Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume II, Issue 2, 29 February 1856, Page 16

Kotahi te mahi kino i homai e te pakeha ki tenei whenna, ko te mahi inu waipiro. Ka tahi nei te taru kino rawa, whakamataku, te toro haere nei i roto i nga tangata Maori. Webi pu ana mutou ite rongouga ai: be hoboro no te tupu o tera mabi kino, o tera baranui, te takitaro ibo, kua kapi te whenua piita noa wbawbe noa. Ko tenei, kua whiiu a niaton lau e wbakahoa ana ki nga iwi tangata Maori e mabi wbaka ako ana i u

ratou, na konei i mea ai me piita inaianei etahi kupu whakatupato ma matou, kupu wbakaaiuatu i ngatukunga ibo o tenei banga Zei tinana, tinei grairuahoki, ote Hamangi. Na le Harfrangt nga hara nunui o mua ibo d. Ko te Muru-taonga, ko te Puremu, ko te Patu.tangala, ko te Tinei-wbakamomor i, be mabi anake enei na te Haurangi. Whenakotia ana nga whaka aro i roto i te ngakau ete Haurangi; ngaro tonu ibo te abua tangata, abua kuri noa ibo ana te abua. Te mobio te tangata (haurangi ki ana mahi: akuanei ko nga kino whakaharahara e kore nei e tata atu te tangata i te we hi, akuanei, na le baurangi i whakapohebe te ngakau, oti marie ana i taua tangata aua kino te mahi e ia; a, nana ka atea i aua tu mahi, tena i runga ite tohe tonu kite waipiro, hoki rawa ana te tupu o te tangata, tutuatia ana, te tau ia hei boa mo nga tikanga tangata oto ratou kainga tahi. He kai-uaua ta te waipiro. He mea wbakaiwikore ite tinana. be mea whakatupu mate hoki. Tulua tonu ihoite haurangi te ngakau mete tangata tonu, waiho rawa hei banga wbakamataku, hei hanga whakabouhou marie ki etabi, a ki aia ake ano. Na te haurangi tera male wbakamataku tc Wiri Haurangi. Tetahi ingoa, ko te Ngakau Ihiihi. Kite pangia le tangata e tenei male, (ana hanga he tuwehiwehi noa ibo, te ai he take mo toua wehi, he mea banga e tona ngakau ake ano nga whakamataku mona. Ko nga whaka aro e manukanuka tonu ana e ahua pouri tonu ana. £ tito noa ana tona wbaka aro kei te whatupu kino nga boa ki a ia, e wbaia ana ia e nga ngarara, e korero ana nga manu me nga kararehe ki a ia, e whakatoi ana, kaore, na tona ngakau pohehe, kua horihori noa hoki |nga (whaka aro, hua noa he tika ano. Tana mahi he baereere wairangi noa iho,tiiiro konihi ai nga kanohi ko tua i le taiau, ko raro i te moenga, hori noa ana kei reira te kai palu mona e buna ana. A, hewahi ano, kawea ana e te ngakau pouriuri, ka baere, ka whakamomori, kawhakamate i a ia, ka baere ranei ka patu i telahi tangaia kaore nei i aha noa ki a ia. He tiniiini nga tukunga iho pera o tenei hanga ote Haurangi. He hanga totoro nui ia ; nawai i iti, i ili, kna rahi. Mea rawa ake le wbaka aro ki le pehi, ekore e taea, kua rakautia te tupu. Tale Ture whiu mo tenei mahi kino, mahi kuware, me utu kite moni; tetahi, ka maka kite whare herehere. Tenei hoki telahi tikanga o te Ture mo te haurangi. Kite pa te tangala kite hara ite mea e haurangi ana, ekore tona haurangitanga e meinga e te Ture hei take whakaora mona«

SL. n ? a P a Dunu * ° Oropi e tolie tonu ana nga Minita, nga Kai-whakawa, nga tohunga wbakaaro pai, e wbakaoho aha boki i nga langata, e mea ana kia ata tirohia nga male tuknnga iho o tenei mabi wairangi, e mea ana kia wbaka mulua rawatia ki o raiou whenua. E whaitohu ana ki nga tini tangata ina laua ara aiu kite mate, kite hunga toko maba kua taronatia mo te patu tangata, be mea whakatari na tewaipiro. Ina rahoki tenei tangata aitua marie e takoto nei kei te whare bere here i Akarana nei—na te aba? Na te waipiro ra. Ko te wahine maori i patua kinotia nei e ia, ehara i te boa riri nona, kabore kau ona ngakau kino ki a ia i mua atu; bna atu* na te waipiro I wbakariro ke nga wbaka aro, be kai tonu nana 1 taua mea," tona tukunga ibo, koia tenei. Na nga Rata tenei korero. jpiT Na, i tohunga rawa te wbaka aro o nga tangata Maori o Niu Tireni kite tango i etabi o nga mea i bomai nei e te Pakeha ki tenei whenua. Ko nga tikanga ate WbakaponoKarailiana,ko teahuwhenua,kote ngakau hihiri kite mabi, mo-te ringa ata raweke; kua wbaia enei e te Maori, a kuamau tetabi wabi. Na, engari *ano ena be mea parhei whai ma te tangata hei ora mona ki konei, ki tera ao hoki. Na, e mea ana matou, kia kitea te tohunga o te tangata Maori kite wbakarere i nga mea kino i bomai e te pakeha ki tenei wbenua* Kia tohunga ki te kowae i nga mea pai, kia tohunga kite wbakarere i nga mea kino a te pakeha. Kia mobio ra, wbaka akona iho boki ki nga uri, 'ko te bunga haurangi ekore rawa e tomo atu kiteßangatiratanga oTe Atua.'xKua kiia e etabi, kei nga wbenua katoa i whakauru ai te pakeha ki nga iwi Maori kua ngaro haere te iwi Maori j te aro aro o te iwi pakeha. Kaua ra e penatia te ki, engari tenei ke te tikanga kei ta te Pihopa o Niu Tjreni nei; ehara i te pakeba i ngaro ai 6ra iwi, bua atu, na te whai o te Maori ki nga mabi wairangi e mahia ana e etahi o nga pakeba. Kia tohjlnga te tangata e kai ana ite tupakihi, ko te wai pai, bomai; ko te taunuke whakamate, whakarerea atu. Na beoilemahi wairangi a te pakeba mana e buna te tangata, ko te mabi buhuakore nei ko te mahi kun nei, ko te kai waipiro. QKa timata te nobo o te pakeba ki Amerika, rokobanga atu, be iwi Maori ano kei reira, he iwi nui noa atu, be iwi pai. Nawai a~ ngaro haere ana taua iwi, na te whawhai ano ia tetabi, tena ko te tino take i ngaro ai ehara ite pu, engari, na te waipiro—ara, na • • ' _ ratou reo—Kiro rawa ite waipiro te ngakau mete mabara te tahae.

Na te waipiro i whakamahaki o ratou toataua me o ratou Rangatira kai tohutohu, whakatupu kuri tonn ibo, wawau tonu iho, te ai he tikanga ma ratou e pula, te ai he he aha. Tau niahi, ete waipiro! nga tangataMaori 1 aia; na reira, I whak a - lakotoria ai te Ture wbakakahore i te hoko waipiro, wai whakahaurangi katoa, kei hoatu ete pakeha kite tangata Maori, lie tohu tino aroha tenei na te Kawanatanga ki nga tangata Maori. A, me waihe ranei ma te Kawanatanga anake e aroha, kauaka koia he aroba ma te tangata Maori ki aia ano? E mea ana matou, me whakanui e nga tangata maori tenei ture tiaki i a ratou kei kapea e ratou, kei tukua kia kapea e etahi atu, engari, whakamana, hei taiepa ia mo te pa, ana rawa e tukua kia pikitia. + lte T ynfia , ffikolo te wbakaako ki le kaiwSpiro7"ekore e roa kua mohio: ko te whakamutu ia ehara i te mea takoto noa. $ He ngawari te ahunga atu i run£j> i taua ara, he pakeke rawa te boking* mai. He ki teriei na te Wiwi. 44 Heoti tonu te hikoinga i runga ite huarahi kite he e oho ai te wehi, ko te hikoinga tuatahi anake"; neke atu kite tiiarua kite tuatoru, heoi ano, kua mohio, kua kore te wehi, haere noa atu ki te be. Na konei i kiia ai, kia tupato te tangata maori kite hikoinga tuatahi, ara, kite panga tuatahi. He malua no nga hara maha te Haurangi-waipiro. Ite paremotanga o nga wbakaaro ka meatia e te tangata haurangi "nga kino wkakamatakue koreetatangia e te whakaaro o te tangata ora. He korero tenei na tetahi Tohunga o te Rawhiti. He kupu whakarite' ia. Whakarongo. Tera tana jhungakarakia i mua, be tangata whai wbakaaro ia, he tangata tino karakia. Totoia ana e te Wairua kino, meinga ana kia mahi i tetahi o enei kino eloru, ko te patu tangata. ko te puremu ranei, ko le whakahaurangi ranei iaiaki te waipiro. Akuanei, mea ana tona whakaaro, engari pea te whakahaurangi i a ia te hara iti, be hara nui rawa hoki te patu tangata, te puremu. Na whakarongo kite mutunga; whakahaurangi ana i a ia, akuanei, i roto i tona baurangitanga, patu tangaia ana ia, puremu ana ia: Na, kua oti katoa i a ia nga kino etoru te mahi e ia. Nga mahi ate Haurangi! Tinilini noa iho nga hara whakamate-tangata i tupu ake i tenei take, e takoto nei te korero i nga tini wbenua. Koia ra i kiia ai, kia tobunga to tangata maori o Niu Tireui. Kia tupato ia ki teneij mahi kia ora i a ia tona wairua.