ia nga moni e whakaritea ana mo etahi tuiuru, ma aua Kai-whakariie e ma hi nga moni ki nga niea e kilea he paiuga era mo nga iwi Maoii, mo le iuinga mo raiou i moiuhia nei aua whenua, i karangaiia ele Kawana ole Koroui, i rolo i lenei lakiwa, i lenei lakiwa. 10 Ko nga moni kaioa e lae atu ana ki nga ringa o nga Kai whakai ite, i moiuhia mo runga i teiahi mahi tuturu, ko aua moni | me lukuatu ki runga ki uga mahi i karangaj Ua ai, 11. Me ta e nga Kai whakarite kite Nnpepa o te Kawauatanga o tenei takiwa i ia lau, i ia lau, le takotoranga o aua whenua, nga mahinga, nga hokohokonga me ara am mea, me le korero mo to raiou mahi, mete likanga o aua whenua i a ia e takoto ana, me nga moni katoa e riro mai ana, me nga moni e riro alu ana, i runga i le rilt nsra"o tenei Ture. 12. Ma te Kawana, i roto i tenei takiwa, i tenei lakiwa, e whakariie i nga langaia hei huthui mo nga moni, hei wbakaiikatika i ntra Ture. 5

\3. Ko nga utu mo nga mahi o enei wbakaritenga me utu e nga' Kai-whakarite, i nga moni e tukua irnti ana ki runga ki o raiou ringa r i runga r te ritenga o tenel Ture;- * Na ki termea, ka molubia keiia tetabi whenua mo nga iwi Maori; hei painga mo raiou, a, i nga watii e motuhia ketia ana i roto i nga whenua e hokoaauae ngatanga|la Maori, a; kahore nei i tenei te tikanga <* nga tangata ki aua wbenua, ka tika kia fearanga ale-Kawana r ki te-mea ka whakaaenga* tangaia Maori" ia raiou le wbenua, kia homai tana wbenua nga riienga a tenei Ture; a, ka lika hoki kia karangalia eiabi Kai-whakarite mo ana whemia, ano* I kua inutM le tikanga o nga iwi Maori ki aua j wahiv 15.. Ko nga- Kari-wbakarite e whakaaetia* ana e le Kawana, ka tika kia bokoa e ratou« aua wbenua e molubia anu, ki re mea e takoto ana aua wbenua i te wahi i karangatia ai hei mabinga me ka lika kia hokoa kia utua tamfa ra nei ki etabi o nga tangata Maori, i runga i te utu nui, ulu ili ra nei r ma aua Kai-whakarite hoki e- rapu i nga tikanga e pai ai te mabinga. 16. Ki le mea kuamotuhia ketia be wbenua* e nga iwi Maori i nga wa kua pafrure, kite mea ka molubia ketia ra n;?i etabi wbenua a nga wa e takoto ake nei. hei tura*i?a WbareKarakia, hei Tanumanga tupapaku, hei whenua n»o nga Kura, me era am mea monga painga o te iwi Maori, ka lika n.a te Kawana ua whakaaeiia e aua tangata Maorr n:» ratou nga whenua, kia tukua atu aua whenua kite Pakeha, kite tangaia Maori ra nei. ki nga ra nei; he mea ruau aua wlionua i runga i nga mahi o nga Kaiwhakarite kite riienga ia o tenei Ture. Oiiia. ko nga whenua i molubia i roua atu o te inananga o tenei ture', hei luranga whare Karakia, hei mahitiga Kura me era alu mea, mo nga painga o te iwi Maori ekore era* riro mai ki roio ki nga riienga o tenei Pure. Na, dtira ekore tenei Ture e mana i runga i

nga whcnua i motuhia i mua atu, liei maKi mo nga mea hei paiuga 1110 nga iwi Maori, ekore teuei Tuph, e whaka:ioa i it* liokonga, i te lukuiigu iitu, i i<» munga iau pa nei. otira, ka mau ano nga likanga o aua wlienua i mouiliia pa, la lo nif«i h>iki no mua aiu o lenei Tupe i whakariieu ai. 17. Me whakaritp ele Kawana eiahi tangata lino ma>au kia rougo i to whakaaetanga o uga langaia Maori, a. ko lana tangala, roe hsere irunga i nga Tuie i wliakata* koloria e 16 Kawana. Na ko tG korepo o •tana langaia kite wbnkaaeiia ele Kawana, ka mail, ka tutu'ii, a ka laia ki le Nupepa o le Kauanamnga o te Koponi, ma reira e kitea aUe whakaaeianga. Otiia, ko aua whenua, i mua aiu ole whakaaeianga me ala tuku ki tona Kangaiiiaianga ki a le Kuini, ki <f°a iwi i muri iho i a i i, ake tonu aiu. ko reira aua whenua lika ai ki runga ki tenei Ture. Ko nga Tore kaloa hei whakaae mo te Kawana i punga i tenei whakariieuga me haepe te likanga i runga i te whakaat langa ote Runauga ole Kawana ole Koioni. , 15. Ko te kupn " Kawana" e iri ki rnnga kite langaia ia ia nei te likanga ole Kawaiiaiauga o Nui lireui i muri iho ole Kawana, a, ko te kupu "Tangaia Maori" e taupoke ki runga ki nga liawiie kailie. 20. Ko tenei Ture e tae i wahi katoa ko te "Ture o i\ui Timil ruo Nga Whenua Momoiu Ke, 18 >O." (Signed) Thomas Gore Browne, Kawana. Akapana, Akuhata 6, 1856.