NGA TURE ME NGA TIKANGA MO NGA KURA O TE RUNANGA WHAKAAKO TAMARIKI O TE PITO WHAKARARO.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 130, 15 December 1853, Page 4

NGA TURE ME NGA TIKANGA MO NGA KURA O TE RUNANGA WHAKAAKO TAMARIKI O TE PITO WHAKARARO.

Te tino Tiranga mo nga Kura. Ko te ritenga tenei o te pukapuka o te Kawana, ko nga Kura katoa e tango ana i nga moni o te kawanatauga, me haere a ratou whakaakoranga i runga i te mahi ahuwhemia, i rtinga lioki iteakoianga kite reo Pakeha. Ktra <\Wai:.\ga.\u. 1. Kkorelenei ktipu. Kura o Waenganui, epiri ki teiahi Kara kite rilenga ole Pnkapnka ate Kawana, kite kaiiorc c whakaaetia e le Ilunaiiga. 2. likore e meiuga he liiira Waenganui tetahi Kura e rangona ana. ki le kahore e uolio pumau i roln etalii tangata Maoi i, ki reira ako ai, kia ahci ai ratou te waiho hei kai whakaako mo rolo i nga Kura Matamua. 3. Ko nga mea i nutriiho nei, lain karangatia he Kura Waenganui. Ko Ilanata Tipene, kei Tanrania. Ko Kohanga, na Minim Te Manihera tera. Ko Tukttpolo, na Minila Te Ahiwera. Ko Turauga, na Atirikoua Te Wirenin. Klra Matamua. I. Ekoro tetahi Kura e karangatia, he Kura Matamua ki to rilenga o te pukapuka o te Kawana, hi te Jiahoi e e whakaaelia etc lUmanga. •i. Kola, mo ia Kura Ma lamua me \riiakainatua atu ki tetahi Kura Whanganui, me titiro mai ki to Kuuanga whakaako Tamarikiotewahanga Wbakararo.a, me waiho tenei hei ture, ko nga tangata o nga Kura Matamua c ataahua ana, me whakaae kia lapoko ratou ki nga Kura Waenganui o lenei Pito. 5. Ekore ano e meiuga kia latum to noho o nga lamariki ki nga Kura Matamua. Nga TiKAjiot jio ti; Tai'Okohano.i. 1. Ko to tuatahi tenei nionga Kura katoa e. w'hakamana ana c to Ilunaiiga,--ko te whakaakoranga o nga Tangata Maori. 2. Na, ki nga rilenga ka oil nei te. whakahua, o tika tc whakalapoko ki enei Kura nga la mariki rawakoro katoa, ahakoa Pakeha, awhc-kahc ra nei, no nga motti ia itfii ole Moana Mario; ko telikaiigaetomoai atia lamariki ki tc kura, kei le Uunauga. 3. Otira, ekore e ahci to whakalapoko lelahi lamaiti poriro, ki enei kura, engari, me tuhituhi ete rangatira ole Knra ki (e Ilunaiiga, ma ratou to whakaaeianga, le whakaUahoretanga ra nei. 4. Ekoro e pai kia litktia atu k' nga Knra e tiakina ana c tc Ilunaiiga, teiahi tamaiti Pakeha, awhekaho ra nei, uliatoa wbakari-

tea c o raloii maino, nga \vli:in;nin<?n in noi, ki to moa ka paliika iitu lolalii pai o nga langata Maori, i to wliakalapukoranga o nga lamariki I'akclia, awliukalio ra niri ki mill Knra. Nov Km YViiakvako Pcuau jik KitoU ICllAltA I Ti: iIINCA KL'A OTI TC. WllAKAhtlkh. 1. -Ma nga Kai-M'liakarilo o nga Kitra Wuongaiiiii, o wtiiriwliiri nga Kai Tiroliro lukoriia o lc Ualii o Ingarangi, lioi lioa ino li- I'iliopa i) Niu Tironi, mo to Alirikona ra noi o NVailcinala. lioi Itnnanga raloii, tioi lirulirn i nga langaia o pai una kia wailio lici Kai-Wliakaal.o i rolo i ana Knra. •J. Ko lo walii liri v. 11iii\\liirinmo nga Kai-W liakaako tiialalii, K<-i lc wa ano kir.i oli lo karanga. lioi Imilininga mo lc Uiuianga, koi to wliakai>iiiicii->;i o lc Hnnaii' T a Waonga mii «> lo Halii .Minih. re i IVpiiore o liacro ako noi. Ko lo walii o (irotirohia ai lo nmlaiiranga o langaia. Ko. lo Kura o llanata Tipono, i Akarana. a, mo lukii alii nga iwi kaloa Ki. 'o malakilaki. " •1. Ki> nga Kai-wlial-.aakn kua wliakaaolia o uoliouolioa kia Una Kaialii. Karalii 'I uaialiikn nga Kai-Wliakaako, ara ko raloii luia w liakalutiirutia lioi Kai-Wliakaako. Karalii Tnaruako raloii c karangalia ana o lo Munanga lioi Kai-Wliakaako tia ralii ako lo nialaitranga. .V Knaoli to lini kilcpnkapiikaiiga likanga lioi lauira mo le uialii tiroliro i nga langata 0 10.', a Kura. li. K\oro o alioi lo Inkn aln tolalii langaia ki onoi km a, kilo kalioro o wliakaaolia o lo Mlnilo a to kaiuga i in ai lo Knra. ki lolalii langaia ra lioi c whakaritoa ana c to Kuuanjja. 7. Kkoro n lika kia wailio lolalii inngaia lioi Kai-Wliakaako mo n;.a Karalii tiialalii, kilo kaliore o riro inai lo tino uliakaaotanga o lo Hangaiira o to Knra Waongamii 1 wliakaakona lioi ia. H. Ko to limiga o wliakapaia ana lioi Kai>Vli»kaako. nio lukii alii ki to Kangatira o nga Knra Waonganisi; ko lo likanga ia mo ana langala, koi |o ltiinai:ga. (I. K tnkua aln ki to Kangatira o ia, mo ia. Knra Waongaiiui nga paima kiliai i kako ako i to kail (10/.) rolo i to tan, ko lolalii walii ia o nga iitu koi liokooranga ma lana langala kua wliiriwliina ra lioi Kai W'liakaako. 10. Kilo riro aln In; ptikapnka wliakaae ki tolalii Kai-Wliakaako o to karalii Itialalii, liiana toiiiilaua moa, a, tiiluki noa ki to lorn o nga lan, ki to moa ia, ka liaorc lika, nga uialii o lana Kai-Wliakaako. Tr. iNoiioaniia Mo Nr.a llai-Wuakaako. I. Mo lolin fi lo Kill-In' ilulil lolalii ptika(inka o itilfia ana ki rolo nga ingoa o nga Kai-Wliakaako e wliakapaingia ana o to [tnnanga, ko to litiinga lan wliakariloa ai o lo lliinaiiga nga walii c noho ai ai nga Kai-Wliaakako, nio raloii lioki, o moliiliia kolia ana lioi Kai-Wliakaako, ina wliiwlii kilo maiaiiraiign. 2. I lo wliakanolioanga ai o nga langala, mi; ata wlial.arongo ki uga kupu loliiiiohii o it; Minita i a ia uei lo liakanga onga langata o lo kainga. o. Na. ko tolalii walii o lo likanga mo lo wliakanolioanga. o nga liai-Wliakaako, koi lo ngawarilanga o nga langata Maori kilo liomai mil lioi moa uranga ma nga Kai-Wlia-kiiako. (Nil te liiana o to nunanga.) Cm. A. Kinini.Nci, Kai-luliituhi. Akarana, Oketopa 2S, ISjri.

TE II IT ING A . I. Ko tk Karaipituiik. 'IV maianrauga king.i ritenga nnniii o nga K.-iraipiliirc, kilo malii \vli;iK:i]):ipi'o liolii, i nga wliemia e man nci nga ingoa ki iiga Kiiraipiluro. ■2. Nga ritpiiga maiaii o to maui WJtjkv To Ngawaritanga ki tn whukuliacnv, i nga likanga o nga Tcpara i roto i rpo PrKpliii. To lliiilmi. Tn Whahaiiui. Tc Tango. Tn WCIK'woIIC. Te tore whakatoru, uie te Tnre o nga Rilcnga. 3. To malataiiinngn ki iiga takiwa o to an, tc likanga o nga whcinta, nga Ima o wliakal:'|)iiria ana, ic alma o nga rangi, nga iwi lioki na ratou nga wlienua. •i. To tiihiuiliinga pai i roto i i<vr<v Maori 3. To wliakaliiiaiangn tika o nga kupn ili mo nga kupu raralii i roto i to icq l'akoiia. 0. A. Kiiuuingi, Kai-iuhitiilii.