TE MAUNGARONGA O OROPI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 7, 31 July 1856, Page 1

TE MAUNGARONGA O OROPI.

I tera Karere Maori, i tuhia e matou, nga korero, ote whakaekenga mete horonga ote Pa o Hapataporo; a ko te horonga o taua Pa te wa i mutu ai te whawhai; no te mea, kahore he mca o muringa iho o taua whaka eke. Ko te taeatanga o taua Pa te mea i manakilia e te taua, ano ka taea, hoiano, ina no muri tata iho ka hoki ki wiwi, nga Hoia liaki ole Kingi, ako nga pu repo nunui o le Ingirihi i kawea era ki lngarangi. Kifaai hoki nga Hoia o te taua me o te Pa :i papatu i muringa iho o te taeatanga o te {Pa. Iloi nei hoki te mahi, he tutei tetahi, i tetahi, ahe tiliro lupato telahi kite tahi; a kibai ano tenei i roa, no te mea, na Ataria te mahi, wawae ia raua, ko te rongo kia mau, kia noho pai ai Oropi. I pai ai a Ruhia kia mau te rongo, he matau hoki nona kite mate nui o ona tangata, mete maumau moni, mete kore e pai tana hoko mea atu kite tini iwi, mete ngaro noa ole Inui o nga moni hei hoko paura, pu, mala, mete tini atu o nga mea mo le whawhai. !A ehara hoki taua whawhai nei ite whainga tango i nga wbenua o Ruhia ete taua; olira

be tiaki i Takei, a i te ao katoa, kei ahatla, take o te rongo mail, kihai i roa te korerotanga o era; ako tenet kua oti aua korero te whakaae e nga Kingl mete Kuini o Ingarangi. J te Marama o Maehe, ka hui hui nga kai korero, o Ataria, o Wiwi, o Ingarangi, 0 Ruhia, o Haiinia, o Takei ki Parihi, he Fa do te Wiwi. A he mea korero e taua imnga nei i nga ra katoa nga take mo te rongo kia mau, a ko te otinga i te 30 o Maebe. Ko ana korero, e mea ana kia noho Pai a Takei. A ko te Rubia, kia kaua e banga houtia te Pa o Hapaiaporo, kia kaua ano boki e hanga hei Pa wbawai hei Pa hanga kaipuke, bei Pa noboanga hoia; a kia kaua e banga be kaipuke manuwao ki reira. Ko taua Pa kua binga katoa. A ko Nikaroha, be Pa ano, e meinga ana taua Pa kia kaua e Jiohoia a rolo e te hoia, a kia kaua ano e banga he manuwao ki reira. Ko te awa, ko te Tanupa; he awa tenei e munakilia ana e te mano kai hoko boko o Oropi; ai te Ruhia tenei awa, na ko tenei, me haere te mano kaloa ki reira, no te mea kua noa, mo nga kaipuke katoa o te ao* I mua he tini nga kaipuke o te Ruhia i te Moana Mangu, tena ko tenei Kia 10, ano kaipuke iti, ma ralou ki reira rere ai, hei tiaki kau i te he o te langata whenua, e hara 1 te mea hei kaipuke wbawhai, a i te Moana Mangu, mete Moana o Etoha, me noho he tangaia ki reira o nga iwi katoa, hei tiaki ano i o ralou tangaia akeo toratou whenua, a mo nga kaipuke ano hoki o o ratou iwi kia tiakini ano e ratou. I te moana o te Paratika i meinga te Ruhia kia kaua, nga iwi noho tata ki reira. e ali atia eia. A ko nga Pa i nga motu o Arana i puhi puhia e Wiwi raua ko te Ingirihi ekore ano e hanga houtia. Ara kua mau te rongo ki nga iwi kaloa, a e pai pu ana aua iwi katoa, no te rongo ka mau. I tino hari pu te Wiwi, tetahi take ano hari ai, no te mea kua whanau mai te lamaiti a to ratou Kuini, he tamaiti na te Hepera Neporiana te Toru. I Ingarangi i hari pu ano te mano. A i Merepena, i Poihakena me nga wa katoa o

reira i koa aoo; a meake, nei hoki, le- hari ai tatou okonci, mo te rongo mau. Mehemea, lie take to nga iwi o Oropi e hari ai ratou; penei ko tatou te hunga e lino whai taka e hari ai tatou mo te rongo man, no te mea, na taua 'whainga i he ai talou i kore ai he taonga mo talou i kore ai he tangata e haere mai ki konei. Na ko tenei kua mutu te kino. Ko nga tangata o te hoia me nga heramana, Kahore nei e whai mahi no te rongo ka man, ka tu noa hoki nga kaipuke, na reira ka abu ke nga mahi a taua tini pakeha nei. Ko nga kaipuke uta uta hoia, ka kahore nei he, mahi pera ano ma ratou, ka aim ke mai ki t& tino mahi, mo te iwi, a ko te rongo o te koura kua kitea hou lia nei, ma reira te nui mai ai le Pakeha ki reira, a ko te koha o te pai o reira e kai ano laiou. Na ko te kal ma taua iwi rapu koura kei konei pea, me mahi e nga tangata maori, kia maia te ngaki kia nui. Ko nga pai tenei o to rongo mau, ko tenei e te iwi k4a hari pu talou no le mea kua pai ano le noho o te Ao.