KO TE KARERE MAORI. Akarana, Pepuere 25, 1854. NGA HURI WITI O NGA IWI MAORI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume VI, Issue 135, 25 February 1854, Page 1

KO TE KARERE MAORI. Akarana, Pepuere 25, 1854. NGA HURI WITI O NGA IWI MAORI.

Kua tukua mai ki a matou tetahi pukapuka whakahaere kite tini o nga mira o te tangata Maori; kite nui o to ratou ahuwhenua, ki tera kainga pai ki Waikato. Ko laua pukapnli.i le kai wliakaal'.i o lo Inranj-tt i> ia. o ia Mira, me le litn lu>!:'; iv.o ana liui -Mira. Ki lc: wailio a Olav.Jiao Ki wai'iiga nui, kia ">0 macro ole alii liii lac ki ic piio v.lsakaiir.ilnajia o ana liui .Miri. Kulahi Ic kau ma \%lnlu o iij;:i .Miia o leuui pukapuka, ua ii:_;a .Mauri anakc aim. Tini noa ci:ei Mira Ui lenci walii ili, ih> roira kea i kilca ai Ic tino niDHii>na o n;;a wlierata o Waikato, a, wliaKaaro ana lc iu;al..in, ko lc. maia Una lc;a o Nili Tiicni. Ko lc aliuwiii'uua on;; i laiiijata o (era !:ain:;a, me lc ng;i!i:;ii ki (e nrilii Ki Ic Imkohoko, liea'ia lio.'ii i koicrolia ai ! No le lirolr.llll.tt Ui le pukapuka I;a kileu ■: walii liaere ana Ui n;;a laSiatalia o IcnM nya aw a papai, n;;a awa niiniii. Ko eliimi c aiiji'a ana le rere Ki 11.4:1 linn awa ; lie liianija c awliio liar;v ana: no roira i al;i

iiialaui in ;ii, ka kake le kniugn nci, lie iue:i lioki ka \vli:ii awa hei kaulcrcknuga alu ki uga wahi kaloa nga kai kia nhei ai (o liokolioko. K (11 aim ki nga laliaiah.i o onri nwa [(.• lini it uga Mira u mciiiga atu nci. Ko nga awa koia enei: —ko >Yuikalo; ko Waipa; ko Mangapiko,' ko Maugahoi ,' ko Puniu. Xa enei lini Mira i kilca ai (n kalia o (o langata .Maori ki lu malii; na konei i kilca ai lo raiou maia ki 1c whakahncrc tikauga. likore peacroa, ka lino kakc tera kaiuga ki nga rilcuga kaloa o !<■ Imkolioko; inalioki. kiano i lini noa nga Pakchaki t<:ra wlicnua, kuakakc noa ake. Wailio nno Ic Pakt-lia kia liari mo lo ralou wliakaui ulianga ki nga lini langala ake o leiici wlicnua, no ic mca lioki, e lino whuknu ana whnkauro ki Ic rapn i nga liuanga inarama e kakc ai to wlicnua nci. Ki ic mca, k;i tiliro am lalon ki Ic malii o nga iwi Maori; ki to mca, ka tiliro aln ra nci kilo ralon malii i roto i Ic wliakapono ka nla kilca c lalon c ngalinu lonu ana. I roto i nga rilonga o to wliakapono, c uta kilca ana Ic malii lika o Ic tangala .Maori. I rolo i nga malii kura lamariki u kilca ana lo ralou kuliii 5 i rolo lioki i Ic liokolioko; i rolo i to rcrc kaipnkc, kci enci mca kaloa Ic tohunga oto laiigala Maori. Kalia ana Iclalii Iwi, kalia ana Icialii, a. talangn lonu ki nga lini malii i maraina ai a ralou whakaaro. E inatau una nga tangala Maori ki nga pninga c aim ata ana ki a ralou i tc l'akclia ;a, c niatau ana nga Pahcha ki nga pninga c aim aln ki a ralou i uga langala Maori. Wliukawhiwlii ana Iclalii i Iclalii. Kun rongo maloii c lukua ana leuci pukapiika wliaka.'Hn i nga Mira ki Ingaiangi, a, ko rcira ala kilca ai c nga langala c wliakalic nci kilo likauga n nga Iwi Maori. lie lokomalia c mca ana lift iwi kuare rawa tc laiigala Maori, a, ko rcira miliaro ai l atoll ana kilca i Icnci pukapuka. Tcna ralou c kite, i tc malii nui o lit tangala Maori, ki lowliakato, ki tc mi, ki tc nguki wlicnua, ki tc whakaoli lioki i tc lini alu o uga likauga papai. Ka tc ahuwlicnua o nga tangala Maori i mciiiga ai kia kakc a Akarona, a, kia nialuic uoa ilio ki raro ara atu laouc o i\iu 'i'ircni, i rolo i lenci mca i tc ngaki wlieuua, i roto lioki i to liokolioko. Nui una alu Ic liokolioko o Akarana i ara atu laono o iSiu Tircni; lini noa atu ona kaipukc; nui noa alu ana niniii; ko uga kaipnkc kita oti ic lianga, inc nga mcti c hanga ana, iiui alu i nga tana 7,'i00. Ko Ic jiukapuka o nga Mira ki Waikalo, nicnga ulu, nio tc liaugauga koia enci: Ko nga Min.v kua On tf. llanca.

f. I. ltaitgiaoliia . . . 200 '2. Olawliao .... 120 5. Maungalaiilari . . . Ill) •i. Mnungakawa . . . . 100 S. Matainala .... .100 0. Kailolclic .... r>oo 7. Kirikiriijna . . . 200 8. Whalawlwta . . . 500 9. Molioanui .... 5*20 10. Mamigataulnri . . . 520 Uiu mo nga iiialii o Ic la- » langaia .Maori . . / I,)U Nga Miiia p. Manga Ana. 11. Itangiaoliia . . . sio 12. Olawliao .... fi2o L'lu mo nga inalii Maori liiO xri.T.o Nga Miiia Mi; am: Hanga E Kojiikoiiia ki:i nga Mom. 15. Tirckc .... 520 I J. 1 paliaki Mil o Tana . 520 15. lU'rc 520 10. Karnknriki . . . 520 17. l'nlclcrc .... 520 L'lu mo nga nialii Maori s,'iO Huinga kilo rnnga. 5550 Mo nga Mira 17 . . .i'. : > IHO

N;i ko nga apili mo enei nma whakaalmareka kolahi nlu to kau mira, ka tata ka liangu.

£ *2 ki Kawhia . . . GlO 2 ki Holoma . . . .'>7o i ki Tarawcra . . . 300 1 ki Makelu Iki Tauranga . . . 400 Iki Taupo i Hauraki . . 450 1 ki Tuakau . . . 310 Iki lo kainga oTe Mani- | „, n liera . ■ . • / ' .'j)80 Ilni kaluu . . « XS'i^O

IS'o.l RITENOA IIEI P.AIIE KK I TE Mate KoillKIKO, I TE rIOREIIOKE, A IIEI WIIAKAUKA Hoki I AtA Mate. K Nga Hoa Maori, I' liuno ana (a koutou kupti milii mo tc tini o a koutou tane, ivahine hoki, e mamatc ana i te mare ', a koutou lamariki hoki i lera (am ivhakainatuku itc Kobikolii. Waihoki e tvhakama ana koutou ki nga puku i te kaki me ara atu mate e ivhai ingoalia ana e ng.i" Rata Ingarahi. Kua nui te korero atu o a koutou Miliinere, kia kai pnaka koutou, kia iti ilio ai ana mate. Kua mriiiga atu liuki, kia kai i le paraoa, i le ngolii lion ; kia lianga hoki lie irhare pai liei nohoam>a, a, kia whnkakakahuria koutou me lie P.ikaMa nei. Ko taku ano (enei ki * koutou, koia nei, ko ana kupu kua rongo na koutou. Kua kitea c nga Rata o Oropi, kite inumia he wahi hinu, ngolii nei, i tenei i tonei ta, ckore c pa te Kohikiko, a, lie mea ano ka ora rawa ake te tangata kua pangia e tana taru, i te inumanga i tc hinu ra ; ora katoa hoki te Horcliore i lana mea. Kua kitea, i naia lata nei, ku nga langata e mahi ana i rnto i tc hinu, e panipani ana i nga tinana ki tana mea, ko nga kai uliatu hnngahiinga, ko nga kai mahi kanara, hupi, me ara atu, mea e takitahi ran a te pauga o te llorehore, ole Kuhikiho ki a ratou. Nn ! ko tc tikanga o tenei pukapuka, he tohe atu ki a koutou kia inumia tctahi hinu ngohi i roto i nga kainga, ara, kia wailio latia hinu ika, liei kinaki mo nga riwai me ara atu kai i ioti> i nga ra katoa. Na, ko ratou c hua iti ana, e kahua turoro ana, e kahua he ana ra nei nga malua, me whakaw'ihi te tinana kite hinu i nga ahiahi katoa; ileat a ia, me horoi le tinana kite wai. Kkore c ahei te tohutuhn Atu e ahau ki a koutou ki nga wahi e whiivlii ai kite hinu ngolii kite uhakamahiuga i nga raumati liei kai mo a tc hotoke. K nga hoa Maori, — Ileoi nei te mea c ora ai koutou, ko te am lahi ki nga tikanga Pukeha, ko le tango hoki i nga rongoa nie ara atu mea « nicing.ilia ana e iatou mo nga tini male. Kite mea, ka noho tawhiti koutou, ekore e whukiiuriiuru ki le Pakeha, a, ka piri tonu ki o koutou ritenga Maori, ka huni koutou ete male ! Ka mimiti koutou, mc he aiva, ekore nei c pupukc ake i te ua korc. Kite mea, ka kai ake koutou he riwai anake, ka mea ake nga mokopuna nui o tonei whakattipurnnga Pafcehi e nolm nei i Niu Tircni, —" Keihea nga tangata Maori i korerotia nnitia e o talon tnpnini ?" Na to koutou hoa, Jit Rati. K nga hoa Maori, I warcware nu kite ki atu ki a koutou kia Kaua K Inumia te Waipiro. K inatau ana au ka ki mai koutou e inti ana ano te Pakelia ; otira, ko te tukunga iho o tera mahi, he tokom&ha o ratou ki tc mate. Ko te manako ki te kai waipiro te ivhakamokaitanga kino ole iwi u tc lugarilii ; kaua hoki ra e mea kia ivailio tana wai whakawchi hei ivhakahaua rawa, hei whakatocne i a koutou kite po.