Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 8, 30 August 1856, Page 1

Tera e kite o matou hoa maori i roto i ia takiwa, i ia takiwa nga pukapuka whakaatu i nga tikanga o nga iwi o namata a taeanoatia nga wa e nohoia nei e tatou. Ina korerotia cnci pukapuka e nga iwi Maori ka ata ma tail ratou ki nga tini tikanga o nga iwi noho baere o te ao. E whakaaro ana matou, ae, e ahuareka nga kai korero ina kite i aua tini tikanga. E kite hoki ratou, eliara i te mea, kihai i noho matau te tini o te iwi i te mataati, olira, i kuare, 1 penei te ill ote matau mete iwioNui Tireni. Otira, i roto ite kuaretanga tupu baere ana kite raatauranga, a taeanoatia nga tikanga pai e nianaakilia nei e nga iwi matau katoa. Na, e whakaaro ana matou e taliuri mai nga tangata Maori kite tirotiro i enei korero i roto i nga wabi e noho noa ai ratou, a, e ako i nga tamariki iia kainga, i nga ritenga o roto, a* ko nga mea pai e waiho hei tauira mo roto i nga tau e baere ake nei* Tera ano nga rangi i paroro me nga wabi e watea ana hei korero penei, be teka boki kia noho mangere noa, huatu me whakakapi nga haora noho noa kite korero pukapuka, kia rongo nga kaumatua, me nga tamariki i ia pa, kia kaha ai te whakaaro, kite tikanga. Haunga ano nga rangi ua, tera ano nga ahiabi hei panui mo aua korero.

* E taia ana te Karere Maori hei ako i not iwi ote motu nei ki nga matauranga e kabua tangaia ai ratou. Waiboki, ekore e mahue La matou tewhakalakoto i nga korero maimaiaroba mo nga rangatira Maori o Nui Tireni: inahoki enei korero kua taia i rolo i ngararangi o etahi o nga Karere Mauri. I roto i lenei Karere, ko te korero maimaiaroba mo tera rangatira rongo nui, mo le Kaniatakirau; mete korero hoki mo te rangatira nui o Waikato, mo Potatau le Wherowhero. I te Karere o te marama Taia pahure ake nei, i panuitia te otinga ole whaenga ki tera iwi nui, ki a Rubia. He roa le kawenga o te riri, ka mau te rongo, a, waiho ana hei whakakoa i nga iwi katoa i uru ki taua whaenga nanakia. T aeanoatia mai a konei i Akarana te ngakau hari; karangalia ana e te Kawalanga teiabi ra wliakakoukoa, no te Wenete te 13 o nga ra o te Marama ka luria nga mahi harihari. Puta ana ki waho nga boia ki o ratou mahi wbakangahau ; ko Kanara Winiata te rangatira whakahauhau i a ratou Whakatangihia ana nga koauau, nga tetere me ara atu mea rangi waiata a te Pakeba, toua ana nga repo, a, ka rangona i reira nga wbakaruruuga pu maori. Kapi ana nga toa boko o te taone, uru katoa nga Pakeba ki le whakakoakoatanga o taua ra. E hiahia ana matou kia karangatia be ra | wbakakoalioa e nga tangata Maori e whajwhai ana ki Tahataba, ki Taranaki, ki Tokerau hoki, kahore kau be tikanga o nga whawhai ; he nuinoa atua, nga kino heipalu i le tangata a, e tomtom liaere aua nga tangata ito ratou mahi he. He nui nga mea hei patu i nga iwi Maori, hei whakaruarua i a ratou, be teka kia wkakangaromia te tangata i nga riri o tetabi o tetabi. He mea lika kia abu te wbakaaro o nga tangata Maori kite whakaara i etahi wbare pai ke ake i enei e noboia nei; kite ngaki'i nga wbenua,— v ki te rui ite witi me ara attt mea ki lewbakaako i a ratou tamariki ki le abuwbenua, ki nga tikanga rangimarie. Kite mea ka pera nga tikanga, kakake haere ratou, tena konga tikanga, mangere bewhakatuiua tera ite tangata; a, kei roto kei le mangere te cawakore, mete amuamu mete lini ote kino. Ma aua mabi e meinga atu nei e pare ke nga kino, me nga'kino poauau. Na ko nga taiiamarikikatoa, me tahuri kite ako .i te reo Pakeba kia ahei ai ratou te korero i a matou pukapuka Pakeka; —kia matau ai ratou ki o matou ture; kia riro i a ratou te tini o nga tikanga hei wbakarangatira mo ratou. E koa ana matou kite maungarongo onga rangatira lokorua o Ahuriri, i ngangare nei

ki a i aua; koTe Hapuku, ko Te Moananui nga rangalira e meinga alu nei, oti pai ana la raua riri. Te take * ngangareai enei rangalira tokorua, be luahae na tetabi ki telahi, rokohanga iho, ka baere alu, elalii taugata mange re kite kawe korero, a, ko etabi o nga korero a aua hunga bamu kupu lie mca tito noa iho pea e raioa. Na enei tangaia mangere, taiuitotiio korero i be ai, oliia, ebara tenei i te lino ngangare, no le mea bokfe wbakaany ana raua, ih K.o NauruTangala tahi." Na konei koa, ekore raua e lukua kia lino tauwe'jea e enei lu ngangare. Na, e niea ana matou ko te nmtunga rawatanga lenei a le raua mahi riri, a ekore ano e poka te tahi mea e whakaaro tuahae o o rauangakaua muri alu nei ka abu pea- a raua tikanga ki nga mea e nui ai raua. Ko te Eriui, rewa rua, na te Hapuku, he kaipuke tere e tan mai nei ite awa o Waiteuiata, e ope ana kiuta i nga riwai uta mai o Ahuriri.