HE HAKARI KI NGA RANGATIRA MAORI I PONEKI NA TE RANGATIRA O TE KAWANATANGA.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 140, 4 May 1854, Page 3

HE HAKARI KI NGA RANGATIRA MAORI I PONEKI NA TE RANGATIRA O TE KAWANATANGA.

He ro nga no tere kua taia.) No konei ka taki a Te Ratama i ana korero pai, a ka motuhia tetahi oko wai hei owha mo Porutu. Mea ake ana a Porutu i konei, "E pai ana an kite Pakeha mana ka whiwlii ai aliati i nga mea pai ake i to te tangata Maori. I nga wahi ano c whai kai ai te tangata Maori, ka whai kai, i nga wahi rawakorehc hiakai telukuiiga iho. Otira, na (e Pakeha ka iiguliuru loiui nga iwi .Maori. Ki tc lang.ila Maori i jiomo r:oa to whiwhi ki te mea pai; kite I'akeha ia, he inaori ki a ia nga mea pai kntoa. Na koa e Inkotn ite lepu kci te tini o nga kai, ko te lauira koa leuei o (ana kai. I ona tau, i oua ra, he pera tonu. Ki a ia, he holiono uoa ilio-iiga rua wliaknphri kai; kite tangata Maori ia, po talii ano po rua, e whangai ai tc manuwhiri ka peto tc kai. Waiho te tangata kia korero ana, ki mi ia, e mea ana he pouo tc whakauriibanga o tc aroha o nga I'akeha o Ponckc ki nga tar.gata Maori'" Ko tc Manihera.rangalira, no Wairarapa, i whakakitea kite whakanieiieugn, ete Kiri whirl, a, ki ake aiui ia,—"Na ho roa laku piringa ki nga whahaaro Maori, ki ngarilenga Maori. No naia lata uei ka aril matoii i

nga tikanga o Ngaiiawa Id to hoko wheiuui. E rongo ana talon he tuhungu rawa a tatou iiaknna Pakeha kite inilii ki to whakaaro, ki to whakatu i tc lure, kite whakarile i ara atu mea ; a, ko an me am au i nga likanga Pakeha." Ka inumia i konei tc okoki a Mihi Pahatoni e Wairaweko, a, whakaao ntti nna te whakamenenga hi tera. Whakawhctai ana i konei te rangatira o Kawanatanga, ka nira, a piii ana whakaaro otona boa. ki nga rilcnga o tc kainga o Poueke; a l<o nga hialiia o lona ngakau kia Icaliu tenei kainga kia lupu haerc nga laugata i rolo i tc pai. Ko te Kawana tc kai whakaalu mai ia te Ngairo. Na tana rangaiiru c ai tana, i aro. ha ki a rnioti ko lona whanau i haerea atu i te poo tc hotoke ki Wairararapa. Te mea i nhu ai a Manihera i rongo ki tc pakutanga o te pu, hua noa kua htiaki tc ope langal'a .Maori kite wharco lona boa, o Kapenn Mate; c whainga ana hoki i iniia. Ko tctahi lenei o nga lohn arolia o nga tangala .M;'.G!'i ° '"'' Jtci Kite"*- 1 ' whakamenenga a, ko (c (antra ano teuei inn (c Italia 0 'o , ratou tiakanga paitanga i le Pakeha. Ka mea e Te Ngairo he lika te kupu i kiia nei. I nira ia, me tuhono nga whaakaro. nm arolia iciahi ki tctahi, a, kaua he imiiuiiga mo nga whaknhoaianga nei. No tc oko whxknmulunga ka ringaringa kaloa nga tangala ole whakamenga, a, ka haere ki a ratou kainga i rolo i tc ngakau hari. I rote i tenei whakanienenga erua te kau ma whilu o nga llangatira i whakauui nei i le Pakeha, i mea, kia uohoia nga whrnua e ratou. Na i nga marama i muri mai o Hepelema erua iniri ona eka kua tukna mai e nga laugata Maori ki nga Pakeha, ko te nuingai

oto nwnnwn o '\V:iir:ii , ap:i i riro 111:11, lie-1 haoronga liipi, kau lioUi. He pai leuei to ' ata lukii mai i nga' wlienua kia uohoia etc l'akolia, kia tango ai nga iwi Maori ki a talon iini tikanga. K puare liaere ana nga . wlicuua o nia, a, ka whai nohoanga 1110 nga : mano o tc tangaia c rapu ana ito kainga; iiga tangaia o tawahi c anga 111:11 nei to (itiroki uiiei motii. Ko tc ngawari ote rco oTo Makarini ki to whakauiaori i nga korcro katoa, i tiuo miliarotia o 10 lokoinalm, i ahitarckatiu hoki, 1110 tc alio 0 miroliia ana. No le inumanga o to oko hoi owlia ki tc Itiinanga whakaiakuto tikanga, ka olio ako a. 'l'o Mna, ka uiou ia, katalii ano ia ka kilo i Nin Tircni le mca pai whakahara. No to korcrotnnga alii o Tc Tore 1110 Te Uapiiku ka moa ia, 11a to. inaiia a tci'a, ka riro mii mai nga whciina o Ahnriri, lici 110Jipauga.mo to JL'iikcjuit . Me.kaua tc riro mai 1110 nga'pTrikaluf, ia te incalioki, okapi haerc !tut\ to .wlienua o..nga. hokgiijja o Hum alu. Ao".'tp. .liiitungji f f>:-Gifpj jvhty'u'a'ka mii tc nolioanga 1110 nga'kai'ai'olicb'nga lini l'akchu 110110 liacrc ; a, ka korikori tc talia. Ko to •mca teiiciltei wliakarangatiraino tcnci kainga, no tc 1110 a, kci roto kci tc ngaki wlicuua Ito wliaimwntangn otc kainga. Ekoro ianoi c mcinga alu la latou lino wliakahoa alu ki lonci rangalira nntki a Te Hapuku-; kahore lie langata okorc c wliakapai ki a ia. Mca akc aim a Tc Hapuku He taulioti ia ki nga rilonga o tc I'akelia, tatiliou kaloa ano lioki, ki in liakari l'akolia 111 c lonoi i kitca nei ia. Ulira, i koa tona ngakau ki nga rilonga ponoi, a, i whakawhotai kite rangalira 0 to Kawanatanga o I'oneke 1110 nga kiipu : manaaki uiona. I moa ia, lie pai ano kia i marara liaeru tc l'akolia ki to iininga o ii; niolu o Niti Tircni, no to moa lioki, ho manga ano no le pnlakc kolalii; ko nga uiakana '. era, ko nga l'akolia, ko nga loina cuoi, ko nga tangaia Mauri. Tc moa i uiakana ai tcnci, na tc malaii ki nga tikanga niiniii,— nga tikanga 1110 to nialii, nga tikanga hoki mo to liiuciigaro. Ka moa ia, kali pea, kin Tc l'uni, kua roa lioki tona wliiwhinga ki nga moa o tc l'akolia, ko tcnci, mc uiku to . l'akolia kia liacrc ki a 'l'o Hapuku, ki era - alu. I pai ano ia, kia riro aui ki Aliuriri tc Itangatira o tc Kawanaianga o I'ouckc ratou ko nga hoa. Ko ana lion Maori i noho lalii na, ka ata rongo ki ana knpu; a, i mca ia, lie pai, inci poto mai nga iwi Maori kaloa hoi whakarongo mo nga korero ahuarcka, kia tamia rawatia ilio, nga he kaloa o mna. 1 hiahia ia, kialu tnhi i rcira a Ngalitoa. Ko iiga hui ponoi hoi whakakotalii i nga whakaaro o nga tangaia Maori 0 nga l'akolia, lici liaumiri i nga he, lioi whakaltipu i to pai i te raiiginiaric i roto i Niti Tircni. I picaia, ko ana wlicuua kua tukua alu ki a tc Kuiui; a, ahakoa he mii ano tona tikanga ki nga wkenua kua oli mai i nma to hrfko, ekoro ano ia, c whai ki tciahi tikanga mo ara, he moa liok> ka uui auo lana whakaaro pai ki I ana hoa ki nga l'akolia. I ara alu kainga ona, ka whakaaotiacta. kia riroi te l'akchu. I mca ia, ko (c wliai rawa, ko (c marie o nga l'akolia he pai lora kiaia; man tonu ki toka whakaaro te aroha ki tc I'akoka; a, ka maharahara tona ngakau, a nga wa c lakolo ako nei, ki to nhuarcka mete pai o lonoi liuiliiiinga.

Ka nma n T;il<o, nui nlu (unn liari ki to rangalira o te Kawanalanga ralou ko nga rangalira ote ninanga.H, Uiaani ralon i nga tikanga o Kawana Kerei kia dictate walii ki nga iwi Maori. Ka inea ia lie langata pai a Kawana Keroi, he lioa pai ki nga iwi Maori, lie tikanga mamma ona ; a, mi; lie mea, n am ana ralou i ana Ukanga Ua pai. Ko te Piinl lie lioa arolia (era no nga I'akeha o (na ilio, nana i pai ai to nolio o nga Pakeka ki (era walii. 1 mea ia, no nga rangalira Maori e nolio mai ana i lawliili me lira ara i nga tikanga o nga rangalira o I'onckc. kia iiin talii ai ki nga tikanga I'akeha, kia tnptt lalii ai i roto i to arolia.