Untitled

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 127, 3 November 1853, Page 3

Korero Poroporoaki na nga tangata Maori o tenei pito runga o Niu Tireni, ki a Kawana Kerei. Turei 21 o Hepetema, 1853.— No tenei ra, ka hoatu ki a in Kawana lo Pukaptika l.orero arolia ; lie lini nga ingoa i man ki lana mea, i linalu i rolo i nga whare wliakaako laiiiariki i Otaki. Te lake i kawea ako ai enei korcro, he mea ka Inure a le Kawana Ki ingaraiigi. Ko nga iwienei o lana pukapuku, ko Ngaliiaukawa, ko Ngaliawa, ko Ngaliloa. I lc II o nga liaora ka uliakamine mai nga lino rangatira, a Itaugiliaeala, a Taraloa, a liawiri I'nalia. a Tii Aim, a Malini, a Tainiliana, lama a To liauparaha, a 'IV Malia, a Kingi Alioalio, a Aperahauia, To Hum, a Ilial.ara, me ara alu. I liniliiii enei ki le whan: Wha.kaako lamariki ( i rim i a Tainiliana lekomoo le Pukaptika hi' mea panni, ko u inaua ia o ana kupu i whakairiliia ki nga langala Maori kaloa o If. pilo Himga ole Molu o Niu Tin ni. lie nni nga langala i v, hakaiuine mai, le. lane, le wahim-, me lc lamariki. Xo lc olinga o Pi korero ole l'nkapnka ra, ka whakahua Ir laa. Muringa ilia, ka malakilakihia le lalii rilonga arolia na nga taugala Maori Ko Kauguira, lc waliiue. o Uangiiiacala i >vlt;t kalika ko rtalii langala, :;>pahia ana lo knni pnuuamu i le laringa, lie maiuituuga na Ngaliloa, lana w hai.akai,* —a, Imam ana lc knrn ra l-.i a l'angikaeala i ie lualahi. Ko le taenga alu ole v.hakakai ki a Itangiliaoala, ka pa lit ilm, liongia ana, l.e rilenga lioki leiiei no ihOic ra, a, wliakahaereaaua ki nga mala, ka lioalu lana manainnga ki a le Kawana, lir i lolni arolia, mo ralon ko lona iwi. Pa ana le ilm o te lokomalr.i, ki lc Pain I'araoa. f lioki i inkna alu ki a li; Kawana; na le iwi oTaralualera manalimga le Pain Paraoa. Tangohia ana e le Kawana nga nioa i lioa ■ ki; ra e lana iwi, a, ulua ana lo ralon l'nkapnka Arolia, ki le Ptikapnka arolia. Ala whakarougo ana nga langata e pae ra, wliakaaro ai lana iwi, lie lioa pai, lie lioa pono, ale Kawana ki a rafou, mci nga kanolii, inkn tonu. No le ninliniga ole kororo o tu Kawana, ka mea alu a Tainiliana To Haupaialia, "He pono ano ra, ka liacn; a le Kawana, oliia, ko Icn. i (ohu ka man tonu i :> lalon ake lonii alu." lie knpn era mo nga korero o te Pakapnka ole Kawana e. mail ana i le ringa o Tainiliana. Mnringa ilio ka liaerii alu nga lino rangaiira, l.a ringaringa ki a lo Kawana. Ka liaero mai i konei iu;a lamariki o tn Knra ki It.' wliakawliclai ki a lc Kawana, urn lana malii arolia ki a in!on, lie imi lioki to .ilawliai ole Kawana ki nga kura i rolo i iifra lakiwa kaloa. Ko elalii enei o nga PaUeha i reira, ko To. Ilarawira. Minila, me lona lioa, ko Milii Wiri'iiiu, ko To Wa'rihauai kai Inliilulii, ko IV Paliiuana, ko 'l'liilira, ko Te Kr.-pa le kai luliitiilii ki uga iwi .Maori. Wliakapai kale:' enei ki aua inca e meiuga alu uei. Ko nga langata i- maiakilaki auai In penei, ka kitca (enei, ano nga lake i tika ai le ma!'! 0 nga langala Maori, i peni'i ai lu wliakaaro, 1 ngaro, ai nga likanga lawliilo ko nga lil.anga liilai lion mai i liapainga e ralon. marie kaloa n r -;a taugata nga lamariki me nga ko.-Li! li Ilia Ilia ana in Hon kia k ili.i loan (e.-i.-i r.i ngini.i rie, me tenei malii \vlia?-.alioa lelalii ki lelalii, no le mea, ko le paiaga lenei o le wlieiiua, ko le langaliralanga ole whenua kei konei. Wailioki, a mea ana matoii, ki le puta mat lie Kawana lion ki lenei niotu, kia pt-uei lioki lana likanga-te marama, kia arolia ai nga Pakelia ki nga langala .Mauri kia tnpii pai ai ti; molu. KOIUiiiO POH U'UUUAaI KI A TE A WANA. Olaki, ilnrai l-_'i!>. Itr,.'. li lo maloil Ti:io Kav.aua arilia nni.- • Kalalii aim ka pma okorere ui li ki a matu.i kaloa le .Xgaiicuelanga iu:i o toil longo ho king.i all! Ki Ka eil-.i niatmi kaloa ka malii uoa ilio i le pouri ki a km- ka ngaro alu uei in maloii kanolii; ka nialuie. nei maloii i a koe i le mala liiapo a lenei molu a Mil Tireui. lie uui uoa alu lo maloa arolia alu kia lorn i rolo i (o lalou Ariki i a lhil Karaili, kilo inatou wliakaaro i on lau ka wliiiu ki Nni Tireui uei, u uohj ana, e malii aua i an rilenga arolia kia maloii, ki uga pakelia lioki, koia maloii kaloa i wliaka a!-o ai ki a koe im; uolio lonu mai koe l:< j

' kauinaluaaroha nio inatou mo nga langala katoa o tonoi niotii o Niu Tironi, koia ka piita mai na lo whakaaro o to lalou Alil;i ki a hoki alu koe kilou wlienua lunti. Ivalj lioki ra mo poroporoaki alu malou i konei ki a koe o to inatou Kawana aroha nui, .Van mai ra ; liaoro c la o to inotoi kahurangi, o lonei iiuiliio -Nin 'l'ironi,; —liaoro hoki ra c I'a c lioki ki toil kainga, ki oil whanauiiga, ki lo taton Itaugatira ki a<e Kuini. Kci warowan: koo ki a malou kia maliara lomi nun, nlitt mai ano lo kanolii ki tmiri i a koe, ara kia inatou kaloa. Kilo puta to wakaaro iiolio atu i! to inatou Kawana aroha nui, man lioki ra tc whakaaro kia kiniihia mai letahi alu Kawaua hei wakakapi i ton nolioanga Hoi In Kawnna o rite ana lo inalii ki tan tu nialii, mo ic aroha lioki ki a uiatou ki nga tangala .Maori ki o nialou hoa Itoki ki nga pakcha kaloa o tcnei inotn o Niu "I'ironi. Ho oti auo a jnaloukupu aiolia atu ki a ! koo poroporoaki alu ki a koo kilo nialou | Kawana tino arolii nui, na nialou katoa tcna I |>nka|iuka, na nga iwi o nolio nci ki tonoi piln o lo t;llou inolu o Niu Tironi, i lo talia ki to tonga: Kci konoi nga ingoa '272. Illi WAIATA AUOIIA. Tera Ic pukohii, man lomi mai, I'ukehika; Ko le ara touu In, i liaerc ai,laku torcrc. Taluiri mai, Ki mnri ra, kia ringia alu, lie wai Kci aku kamo Eliara i a an nau rawa, i Tualahi ; Nau rawa i luapeka, ki le ili I aliau. N'o reira, le ngakau, i whakawai Itangi .11; He konohi aroha, lioku, ki A koe ra. KO TJi KOHIiHO WII AKAIIOKI TENKI A TK KAWANA. Olaki, ICtli Hcpclcina, 1855. li.VKll T.V.MAIiIKI, K liara i a an to whakaaro ki (o liaoro mai ki nga inolu nci—ara, ki nga Iwi o taiihou ana ki an, mo nga roo lioki o bullion ana ki an, ana liaoro mai ralou ki to kororo whakaingoingo mai ki an. Na no whoa au o lalmri niahuki atu ki a ratou. Oliia, kua tan iho nga kino ki rniiga ki to wlionua nci, koia i ngangaro ;ii nga langata ki a raua wliakatangata, ara to pakcha, mo lo Maori, no rcira ano, i karanga ai a lo Kuini ralou ko ana kaumaliia ki au, "man lo whakaaro kia whakaniutua nga rarurarii o nga inolu na, —liolioro ki rcira—" no rcira au ka whakalika ka haorc, a ks tao mai ki cnei nioltt—hcoli-mahia ana c aliau to pai hoi whakatnnlu mo to whawliai. Kolalii lioki laku c inalii ai ko to liiahia o to Atua, kia maliia ki konoi, ara, c aliau, o tona pononga ili, kia nolio ai i konoi, ho iwi ntii ainna akenoi, hoi malii i nga lure o to Atua, kia pula mai ai tc rangiinariotanga nie to alinarcka. Na, i karanga aliau ki nga tangala papai kaloa, ara, ki nga pakcha pai, ki nga niaori pai kia whakalika mai ralou, kia whakaiiru mai ki au ki to inalii pai—na. ka whakalika raiou ka maliia —koia ra tcnci. ko ia tangala ki laua nialii ako ano ko ia tangala ki tana malii ako ano. A kua maliia nci o lalou lo pai, a ka taoa nci lioki lo warn o nga tail c maliia ana --na lakolo ana i to inariuo—koia ra tcnci, | na, tu ana nga wliaro karakia, mongawharo kura, paraulia aua lioki nga wlionua, kua in lioki nga mini, kua kcria nga huarahi, a maiiuo akc i nga langata niaori o ratou alua maori. | A mnri ako nci, ka nolio ho Iwi nui, lio iwi nialia kionei inolu; ko rcira ralou ugaliau ai, aliuaroka ai aua inaharahara ralou ki nga nialiiuga a o ratou Hipiina o miia, ko rcira ralou inoa ai, " liliara i oku liipuna pakcha anako ana inalii i inalii. oliia, na oku liipuna maori lioki i malii aua malii papai o miia," ko rcira pea a ratou lamariki ui alu ai ki o ralou maiua, " Na wai iara i malii era malii papai o miia ra?" ko reirakororolia alu ai o i) ralou in,' Una nga ingoa o oku hoa, ara, o oku hoa pakcha, o oku hoa maori lioki, ara, I nga ingoa c rokaroka ana, ki oku laringa; a,—ki to nolio lawliili \o au, ka kauia ako auo pea lo inoaiia o to rongo pai o nga ingoa o oku lioa—otiia, kia tiipatu ki enri malii, mo cnoi ingoa hoki, kci piri mai letahi ho ki a ratou. Ileoi ano Na lo kouloii inalua .Na (i. (iiir.v, Kawaua nui.

• Ko •* Kai-laugata" to hi£<ia n tc kuru I'ounainu, 110 namala rio.i atu. PCa r Te Ngahue icr.t taonga I mua ai, i hacie mat .1 Tc .Vgahtte t lla*vatkr, he tc MoanA M.iiir. I hoc mai.i Te Ngahuc i rniigi i u» uaka i taua mntu i llawaiki, n, kite »oa i tnolu o Xin Tin ui, lac atu ana ki ic Moan.i jioun.imn, inai ana i rcira taua wlukaUai, luiaitwt ili 0 c ia. ko, «' I Imki alii a 'IV X*m!mu\ a, iwlio r.r-va atu. K.t rong 1 tatij* it a o ll.v-v.iikt ki a i.i, kite \>m i» N'i'i Tin»it. k-i tni.i in * uaku ema. ko Taimti, ko To

r'i uak.t, k.» r.-ia nul, .1, titaina niai ana tc Muk.i'Aai ra. Ko -V n,;.i tu|>uu.i cia o wa'th.i ilio to Kwu ra, king 3 r,l a« k.ij'.tii.nang.* <1 nuui mai, (ao noa kt v.-7uk.i{ti|>i:ra<i,jj c no! o j N'«> r<if.> ilO Um riii£JM»j.l " )\Uu Pai.toV no llinc Te Ao Uu.i p.Uti ra, he iu|<un<i lira no Ngaliraukawj. K«> Ahukatamu, ko Tc Malia, ko Tnraia le lino raiigatira o Hau* r.iki, I ivhanaii n llinc To Ao ki .M.mii b 'alauiari. He to taua wahiuc ra, ko Mailti tc ft, ora noa mate tana la* ti.j.U.i iTe I'arara. Tnngohia niai ana tana patu ete tualiiiio ftt-i «tu, Jimma iJjo te ingoa o llinc Tc Aitmo tc I'araoa ra Wailio iho ki W iwl, a, taka noa mfti ki toiioi takiwa, ka on<» mi Miaka|»:i|»araiiiNi. N.t Tar.itoa te I'atu fa i kawa ntu ki le Kawana hci tolm aroha tuoua, ino nga t.myata katoa lioki o Nijatiiatikawa.