TE RU KI PONEKE.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume I, Issue 3, 1 March 1855, Page 33

TE RU KI PONEKE.

NO TE PUKAPUKA A TE RANGATIRA, A PE TURURI. Ko taku ka korero nei kei te ru tuatahi, me nga mea i kitea eau i taua mea. Na, ko te tuatahi me whakawketai tatou ki tc Atua, 110 te mca, kotaki ano imate rawa, tokowka atu i tino wkarn, i roto i cnei taruretanga nui, taea noatia te waki i rere ai to matou puke. He mca miharo rawa tenei ua tirokia e te tangata nga wkare pereki e takoto anai te wkenua, o nga alii koki,te wkakatakatakanga liaeretanga o nga taonga, mete ngatatatanga ote whenua. Haunga boki te pupuketanga ake o te moana, te kopenupenutanga o teaki wkare, te horonga o etalii; te titaritaringa 0 nga taonga, te ikiihi o te tangata i roto i enei mea wliakamataku, ma etaki atu ena e ata korero. Sa kia mea atu e au, ko te wkakatupatotanga o te Atua i nga tangata o Pcneke i te tau 1848, 1 mau tonu i a ratou. I muri oia tau, hanga ana nga wkare kite papa no reira i ora ai te tini ote tangata. Rokokanga iko, he haora pai hci putanga, kiano i moe noa nga kaumatua, ko nga tamariki i kikitia mai i nga moenga, i rote i to kinganga o nga takunga aki. O O O O I te tau 1848, kikai i tokomalia nga tangata i maia kite kanga wkare pereki, ko nga ajil i hanga he mea karapiti kite rino. Ko te tino wkare papanga rua, no Parana Aratopa, lie wkare wair piro, hinga aua tera, mate tonu iho te rangatira o ia whare ite liinganga ai. Me be mea, i nokoia te wkare o te Kawanatanga, kua matemate nga tangata, inakoki te kinganga, ke tuaku pereki,

nga ruma katoa; ko nga turaraa o roto, me ara atu mea, he maramara kau ! He oranganoatanga to te kai-mataara i taua whare 3 a, ko te purepo i te iringa kara, i huri taupoki. Kua korero ra ahau kite horonga ote whare Runanga, ko te papangao runga, i hinga iho; ko te pouaka rino o nga whare tiaki moni, me nga pukapuka e takoto kino noa iho ana. Ko te whare pai, te whare hanga hou, te Peke, piwawata kau a waho, a, e meinga ana kua kino ano hoki a roto. X ro.ua tata atu o tenei whare i te huarahi, i ngawha te whenua, a, puta ake aua he paru mangu; ko te tino huarahi ngaro katoa ite wai. Ko nga whare papa, i hanga paitia, i te papanga kotahi, e tu ana ano era, ko nga ahi kua hiuga \ ko te tini atu kihai nei i pai te hanga kopakopa ana era. Ko te pereti, ko te pounamu, ko te karaka, mete tini atu ote taonga ririki, nui atu, mete kotakota e opehia nei, mangungu ana. Kahore be huarahi atu ki etahi toa, kia watea ra ano i aua taonsra. O Ko te tino panga no te 9 o nga haora, 11 meneti, kahore o muri i rite ki tenei. Ite roanga o te po, ko nga hawhe haora, ka pa te ru, a, ka wheoro te tangi i raro i te whenua ; otiia, ko nga mea o muri nei, kihai i pera te roa me o mua. No te tuatahi, ka puranga katoa nga whare i te taha raro o te taone, no reira, kihai i nui rawa te wehi. Ko nga tangata ia, i oma atu ki nga wahi watea.

No te tuhinga o te whenua i muri mai nei, ka kitea, te huakanga ake o te whenua, i nga putu etoiu eono inihi, i nga putu ewha. Ko nga pipi katoa i roto i te tai i mua, no te kokiritanga ki runga, ka mate. Puta ana te piro ki nga tangata haere kite akau marangai e aliu ana whaka, te-koru o Ewana. Ko te toka tu moana, no Pare, i waho ake o rae Hanihama, 18 inihi i raro iho ote mata ote wai i nga tai pakoa; ko tenei, erua putu te kokiritanga whakarunga. I nga mineti kotahi te kau, i muei iho o te ru nui o te tuatahi, ka puta lie ngaru nui, c taupoki haere mai ana, i roto i te awa, ko te tiketike e meinga ana, kotahi te kau ma rua putu te tiketike ; i te wahi whaiti o te awa, kahore i aha te ngaru ra, otiia, i nga wahi atea, i nga tauranga poti, i Te Kopi, tere atu ana nga whare me ara atu mea i tetahi ngaru penei ano. Erua kaipuke i rere mai i waho, no Kaikoura tetahi, no Poi Anawuru tetahi; mea ai nga tangata o runga, te putanga mai kite awa ite ata tu, nui atu te ngohi manu noa i te wai kua mate ke, he warehenga te ngohi i nui rawa kite mate.

He nui hoki te ngohi mats i kitea ki tatahi, ki nga wai o Puanama. Te Matakitaki, no Pooeke.